ظهور و افول پونتیاک

بیش از ۵ سال از خروج آخرین پونتیاک از خط تولید جنرال‌موتورز می‌گذرد و روز به روز از تعداد مدل‌های این برند در جاده‌ها کاسته می‌شود. «کاتالینا» ها، «بونویل»‌ ها، GTO ها، «ترانس ام» ها و «آزتک»‌ها، نام‌هایی هستند که رفته‌رفته در دنیای خودرو محو می‌شوند و شاید تنها تعداد کمی از آنها از موزه‌ها و پارکینگ مجموعه‌داران سر در بیاورند. امّا بیشتر آنها برای ساختن میلگرد بازیافت می‌شوند. در ادامه مدل‌های ساخت پونتیاک، یکی از شاخه‌های فوق‌العاده جنرال‌موتورز را مرور می‌کنیم.

اوکلند ۱۹۰۹ در نمایشگاه اتومبیل شیکاگو

قبل از این که «پونتیاک» وجود خارجی داشته باشد، این «اوکلند» بود که اولین وسیله نقلیه‌اش را در سال ۱۹۰۷ مونتاژ کرد تا در سال ۱۹۰۸ این خودروی ۲ سیلندر را در بازار بفروشد. اوکلند در فوریه ۱۹۰۹، در نمایشگاه اتومبیل شیکاگو، از یک مدل چهار سیلندر «فورتی» که به خط تولیدش اضافه کرده بود، رونمایی کرد. در ۹ آوریل همان سال، «اوکلند» در زیرمجموعه جنرال‌موتورز قرار گرفت.

اوکلند ۱۹۲۵

در میانه‌های دهه ۱۹۲۰ میلادی، برای سران جنرال‌موتورز مشخص بود که یک فضای خالی بین شورولت و اوکلند بر اساس قیمت‌گذاری محصولات کمپانی وجود دارد. بر این اساس، همزمان با ارائه مدل ۶ سیلندر اوکلند با عنوان ۶-۴۴، «پونتیاک» نیز توسعه داده شد تا این خودرو را همراهی کند. اولین پونتیاک به صورت یک مدل ۱۹۲۶ ارائه شد و موفقیت بزرگی به‌دست آورد. در اولین سال، ۷۶۷۴۲ دستگاه از این مدل ساخته شد. در سال ۱۹۳۲، «پونتیاک» جایگزین «اوکلند» در جنرال‌موتورز شد.

پونتیاک ۶-۲۷ مدل ۱۹۲۶

پونتیاک ۶-۲۷ مدل ۱۹۲۶ با تمام وقار و فروتنی‌اش، اولین پونتیاک به حساب می‌آمد و برای پیشرانه از یک موتور ۳ لیتری شش سیلندر استفاده کرد که تنها ۴۰ اسب‌بخار قدرت داشت. از جمله ویژگی‌های جدید این مدل در آن زمان، قطر کوچکتر چرخ‌ها همراه با فشار کمتر لاستیک‌ها برای سواری بهتر و تعادل مناسب‌تر خودرو بود.

پونتیاک بیگ سیکس مدل ۱۹۲۶

قیمت‌ها برای مدل‌های ۱۹۲۶ پونتیاک از ۷۴۵ دلار شروع می‌شد که در آن زمان، در رده‌ای پایین‌تر از ارزان‌ترین مدل‌های بیوک قرار می‌گرفت. ارزان‌ترین بیوک، مدل ۲۴ با قیمت ۱۱۵۰ دلار بود که آن هم از یک موتور شش سیلندر استفاده می‌کرد. اولین V-8 پونتیاک در سال ۱۹۳۲ از راه رسید که در واقع، نسخه‌ای از موتور قدیمی ۴/۱ لیتری اوکلند با قدرت ۸۵ اسب‌بخار بود. ولی پس از ۱۹۳۱ که تولید محصولات اوکلند متوقف شد، پونتیاک دیگر از این موتور استفاده نکرد.

۱۹۳۸: ورود دسته‌دنده بر روی فرمان

پونتیاک و کادیلاک، هر دو در مدل‌های ۱۹۳۸ دسته‌دنده‌های بر روی فرمان را معرفی کردند. استفاده از این آپشن بر روی پونتیاک تنها ۱۰ دلار هزینه داشت.

