وقتی صحبت از پیشرانه‌های درون‌سوز می‌شود بیشتر انواع خطی، V شکل و یا نهایتاً تخت به ذهن می‌رسند اما نوع دیگری از پیشرانه‌های درون‌سوز هم وجود دارد که رادیال یا شعاعی نام دارند. این موتورها هم مانند موتورهای درون‌سوز دیگر دارای سوپاپ، پیستون، میل‌لنگ و شمع هستند با این تفاوت که سیلندرها به‌صورت شعاع‌های یک دایره حول یک محور مرکزی قرار می‌گیرند که این محور همان میل‌لنگ است.
موتورهای رادیال با تعداد سیلندرهایی از ۳ تا ۱۳ عدد ساخته می‌شدند که البته همواره تعداد سیلندرها فرد است و به دلیل اینکه وقتی از روبرو به این موتورهای نگاه می‌کنیم شبیه به ستاره به نظر می‌رسند به موتورهای رادیال، موتور ستاره‌ای هم گفته می‌شود. عمده استفاده از پیشرانه‌های رادیال در هواپیماها بود و قبل از اختراع و متداول شدن موتورهای جت، موتورهای رادیال بسیار رایج بوده و در هواپیماها مورداستفاده قرار می‌گرفتند به‌گونه‌ای که اکثر هواپیماهای جنگ جهانی دوم مجهز به موتورهای بسیار قدرتمند شعاعی بودند؛ بنابراین دوران اوج استفاده از این نوع پیشرانه‌ها در زمان جنگ جهانی دوم بود.
در موتورهای رادیال سوپاپ‌ها توسط یک میل بادامک حلقه‌ای باز و بسته می‌شوند که خلاف جهت میل‌لنگ در گردش است و معمولاً در این موتورها از تعداد بادامک کمتری نسبت به دیگر موتورهای درون‌سوز استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال در یک پیشرانهٔ رادیال ۵ سیلندر تعداد ۴ بادامک برای باز و بسته کردن سوپاپ‌های هر ۵ سیلندر وجود دارد درحالی‌که این تعداد در یک موتور ۵ سیلندر خطی معمولی با تعداد سوپاپ یکسان، ۱۰ عدد است. علاوه بر این موتورهای شعاعی عمداً از سیستم خنک‌کنندگی هواخنک استفاده می‌کردند.
بااینکه موتورهای رادیال اوایل قرن بیستم اختراع شدند اما بعد از جنگ جهانی اول متداول شده و بسیار مورداستفاده قرار گرفتند زیرا در دهه‌های ۱۰ و ۲۰ میلادی بیشتر از موتورهای دوار در هواپیماها استفاده می‌شد. در موتورهای دوار، سیلندرها حول میل‌لنگ می‌چرخند؛ اما این موتورها به دلیل محدودیت‌های ذاتی‌ای که داشتند در اوایل دههٔ ۲۰ و پس از پایان جنگ جهانی اول کم‌کم منسوخ‌شده و موتورهای رادیال جای آن‌ها گرفتند. بدین ترتیب دوران موتورها رادیال آغازشده و شرکت‌هایی در کشورهای مختلف به ساخت این پیشرانه‌ها پرداختند.
مزایای موتورهای رادیال
قدرت بسیار زیاد: پیشرانه‌های رادیال از قدرت بسیار بالایی برخوردار بودند به‌طوری‌که به‌عنوان‌مثال موتور رادیال ۱۸ سیلندر پرت‌اندویتنی که از دو ردیف موتور رادیال ۹ سیلندر تشکیل‌شده بود، با ۴۶ لیتر حجم، قدرتی بین ۲۰۰۰ تا ۲۴۰۰ اسب بخار تولید می‌کرد. این پیشرانه در هواپیماهای یک موتورهای چون گرومن F6F هلکت و هواپیماهای دوموتوره‌ای مانند نورث روپ P-61 مورداستفاده قرار می‌گرفت.
