تجدیدنظر در معیار ممنوعیت خودروهای وارداتی

یکی از قوانین عجیب در واردات خودرو مربوط به ممنوعیت واردات خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی به استناد به لوکس بودن این خودروها و یا آلایندگی و مصرف سوخت آنها می‌باشد. با این وجود ما و کاربران ما بارها در پدال، از غیرمنطقی بودن چنین قانونی نوشته‌ایم. اکنون موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال بررسی تعیین معیارهای صحیح لوکس بودن خودرو می‌باشد. بدین ترتیب شاید معیارها و فرمول تعرفه واردات خودرو نیز تغییر نماید.

این موسسه قرار است معیاری برای لوکس بودن خودروهای وارداتی تعیین کند؛ چراکه هم‌اکنون خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی که واردات آنها نیز ممنوع است به‌عنوان کالایی لوکس تعریف شده‌اند.

ایجاد ممنوعیت برای واردات خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی در دولت دهم آغاز شد. دولت پیشین با توجه به تشدید محدودیت‌های بین‌المللی و همچنین بحران ارزی، لیستی از کالاهای اولویت‌دار برای تخصیص ارز تهیه کرد که واردات خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی در اولویت دهم قرار گرفت. به این ترتیب این لیست در راستای تأمین و بالانس شدن ارز کشور با درآمدهای دولت در دستور کار قرار گرفت. بر این اساس با اتکا به ارزبر بودن و از سوی دیگر غیرضروری بودن آنها ثبت سفارش این خودروها در دولت دهم متوقف شد. این توقف در شرایطی صورت گرفت که در اواخر دولت دهم با توجه به ممنوعیت واردات این خودروها، تعداد ۲۵۰۰ خودروی بالای ۲۵۰۰ سی‌سی در فرودین ۹۲ یک شبه از گمرک ترخیص شد.

این مصوبه در دولت یازدهم هم اصلاح نشد . برهمین اساس وزارت صنعت و معدن در سال گذشته نیز همچنان واردات این خودرو را ممنوع اعلام کرد؛ به‌طوری‌که دولت با آزادسازی واردات تمامی کالاهای اولویت ۱۰، خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی را همچنان در وضعیت “ورود ممنوع” قرار داد.

حال این پرسش را دوباره مطرح می‌کنیم که معیار لوکس بودن خودرو چیست؟ آیا حجم موتور معیاری منطقی برای این موضوع است؟ و در نهایت اینکه در دیگر کشورها لوکس بودن یک خودرو از چه معیارهایی برخوردار است؟

به عقیده بسیاری این معیار منطبق بر استانداردهای جهانی نیست. برخی نیز نسبت به منطق اعمال محدودیت براساس حجم موتور انتقاد دارند و می‌گویند اگر حجم موتور مبناست چرا این عدد انتخاب شده و مثلاً ۳۰۰۰ سی‌سی یا بیشتر انتخاب نشده‌اند؟ چرا تعداد سیلندر مبنا قرار نگرفته است؟ همان‌گونه که در سابق، واردات خودروهای ۸ سیلندر و بالاتر ممنوع بود. یا اینکه قیمت خودرو برای تعیین لوکس بودن و ارزبری آن مبنا قرار نگرفته و مثلاً واردات خودروهای سواری با قیمت بالای ۴۰ هزار دلار مدنظر قرار نگرفته است.

بر این اساس بسیاری از واردکنندگان خودرو، ممنوعیت ورود خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی را برخلاف اصول اقتصادی می‌خوانند و معتقدند که ورود یا عدم ورود خودرو بر اساس حجم موتور مبنای منطقی ندارد. آنها معتقدند که دولت می‌تواند معیارهای دیگری مانند میزان مصرف سوخت را جایگزین این موضوع کند.

در این بین یک مسئول بلندپایه در سازمان توسعه و تجارت عنوان می‌کند که نمی‌توانیم بگوییم واردات خودروهای لوکس ممنوع است بدون اینکه تعریف صحیحی از خودروی لوکس داشته باشیم. وی ادامه می‌دهد که معیار حجم موتور برای مبنای واردات خودرو به کشور یک مصوبه است و هر کشوری با توجه به شرایط خود می‌تواند قوانین و مقرراتی را در رابطه با واردات انواع کالا تصویب کند.