پونتیاک استریم‌لاینر ۱۹۴۱

مدل چهار در پونتیاک استریم‌لاینر ۱۹۴۱ در نمایشگاه شیکاگوی همان‌ سال، توجه زیادی را به خود جلب کرد. در این زمان، پونتیاک به یک رویکرد متمایز در زمینه طراحی دست یافته بود. مدل ۱۹۴۱ از استریم‌لاینر، رکورد فروش ۳۳۰۳۶۱ دستگاه را برای پونتیاک به همراه داشت.

پونتیاک بونویل ۱۹۵۷

فروش پونتیاک در سال‌های پس از جنگ‌ جهانی دوم به دلیل یکنواختی و مصنوعی‌بودن بیش از حد طراحی مدل‌ها، رکود پیدا کرده بود. به همین دلیل، در اول جولای ۱۹۵۶، سیمون بانکی نودسن (Semon “Bunkie” Knudsen) با ۴۳ سال سن به مدیریت شاخه پونتیاک در آمد و با همکاری جان زی دلوریان (John Z. DeLorean)، تغییرات در راه بود. در سال ۱۹۶۸، «نودسن» به مجله تایم گفت که مهمترین مشکل پونتیاک در هنگام ورودش به آن، «تصویر مادربزرگانه» محصولات آن بود. به همین‌ دلیل، وی به طراحان دستور داد که طراحی مدل‌های ۱۹۵۷ را که تنها چند هقته با تولید فاصله داشتند، تغییر دهند. در طول مدل سال ۱۹۵۷، «نودسن» موفق شد که استار چیف کاستوم بونویل کانورتیبل را همراه با نسخه‌ انژکتوری از موتور ۵/۷ لیتری V-8 پونتیاک به خط تولید ببرد. تنها ۶۳۰ نمونه از این خودرو تولید شد.

پونتیاک بونویل ۱۹۵۸

پونتیاک‌های جدید سال ۱۹۵۸ شامل یک مدل معمولی بونویل کوپه و کانورتیبل در بالاترین سطح خود بودند. همچنین برای آن که هیجان بیشتری برای این شاخه از جنرال‌موتورز ایجاد شود، در مارس ۱۹۵۸ نسخه‌های با عملکرد بالای PK و PM از موتور ۶/۱ لیتری V-8 به لیست آپشن‌ها اضافه شد. موتور PK قدرتی برابر ۳۱۵ اسب‌بخار به همراه داشت، در حالی که موتور PM که از کاربوراتور سه‌گانه «تری‌پاور» استفاده می‌کرد، ۳۳۰ اسب‌بخار قدرت داشت.

پونتیاک واید ترک

در سال ۱۹۵۹، پونتیاک شروع به تبلیغات وسایل نقلیه خود را با طراحی عریض (Wide-Track) کرد. متعاقباً پونتیاک در سال ۱۹۶۰ میلادی توانست به موفقیت‌هایی در رقابت‌های نسکار و NHRA دست پیدا کند.

پونتیاک بونویل ۱۹۶۰

بین سال‌های ۱۹۵۹ و ۱۹۷۱، تبلیغات پونتیاک همواره دارای طراحی‌هایی هوشمندانه از آرت فیتزپاتریک (Art Fitzpatrick) و فان کوفمن (Van Kaufman) بود. این طرح‌ها همیشه بر طراحی عریض خودروهای پونتیاک تأکید می‌کرد و آنها را در محیط‌هایی فریبنده مانند وسط شهر پاریس و نزدیک یک هواپیمای جت قرار می‌داد. همه‌ی اینها به پونتیاک کمک کرد تا در سال ۱۹۶۱ به عنوان سومین برند پرفروش صنعت اتومبیل شناخته شود.

پونتیاک کاتالینا مدل ۱۹۶۲، خودروی برنده دیتونا ۵۰۰

جنرال‌موتورز به صورت رسمی در مسابقات ۱۹۶۲ حضور نداشت؛ ولی گلن فایربال رابرتز (Glenn “Fireball” Roberts) هم توانست دور مقدماتی را پیروز شود و هم در ماه فوریه به عنوان برنده از دیتونا ۵۰۰ بیرون آید. این در حالی بود که وی در یک کاتلینا که توسط «اسموکی یانیک» تیون شده بود، رانندگی می‌کرد. همچنین جو ویترلی (Joe Weatherly) که نسخه‌های تیونینگ «باد مور» از پونتیاک‌ها را در زیر پای خود داشت، توانست در ۹ مسابقه همین‌طور قهرمانی نسکار گرند نشنال در همان سال برنده شود.