وزن: پیشرانه‌های شعاعی هواخنک عمدتاً وزن کمتری از پیشرانه‌های خطی آب‌خنک داشتند.
تحمل آسیب بالا: سیستم خنک‌کنندهٔ آب‌خنک به‌طورکلی در جنگ‌ها آسیب‌پذیرتر است زیرا برخورد یک گلولهٔ کوچک به موتور به‌راحتی می‌تواند موجب خارج شدن تمامی مایع خنک‌کنندهٔ موتور گردد درحالی‌که موتور هواخنک تا حد زیادی در برابر آسیب‌های جزئی مقاوم است.
قابلیت اطمینان بالا: موتورهای رادیال به دلیل میل‌لنگ کوتاه، لرزش کمتر و قابلیت اطمینان بیشتری دارند.
همان‌طور که اشاره شد، موتورهای رادیال عمداً در هواپیماها بکار گرفته می‌شدند اما در سال‌های جنگ جهانی دوم، نیاز مبرمی به وسایل نقلیهٔ زره‌پوش احساس می‌شد و طراحان با مشکل چگونگی قدرت بخشیدن به این وسایل مواجه بودند. به همین دلیل در آن سال‌ها از موتورهای شعاعی در تانک‌ها هم استفاده شد؛ اما سرانجام موتورهای جت به سلطهٔ موتورهای رادیال پایان دادند.
امروزه موتورهای رادیال تقریباً منسوخ‌شده و جای آن‌ها را موتورهای جت گرفته‌اند. در هواپیماهای کوچک و سبک هم بیشتر از موتورهای خطی استفاده می‌شود. بااین‌حال تعدادی از شرکت‌ها هنوز هم به ساخت موتورهای رادیال می‌پردازند. مثل شرکت Vedeneyev که همچنان موتورهای رادیالی با قدرت ۳۶۰ تا ۴۵۰ اسب بخار جهت استفاده در هواپیماهای آکروباتیک سوخو و یاکوولف تولید می‌کند. علاوه بر این، موتورهای شعاعی مینیاتوری هم برای استفاده در هواپیماهای مدل ساخته می‌شوند.
یو اس اس اینترپرایز
۲۱ تیر ۱۳۹۵باتشکر از امیردهقان عزیز.
مطلب مفیدی بود
امیر دهقان
۲۱ تیر ۱۳۹۵خواهش میکنم
ممنون از لطف و محبت شما
Hitler
۲۱ تیر ۱۳۹۵عالی بود .ممنون از امیر عزیز
pagerrariborghini
۲۲ تیر ۱۳۹۵اساتید آمریکایی پرواز هنوز درحیرت اند از استعداد دانشجوهای خلبانی ایرانی.
نمونه ش سرلشگر نادرجهانبانی که رو کل کل اینکه کی میتونه بیشتر به سطح دریا نزدیک شه یه بال جنگنده رو زد زیر آب و مچ استادش رو خوابوند.
و از زیر پل سفید اهواز با جنگنده گذشت.
و بدون محاکمه اعدام شد!!!!
ولی دوستاش ایران رو از مرگ نجات دادن…..
وقتی ما چنین اسطوره هایی داریم هیچ نیازی به پرکردن جای اونا با اسطوره های کشورهای دیگه نیست.
اسطوره هایی مث
بابایی
خجسته فر
شیرودی
لشکری
کشوری
یاسینی
نامجومطلق
و……
روح همشون قرین رحمت اهورایی
حسین
۲۲ تیر ۱۳۹۵اقا این حرف ها رو واسه اقای جهانبانی شایعه هست،پسرش هم تکذیب کرد!
آرش
۹ مرداد ۱۳۹۵درسته، همش شایعه س ولی مردم دوس دارن باور کنن. به منفی های خودت و من نگاه کن!