وی معتقد است که دولت می‌تواند معیارهای دیگری مانند میزان مصرف سوخت یا میزان آلایندگی زیست‌محیطی را مبنای واردات قرار دهد.، اما در حال حاضر این مبناست. وی معتقد است که معیار تشخیص لوکس بودن بر اساس قیمت یک خودرو نمی‌تواند معیار درستی در این زمینه باشد.

معیار لوکس بودن خودرو براساس حجم موتور و از سوی دیگر واردات خودروهای گران‌قیمت یکی دیگر از چالش‌هایی است که سؤالات بسیاری را ایجاد کرده است. در همین باره بسیاری از کارشناسان از واردات خودروهای خارجی زیر ۲۵۰۰ سی‌سی با قیمت بسیار بالا خبر می‌دهند و تناقض میان نظر دولت درباره ارزبری و ورود خودروهای گران‌قیمت را مطرح می‌کنند. خودروهایی که درنظر گرفتن حجم موتور به‌عنوان معیار لوکس بودن باعث نشده تا واردات آنها ممنوع شود. این کارشناسان معتقدند که اگر قرار باشد دلیل ممنوعیت «لوکس» بودن باشد دولت باید معیار لوکس بودن را مشخص کند.

به عنوان مثال آلفارومئو ۴C با حجم موتور ۱۷۴۲ سی‌سی، قیمتی بیش از به ۸۲۰ میلیون تومان دارد و این سؤال بسیاری است که اگر بحث ارزبری است چرا به قیمت توجه نمی‌شود. آیا خودروهایی که چند صد میلیون تومان قیمت دارند جزو خودروهای لوکس محسوب نمی‌شوند؟ این در حالیست که براساس داده‌های ارائه شده از سوی وزارت صنعت و معدن میانگین قیمت خودروهای وارداتی ۲۰ هزار دلار است.

فربد زاوه، کارشناس خودرو که جزو منتقدان در نظر گرفتن محدودیت براساس حجم موتور است با بیان اینکه دولت باید بازنگری جدی نسبت به این مسئله داشته باشد؛ زیرا در تمام دنیا حجم موتور را معیاری برای لوکس بودن کالا قرار نمی‌دهند می‌گوید:

در تمام دنیا خودرویی لوکس محسوب می‌شود که قیمت بالایی داشته باشد؛ زیرا قیمت تعیین‌کننده کیفیت، کامل بودن آپشن‌ها و میزان کارایی آن است. که این موارد باعث موردتوجه بودن آن خودرو در همه جای دنیا می‌شود.

خودروهای وارد شده در ایران به دلیل طولانی بودن مسیر و تأثیر آن در هزینه حمل‌ونقل، قیمت‌هایشان تغییر بسیار زیادی نسبت به قیمت واقعی خودرو در کشور مبدأ دارد. بنابراین ممکن است یک خودرو در ایران لوکس باشد، اما در کشور تولیدکننده لوکس نباشد؛ بنابراین می‌بینیم که قیمت تأثیر بسیاری دارد. وی در تکمیل اظهارات خود عنوان می‌کند به‌عنوان‌مثال تویوتا کمری در ایران، خودرویی لوکس است، اما در آمریکا یک خودروی معمولی است. این موضوع نشان‌دهنده آن است که قیمت تمام شده در هر کشوری معیاری برای لوکس بودن کالا است.

فرهاد احتشام‌زاد، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو نیز معیار لوکس بودن کالا را قیمت آن عنوان می‌کند:

معیار حجم موتور مبنای منطقی ندارد؛ زیرا معیارهای ظاهری یک خودرو نمی‌تواند نشان‌دهنده لوکس بودن یک خودرو باشد. به گفته وی در استانداردهای جهانی معیار لوکس بودن خودرو قیمت و میزان مصرف سوخت خودرو است و تلفیق این دو که نشان‌دهنده تکنولوژی خودرو است تعیین‌کننده لوکس بودن خودرو است.