پونتیاک GTO مدل ۱۹۶۴

در سال ۱۹۶۱، وقتی «ندسن» به عنوان مدیر شورولت معرفی شد، پت استس (Pete Estes) به مدریت ارشد پونتیاک در آمد. در همین حال، «جان دلوریان» همچنان به عنوان سرپرست مهندسان به کار در کنار «استس» ادامه داد و در طراحی خودروهای با عملکرد بالا شرکت داشت. در دهه ۱۹۶۰ میلادی، جنرال‌موتورز به سرعت در جهت جلب نظر مشتریان جوان حرکت می‌کرد. زمانی که در سال ۱۹۶۳، جنرال‌موتورز به صورت کامل از مسابقات خارج شد، مدل تمپست GTO یک راه مخفی برای دور زدن این محدودیت توسط «دلوریان» بود تا موتور ۶/۴ لیتری V-8 پونتیاک را درون یک خودروی سبک‌تر و کوچکتر قرار دهد.

پونتیاک گرند پریکس مدل ۱۹۶۹

«دلوریان» در سال ۱۹۶۵ مسئولیت پونتیاک را به عهده گرفت و با ادامه دادن خلاقیت‌هایش، پونتیاک در مسیر دوره‌ای از خودروهای عضلانی قرار داد. وی همچنین مدل لوکس «گرند پریکس» فول‌سایز خود را به پلتفرم مشترک جنرال‌موتورز برای سال ۱۹۶۹ منتقل کرد. با این حال، پونتیاک در سال ۱۹۶۸ تنها ۳۱۷۱۱ دستگاه از گرند پریکس با سقف سخت را به فروش رساند. امّا میزان فروش گرند پریکس کوپه متوسط در سال ۱۹۶۹ به ۱۱۲۴۸۶ دستگاه رسید. این آمار کافی بود تا «دلوریان» در سال ۱۹۶۹ به عنوان مدیریت ارشد شورولت معرفی شود. در سال ۱۹۷۲ پونتیاک جایگاه سومش را در آمار فروش از دست داد و دیگر هیچ‌وقت به این جایگاه باز نگشت.

پونتیاک ترنس ام ۴۵۵SD مدل ۱۹۷۴

در حالی که مدل GTO در دهه ۷۰ میلادی به سمت پژمردگی پیش می‌رفت، پونتیاک تمرکز مدل «ترنس ام» را بر قدرت عضلانی گذاشته بود؛ آن هم در زمانی که بسیاری از خودروسازان دیترویت از این کار منصرف شده بودند. فایربرد ترنس ام مدل ۱۹۷۴ با یک موتور افسانه‌ای ۷/۵ لیتری ۴۵۵ سوپر دیوتی V-8 همراه بود که قدرت آن به شکلی خنده‌آور ۲۹۰ اسب‌بخار اعلام شده بود. پونتیاک در طول دو سال تولید این مدل (۱۹۷۳ و ۱۹۷۴( تنها ۱۲۹۶ نمونه از فایربرد ترنس ام و فرمولا را با موتور «سوپر دیوتی» ارائه کرد.

پونتیاک فایربرد ترنس ام مدل ۱۹۷۷

در سال ۱۹۷۶، پونتیاک یک نسخه ویژه (Special Edition) از ترنس ام با رنگ‌آمیزی مشکی و طرح‌های طلایی‌رنگ و یک پرنده بزرگ بر روی کاپوت ارائه کرد. قدرت موتور ۶/۶ لیتری V-8 تنها ۲۰۰ اسب‌بخار بود؛ ولی در همین حال تعداد ۴۶۷۰۱ دستگاه از ترنس ام در سال ۱۹۷۶ به فروش رفت. همچنین یک طرح «بت‌موبیل» جدید در جلو در سال ۱۹۷۷، مشتریان بیشتری را به خود جلب کرد؛ ولی این تمام ماجرا نبود …

۱۹۷۷: اسموکی و بندیت (Smokey and the Bandit)