احسان
۷ مهر ۱۳۹۶ایشون هیچوقت از زیر پل سفید اهواز عبور نکردن. از همچین رکوردی مگه میشه عکس موجود نباشه!!! ملت هم که عاشق پخش کردن شایعات
خسته شده
۲۱ تیر ۱۳۹۵یه چیزی میخوام نشونتون بدم دوستان پی ببرن قوی ترین نیروی هوایی تاریخ برای چه کشوری بود
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85
اینم انگلیسیش
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_World_War_II_flying_aces
یو اس اس اینترپرایز
۲۱ تیر ۱۳۹۵ایول به حوصله ای که شما داری.دنبال چیا هستی
pagerrariborghini
۲۱ تیر ۱۳۹۵خب که چی??????
عجیبی به خدا ……. فکر کنم آلمان رو بیشتر از ایران دوست داری!!!
با توجه به سوابق کامنتی که ازت دیدم تقریبا مطمئنم همینطوره!!!!!
خیلی چیز مزخرف و مسخره و غیرمعقولیهست که انسان روی یه کشور دیگه تعصب داشته باشه….دیگه شورش رو درآودید.
طرفداری با تعصب کاملا دو چیز متفاوت هستن.
من طرفدار برندهای خودرو ایتالیایی و به مردمشون احساس نزدیکی میکنم چون حس میکنم وطن پرست هستن و یه دلیل دیگه اش اینه که بینش سیاسی ام رو به یه نویسنده ایتالیایی به اسم ماکیاولی مدیونم…..ولی این که فرم و اسم قهرمانان جنگیشون رو پیدا کنم و افتخار کنم رو برای خودم محال میدونم.
شما هم بهتره به جای این کارا سعی کنی به پیشرفت کشورت کمک کنی تا مثل آلمان یکی از قدرت های صنعتی و اقتصادی دنیا بشه..مثل آلمانی ها سعی من حتی اگه بقیه وظیفه‌ا شون رو انجام نمیدن شما بدون توجه به دور و برت کار درست رو انجام بدی….
و در آخر اینکه به جای پاک کردن صورت مسئلهبه فکر حلش باشیم….میگیری چی میگم ????
pagerrariborghini
۲۲ تیر ۱۳۹۵خیلی جالبه که با یه رفرش کردن صفحه
4تا دیسلایک من خوردم.
4تا لایک خسته شده.
کارای بچهگونه هم میکنی خسته شده!
البته بیشتر دخترونه ست.
اوه له له
Nima
۲۱ تیر ۱۳۹۵داداش این فقط بهترین خلبان هاى جنگ جهانى دوم هست!
نه گفته بهترین خلبان هاى تاریخ و نه گفته بهترین هواپیما هاى دنیا رو دارن.
الان لازم نیس اسم کشورى که معروف به هوا و فضا و نیرو هاى نظامى هست رو بیارم.
ولى اون موقع واقعا دمشون گرم ایول به خلبان هاى آلمانى.
SCHTALHELM
۸ مرداد ۱۳۹۵بازم دم شما گرم آقا نیما که انقدر وجدان داری که حقیقت رو گفتی ولی لازمه بدونی اونی که الان معروف به هوافضا هست معروفیتش رو به آلمان نازی و علم بی نهایتش مدیون بازم تشکر میکنم خیلی مخلصیم
ali
۲۱ تیر ۱۳۹۵به خسته شده
شما داری میگی بوده الان چی؟؟؟
سرووش
۹ آبان ۱۳۹۷لوفت وافه اخرت نیرو هوایی بود
Roham
۲۲ اسفند ۱۳۹۷خب توی متن مطلب اشاره کرده که دلایل آمار بالای آلمان ها توی لیستش چیه! و این لیست به تنهایی نمیتونه منبع خوبی برای اثبات اینکه اونا بهترین بودن، باشه!
Archi KHAN
۲۱ تیر ۱۳۹۵خیلی مقاله ی مختصر و مفید و آموزنده ای بود .
تشکر دوست عزیز
Modern
۲۱ تیر ۱۳۹۵سلام
آیا از این نوع موتور در خودروها هم استفاده میشه؟
اگر نمونه ای سراغ دارید لطفاً عنوان کنید؟
با تشکر
امیر دهقان
۲۱ تیر ۱۳۹۵در گذشته در موارد بسیار اندک و نادری از موتورهای رادیال در خودروها هم استفاده شد که بزودی مطلبی در رابطه با آن تهیه میکنم.
