معرفی آزمون‌های ایمنی IIHS ایالات‌متحده

مصطفی حسنی: «موسسه بیمه برای امنیت بزرگراه‌ها» یا Insurance Institute for Highway Safety (IIHS)  یک  موسسه  مستقل، غیرانتفاعی و علمی- آموزشی است که مقر اصلی آن در شهر آرلینگتون ایالت ویرجینیای امریکاست. این موسسه در سال ۱۹۵۹ با سرمایه‌گذاری انجمن‌های متشکل از شرکت‌های بیمه بزرگ امریکا تأسیس شد. فعالیت این موسسه در حدود یک دهه به حمایت از فعالیت‌ها و مطالعات سایر اشخاص و ارگان‌ها برای افزایش ایمنی حمل‌ونقل در بزرگراه‌ها محدود بود.

پس از این IIHS به یک موسسه تحقیقاتی مستقل تبدیل شد. در ۱۹۹۲ «مرکز تحقیقات خودرویی» یا VRC به‌عنوان زیرمجموعه این موسسه شروع به کار کرد که محل انجام آزمون‌های ایمنی خودروها    می‌باشد و از سال ۱۹۹۵  با انجام «تست تصادف از جلو با همپوشانی متوسط» در این مرکز، امتیازدهی و رده‌بندی ایمنی اتومبیل‌ها توسط IIHS آغاز شد. طراحی و اجرای این آزمایش‌ها و مطالعه نتایج حاصل از آن‌ها به همراه تحقیق در مورد عوامل انسانی و همچنین محیط فیزیکی مؤثر در وقوع تصادفات از فعالیت‌های این موسسه است.

آزمون‌ها و ارزیابی‌هایی که IIHS روی یک خودرو انجام می‌دهد شامل موارد زیر است:

1. تست تصادف از جلو با همپوشانی متوسط
2. تست تصادف از جلو از سمت چپ با همپوشانی کم
3. تست تصادف از جلو از سمت راست با همپوشانی کم
4. تست تصادف از کنار
5. تست استحکام سقف
6. تست صندلی و پشت‌سری
7. تست سیستم‌های ایمنی فعال پیشگیری تصادف از جلو
8. ارزیابی عملکرد چراغ‌های جلو
9. ارزیابی عملکرد صندلی کودک
10. ارزیابی اتصال صندلی کودک به خودرو

در این مطلب به معرفی مختصر پنج آزمون اول که ایمنی سازه و بدنه خودرو توسط آن‌ها سنجیده می‌شود می‌پردازیم.

۱ – تست تصادف از جلو با همپوشانی متوسط (Moderate overlap frontal test)

در این آزمایش خودرو با سرعت ۴۰ mph معادل ۶۴.۳۷ km/h  به یک مانع تغییر شکل پذیر برخورد می‌کند. مانع برای دارا بودن قابلیت تغییر شکل و جذب انرژی به میزان مناسب، از جنس آلومینیوم و با ساختار لانه زنبوری طراحی شده و ارتفاع آن بیشتر از ۲ foot است.%۴۰  از عرض کل خودرو در مقابل این مانع قرار گرفته است.

در این تست یک دامی از نوع Hybrid lll که مشابه یک مرد با جثه متوسط طراحی شده در صندلی راننده نشانده می‌شود.

با این آزمایش شرایط تصادف دو خودرو با موقعیت مشابه و وزن یکسان که سرعت آن‌ها کمی کمتر از سرعت تست است شبیه‌سازی می‌شود.

۲ – تست تصادف از جلو از سمت چپ با همپوشانی کم (Driver-side small overlap frontal test)  

در این تست برخورد بین خودرو با سرعت ۴۰ mph معادل ۶۴.۳۷ km/h  با مانع صلب و بدون تغییر شکلی که در مقابل ۲۵% از عرض خودرو و در سمت راننده  قرار گرفته رخ می‌دهد. در این جا هم مانند تست قبل از دامی   Hybrid lll در جایگاه راننده استفاده می‌شود.

هدف این آزمایش شبیه‌سازی برخورد بین گوشهٔ خودرو با یک درخت یا تیرک است؛ بنابراین در این جا مانع از نوع صلب و به ارتفاع ۵ foot بوده و در مقابل ۲۵% عرض خودرو قرار گرفته است.

در چنین تصادفی نیروی وارده به سرنشینان تمایل به جابجایی آن‌ها در دو راستای طولی و عرضی خودرو داشته و به همین دلیل طراحی و عملکرد کمربند ایمنی و کیسه هوا دارای اهمیت زیادی خواهد بود. علاوه بر این، در این تصادفات ممکن است نیرو از طریق چرخ و اجزای سیستم تعلیق و با جابجایی آن‌ها به اجزای سازه و بدنه در نزدیکی راننده منتقل شود و به او آسیب برساند. برای جلوگیری از ایجاد این شرایط باید المان‌های جاذب انرژی و قفسه ایمنی  (safety cage) طوری طراحی شوند که به گوشه‌های بدنه نزدیک‌تر بوده و در چنین برخوردهایی نیز درگیر شوند. در بیشتر خودروها طراحی این اجزا به گونه ایست که فقط در تصادفات بزرگ‌تر – مشابه تست اول – مؤثر هستند.