فیلم سینمایی «اسموکی و بندیت» اتفاق دیگری بود که برای پونتیاک در سال ۱۹۷۷ رخ داد و سود زیادی برای آن به همراه آورد. «اسموکی» شخصیتی کمدی و با شیطنت بود که یک ترنس ام اسپیشال ادیشن ۱۹۷۷ می‌خرید. این فیلم نه‌تنها یک تأثیر ماندگار بر فرهنگ جامعه امریکا گذاشت، بلکه باعث شد تا پونتیاک تعداد ۶۸۷۴۵ دستگاه از ترنس ام را در سال ۱۹۷۷ بفروشد؛ یعنی حدود ۴۷ درصد رشد نسبت به سال قبل. این روند در سال‌های بعدی نیز ادامه یافت و مدل سال ۱۹۷۸، تعداد ۹۳۳۴۱ دستگاه و مدل سال ۱۹۷۹، تعداد ۱۱۷۱۰۸ دستگاه به فروش رفت. ولی در سال ۱۹۸۰، تغییراتی مانند استفاده از یک دماغه زشت و یک موتور توربوی ۴/۹ لیتری V-8 باعث شد تا آمار فروش به ۵۰۸۹۶ دستگاه افت کند و این میزان در سال ۱۹۸۱ به ۳۳۴۹۳ دستگاه برسد.

پونتیاک فایربرد ۱۹۸۰

نمایشگاه اتومبیل شیکاگو در سال ۱۹۸۰ شاهد نمایشی باشکوه از «فایربرد» بود.

پونتیاک فونیکس ۱۹۸۰

بحث‌های در مورد افول پونتیاک از زمانی می‌تواند شروع شود که این کمپانی زوج «ندسن/دلوریان» را از دست داد. ولی شاید ارائه اولین مدل دیفرانسیل جلوی پونتیاک، یعنی فونیکس ۱۹۸۰، نقطه مناسب‌تری برای گفتگو در این رابطه باشد. فونیکس یک کابوس متحرک از کیفیت ساخت پایین، فراخوان‌های ممتد و تناسب‌های عجیب و غریب در طراحی بود. با این حال، پونتیاک قبل از این که شناخت بازار از این مدل بیشتر شود، توانست ۱۷۸۲۹۱ دستگاه از این خودرو را بفروشد.

پونتیاک ۶۰۰۰STE مدل ۱۹۸۳

نقطه روشن پونتیاک در دهه ۱۹۸۰ میلادی، اسپورتی‌ترین نسخه خودروهای متوسط جنرال‌موتورز با دیفرانسیل جلو بود. مدل ۶۰۰۰STE در سال ۱۹۸۳ یکی از بهترین‌های صنعت اتومبیل محسوب می‌شد. لذت رانندگی، اقتصادی بودن، ظاهر متمایز، راحت و در عین حال درگیرکننده، و طراحی کاملاً مدرن، از جمله ویژگی‌های این خودرو بود. رتبه‌های بالای این خودرو در سال‌های ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ نیز ادامه یافت.

پونتیاک فیرو مدل ۱۹۸۴

فیرو ۲M4 یک خودروی فوق‌العاده بود که با فروتنی، تمام مرزها درمی‌نوردید. فیرو دو سرنشینه بود، ترمزهای دیسکی داشت و موتورش در وسط قرار گرفته بود. این خودرو تقریباً زیباترین خودروی امریکایی ساخته شده تا آن زمان بود. ولی چیزی که باعث شد فیرو از قافله عقب بماند، موتور کوچک ۲/۵ لیتری چهار و همچنین یک سیستم تعلیق جلو بود که از شورولت قرض گرفته بود. چهار سال بعد، این مدل پیشرفت زیادی کرده بود؛ امّا دیگر شرایط آن برای کسی مهم نبود.

پونتیاک گرند ام مدل ۱۹۸۶

همراه با ضعف مدلی مانند «فیرو»، پونتیاک به سمت مدل‌های خسته‌کننده‌ای مانند گرند ام کامپکت در سال ۱۹۸۵ عقب‌نشینی کرد. طراحی عجیب و غریب، ظاهر زشت و زننده بدنه به جای مهندسی فوق‌العاده و عملکرد برجسته قبلی، نشانه‌ای کامل از رفتن «بانکی ندسن» بود.