Reza :: Deutschland :: Mercedes
۲۱ تیر ۱۳۹۵فک کنم سابقا جیپ از موتور پنتا استار استفاده می کرد که البته الان با I4 جایگزین شده
محمد
۲۱ تیر ۱۳۹۵بسیار جالب بود، ممنون
امیر دهقان
۲۱ تیر ۱۳۹۵از همۀ دوستانی که نسبت به من لطف داشتن ممنون و سپاسگذارم. خوشحالم این مطلب مفید بوده و مورد توجه قرار گرفته است.
Nima
۲۱ تیر ۱۳۹۵بسیاااار عالى
مطلب مفید من تقریبا چیز زیادى از این موتور ها نمیدونستم. اما الان دربارشون کلى اطلاعات دارم
واقعا ممنون.
امیرحسین
۲۱ تیر ۱۳۹۵چند سال پیش فکر میکنم مزدا از موتور رادیال استفاده کرد یا شاید هم موتور روتاری بود
احمد باقری
۲۱ تیر ۱۳۹۵عجب مقاله ای بود، یک متن بسیار متفاوت و جالب بود.
AMIN
۲۱ تیر ۱۳۹۵از این دست مطالب خیلی آموزنده و جذابه… ممنون از آقای دهقان
ferrari
۲۲ تیر ۱۳۹۵فوق‌العاده جالب بود امیدوارم از این نوع مطلب ها بازم قراربدید. البته این نوع موتور رو قبلا دیده بودم اما اسمشو نمیدونستم.
mohsen
۲۲ تیر ۱۳۹۵ممنون جناب دهقان
علی
۸ مرداد ۱۳۹۵خیلی جالب بود
مجید
۱۴ مرداد ۱۳۹۵سلام دوستان . از داستانها که بگذریم . ایران فقط در 2 مورد نامش در صنایع هواپیمایی برده شده . اول هواپیمایی هما که تا قبل از سال 1360 فقط دو سانحه داشت و البته بدون زخمی و تلفات . دوم استفاده خلبانهای ایرانی از هاپیمای f14 (tomcat) . دلیل معروفیت اول استفاده از فورمن های امریکایی بود و در مورد هواپیمای اف 14 بیشتر بحث شجاعت و کارهای غیر معمولی بود که خلبانهای ما انجام دادند . خلبانهای ایرانی دوره آموزشی را کامل نکرده بودند اما پرواز کردند . در هوا سوختگیری کردند ( اف 14 برای اینکار طراحی نشده ) و رکورد 48 ساعت پرواز مداوم را دارند با هواپیمایی که برای پرواز 45 دقیقه ای طراحی شده . یه موشک زمین به هوا را هم تبدیل به موشک فونیکس کردند . اینا باعث یه سری سر و صدا شد و به غیر از این ما در صنایع هوایی و بین خلبانها هیچ جایگاهی نداریم . شجاعت و از خود گذشتگی یه سری قهرمانها را هم با این مسایل علمی قاطی نکنید .
مجید
۱۴ مرداد ۱۳۹۵بابت غلط های املایی معذرت میخوام .
پوریا
۲۰ مرداد ۱۳۹۷اینا چطوری روغن سر پیستون هاشون نمیاد اون پایینی ها شو میگم
حیدر صالح
۱۰ فروردین ۱۴۰۲خودم قصد دارم موتور رادیال پنج سیلندر برای خودرو بسازم و به صورت محور عمودی باشه یعنی مثل آسیاب می چرخه و روی محور بالای این موتور استارت براشلس و همان دینام قرار گرفته و محور پایینی فلایویل هست و از گیربکس محور پمپ هیدرولیک فرمان و محور پمپ کولر بیرون میاد و هیچ تسمه ای نخواهد داشت البته از پیستون و سیلندر آماده استفاده خواهم کرد