معیار دیگر در کنار این دو معیار مباحث زیست‌محیطی است؛ بنابراین پارامتر آلایندگی زیست‌محیطی نیز در تعیین این موضوع اهمیت بسیار دارد. وی تأکید می‌کند که معیار حجم موتور معیار درستی نمی‌تواند باشد؛ زیرا در حال حاضر برخی از خودروهایی که وارد می‌شوند حجم موتورشان زیر ۲۵۰۰ سی‌سی است که بسیار گران هستند. در حال حاضر خودروهایی با حجم موتور ۱۵۰۰ سی‌سی به کشور وارد می‌شوند که قیمت ۱۷۰ هزار دلاری دارند. این قیمت بالاست کمااینکه خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی که حجم کمی از واردات را به خود اختصاص می‌دادند، قیمت بالاتری نسبت به این خودروها ندارند. این باعث تداخل در محصولات واردکنندگان می‌شود.

زمانی که مصوبه ممنوعیت واردات خودروهای بیش از ۲۵۰۰ سی‌سی تصویب شد به نظر بسیاری از سیاست‌گذاران هدف اصلی، کاهش مصرف سوخت بود؛ زیرا تصور عمومی بر این است که هر چه حجم موتور افزایش پیدا کند، به‌طور طبیعی مصرف بنزین نیز افزایش خواهد یافت. البته بسیاری از واردکنندگان و کارشناسان معتقدند که براساس تکنولوژی‌های مدرن و جدید امروز دیگر چنین موضوعی توجیه علمی و منطقی ندارد؛ زیرا خودروهای کنونی به دلیل دارا بودن تکنولوژی بالا، سوخت کمی مصرف می‌کنند؛ بنابراین اینکه به هر میزان که حجم موتور افزایش یابد مصرف بنزین نیز رشد پیدا کند، در حال حاضر فرضیه اشتباهی است.

با این حال این موضوع به‌عنوان یکی از معیارهای درنظر گرفته شده در کشور ما و به‌خصوص درباره ممنوعیت واردات خودروهای ۲۵۰۰ سی‌سی مدنظر سیاست‌گذاران صنعت کشور بوده است. این موضوع یکی از مواردی است که انگشت اتهام بسیاری از واردکنندگان را به سمت خودروهای داخلی و مصرف سوخت آنها دراز می‌کند.

یکی از مسئولان انجمن واردکنندگان خودرو در این‌باره می‌گوید:

اگر هدف مسئولان کاهش مصرف سوخت است، بهتر است به میزان مصرف سوخت خودروهای داخلی دقت شود. تکنولوژی ساخت خودروهای داخلی قدیمی است و به همین دلیل میزان مصرف سوخت خودروهای داخلی بالاست. پس این علت نیز نمی‌تواند مبنای درستی باشد؛ زیرا خودروهای با حجم موتور ۲۵۰۰ سی‌سی از تکنولوژی بسیار بالایی برخوردارند که سوخت بالایی نیز مصرف نمی‌کنند.

اما یکی از اهداف دولت برای واردات خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی حمایت از صنعت خودرو داخلی عنوان شده است. در این زمینه یکی از مسئولان سازمان توسعه تجارت معتقد است که در نظر گرفتن معیار حجم موتور برای لوکس بودن این کالاها برای حمایت از صنعت داخلی است و هنگامی‌که چنین مکانیسمی طراحی شود باید معیارهای کمی در نظر گرفته شود؛ چراکه معیارهای کیفی قابل‌اندازه‌گیری نیستند.

این موضوع نیز باعث واکنش واردکنندگان شده است. آنها بار دیگر به مقایسه میان تکنولوژی خودروهای با حجم بالای ۲۵۰۰ سی‌سی با خودروهای داخلی می‌پردازند و معتقدند که ممنوعیت این خودروها به علت حمایت از صنعت خودرو داخلی کاملاً اشتباه است.

مقاله مرتبط:

رده بندی کیفیت خودروهای داخلی

فربد زاوه با بیان اینکه چنین موضوعی دلیل درستی نیست، اضافه می کند:

اگر دولت هدفش حمایت از صنعت خودرو داخلی است باید شرایط رقابتی را برای خرید خودروهای داخلی افزایش دهد.