پونتیاک گرند ام مدل ۱۹۹۹

مدلی که به زحمت می‌توانست خود را در دل مشتریان جا کند.

پونتیاک آزتک مدل ۲۰۰۱

وقتی پونتیاک در نمایشگاه دیترویت ۲۰۰۰ جمعی از افراد را استخدام کرد تا برای آمدن آزتک ۲۰۰۱ که چیزی شبیه به یک کراس‌اور بود، هیجان‌زده نشان دهند، واقعاً‌ شرمندگی زیادی به همراه داشت. البته این لزوماً ایده بدی به نظر نمی‌آمد؛ ولی آزتک واقعاً خودروی زشتی بود و هیچ حسی در رانندگی نداشت. این خودرو، هنوز هم یکی از بدترین‌های صنعت خودرو به حساب می‌آید.

پونتیاک فایربرد ترنس ام مدل ۲۰۰۲

فایربرد و ترنس ام برای مدل ۲۰۰۲ دوباره از طرف پونتیاک فراخوانده شدند. ولی سرمایه‌گذاری اندک در آنها باعث شد تا شرایط آنها چندان برای قرن بیست‌و‌یکم مناسب نباشد. وقتی مدل برادر آن، یعنی شورولت کامارو، در سال ۲۰۱۰ دوباره به صحنه بازگشت، دیگر خبری از پونتیاک نبود.

پونتیاک آزتک رالی مدل ۲۰۰۴

اندکی تغییرات در ظاهر متناقض و اضافه‌کردن چرخ‌های زیبا در «آزتک رالی» باعث شد تا این مد نگون‌بخت، قیافه بهتری پیدا کند. ولی کار از کار گذشته بود و این مدل، پس از ۲۰۰۵ به پایان عمر خود رسید.

پونتیاک GTO مدل ۲۰۰۴

نام GTO زمانی دوباره در سال ۲۰۰۴ احیا شد که برای یک نسخه خاص از مونارو ۲ در کوپه (محصول هولدن، شاخه جنرال‌موتورز در استرالیا) استفاده گردید. قدرت ۳۵۰ اسب‌بخاری از یک موتور ۵/۷ لیتری LS1 V-8 می‌توانست جذابیت زیادی برای آن به همراه داشته باشد، ولی چنین چیزی حاصل نشد و این مدل تنها سه سال دوام آورد.

پونتیاک سولستیک رودستر مدل ۲۰۰۶

آخرین تلاش شجاعانه پونتیاک برای ارائه یک محصول منحصر به فرد، مدل سولستیک دو سرنشینه رودستر بود. امّا این یک خودروی اسپورت بود که قطعات را از جاهای مختلف در کنار یکدیگر قرار داده بود و همچنین مخزن بنزین بسیار کوچکی داشت و سقف کانورتیبل آن نیز ناامیدکننده بود. عمر این مدل همزمان با عمر پونتیاک در سال ۲۰۰۹ به سر آمد.

پونتیاک G8 GXP مدل ۲۰۰۹

در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹، پونتیاک مدل G8 سدان را از استرالیا وارد بازار امریکا می‌کرد که شاید بهترین محصولی بود که با نام «پونتیاک» عرضه می‌شد. بهترین G8 نیز مدل GXP با موتور ۶/۲ لیتری LS3 V-8 با قدرت ۴۱۵ اسب‌بخار بود. ولی با از هم پاشیدگی شبکه نمایندگی‌ها، قیمت این خودرو برای یک «پونتیاک» بسیار گران تمام می‌شد و به دلیل ضعف بازاریابی، G8 نیز نتوانست به موفقیت برسد.

پونتیاک G6 GT کانورتیبل مدل ۲۰۰۹.۵

آخرین پونتیاک در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۹ میلادی (۴ آذر ۱۳۸۸) ساخته شد که یک G6 سدان سفیدرنگ خسته‌کننده بود. این خودرو، حتی به صورت یک G6 کانورتیبل نیز حرف زیادی برای گفتن نداشت. G6 GT یک نسخه یادبود نبود. برت رینولدز (Burt Reynolds)، هنرپیشه سینما نیز قرار نبود سوار بر آن از خط تولید خارج شود؛ این فقط یک خودروی سفیدرنگ دیگر از «پونتیاک» بود.