این تست از سال ۲۰۱۲ انجام می‌شود.

۳ –  تست تصادف از جلو از سمت راست با همپوشانی کم (Passenger-side small overlap frontal test)   

این آزمون همانند آزمون قبل طراحی شده است، با این تفاوت که مانع در سمت راست خودرو قرار دارد و دو دامی در جایگاه دو سرنشین جلو قرار می‌گیرند.

با اجرای آزمون برخورد از جلو با همپوشانی کم در سمت راننده، خودروها برای پاس کردن این تست ارتقا پیدا کردند درحالی‌که در بعضی موارد این بهبود در سمت راست خودرو انجام نمی‌شد؛ به همین علت این آزمون از سال ۲۰۱۷ به آزمون‌های IIHS اضافه شده است.

۴ – تست تصادف از کنار (Side crash test)

در این تست یک مانع متحرک با وزن ۳۳۰۰ lb معادل ۱۴۹۶.۸۵ kg با سرعت ۳۱ mph معادل ۴۹.۸۹ km/h  به سمت چپ خودرو برخورد می‌کند و دو دامی از نوع SID-IIs   در صندلی راننده و سمت چپ صندلی عقب نقش سرنشینان خودرو را بازی می‌کنند.

دامی SID-IIs   بر پایهٔ دامی Hybrid III 5^th Female طراحی و برای تست تصادف جانبی مناسب‌سازی شده است و دارای خصوصیات یک نوجوان ۱۳-۱۲ ساله است. انتخاب این دامی در این آزمون به این دلیل است که در شرایط واقعی این دسته از تصادفات،  احتمال آسیب دیدن سر برای افراد کوتاه قدتر (شامل بیشتر رانندگان زن) بیش از سایر رانندگان است. در حقیقت انتخاب کوچک‌ترین دامی برای این آزمایش باعث انجام آن در سخت‌گیرانه‌ترین حالت ممکن شده است.

این تست از سال ۲۰۰۳ در لیست آزمون‌های IIHS قرار گرفته.

در تصویر زیر میتسوبیشی لنسر ۲۰۰۵ بدون کیسه‌های هوای جانبی و پرده‌ای با مدل ۲۰۰۸ همین خودرو  مقایسه شده که اولی در تست تصادف جانبی امتیاز «ضعیف» و دومی امتیاز «خوب» را کسب کرده است.

۵ – تست استحکام سقف   (Roof strength test)

برای سنجش میزان استحکام سقف یک صفحه فلزی به‌طور مایل در یک طرف سقف قرار گرفته و به آرامی با یک سرعت ثابت (معمولاً حدود ۱.۸ in/s  معادل  ۴.۵۷ cm/s) به طرف پایین حرکت می‌کند. در هر لحظه از آزمایش   «میزان تغییر شکل سقف» و «نسبت نیروی واردشده توسط صفحه به وزن خودرو» محاسبه می‌شود. حداکثر نسبت نیرو به وزن قبل از این که تغییر شکل سقف به اندازه ۵ in معادل ۱۲.۷ cm برسد، به‌عنوان ملاک تعیین استحکام در نظر گرفته می‌شود.

در فیلم زیر تست استحکام سقف بیوک لاکراس ۲۰۱۰ نشان داده شده که با تحمل «نسبت نیروی واردشده توسط صفحه به وزن خودرو» برابر با ۴.۹  امتیاز «خوب» را کسب کرده بود.      (سرعت فیلم با آزمایش واقعی یکسان نیست.)

در تصادفات منجر به واژگونی استحکام سقف و ستون‌های خودرو برای سرنشینان فضای امن مناسب را تأمین خواهد کرد. در صورتی که این فضای امن وجود نداشته باشد، کیسه‌های هوا عملاً تأثیر زیادی در حفظ جان سرنشینان نخواهند داشت. علاوه بر این مقاومت سقف و ستون‌ها در هنگام واژ گونی مانع وارد آمدن فشار به درها و در نتیجه تغییر شکل و باز شدن یا جدا شدن آن‌ها می‌شود و همچنین از جدا شدن شیشه‌ها به‌خصوص شیشه جلو پیشگیری  می‌گردد.

کمتر از سه دهه است که مسئله ایمنی در خودروها به‌طورجدی و در عمل مورد توجه قرار گرفته است  . اکنون ولوو به‌عنوان یک شرکت پیشتاز درزمینهٔ ایمنی از چشم‌انداز خود برای سال ۲۰۲۰ پرده برداشته: میزان مرگ و آسیب‌های جدی در اتومبیل‌های ولوو برابر با صفر خواهد بود.

آقای William Haddon که از سال ۱۹۶۹ تا ۱۹۸۵ ریاست IIHS را بر عهده داشت، در آن سال‌ها  گفته بود:

زمان آن فرا رسیده که جامعهٔ ما تصمیم بگیرد تنها خودروها و راه‌هایی را ترویج کند که در آن‌ها از جان مردم محافظت می‌شود و فقط متقاضی چنین محصولاتی باشیم.

تصمیمی که شاید روزی در جامعه ما هم به تراژدی دردناک مرگ روزانه بیش از ۴۰ نفر در  جاده‌ها و خودروهای نا امن پایان دهد.

به امید سربلندی ایران عزیز

مصطفی حسنی