توجه جهانی به فرهنگ تیونینگ و خودروهای شوتی در ایران!

خودروهای موسوم به شوتی و تقویت ماشین‌هایی مثل پژو ۴۰۵ و پارس در ایران حتی توجهات جهانی را هم جلب کرده تا جایی که وب‌سایت TheAutoPian طی مقاله‌ای مفصل به این موضوع پرداخته است. در ادامه می‌توانید برگردان فارسی این مطلب را بخوانید.

هر کشوری فرهنگ تیونینگ خاص خود را دارد. آمریکایی‌ها عاشق ماسل ‌کارها و پیکاپ‌های بلند هستند، استرالیایی‌ها سدان‌های V8 پرسروصدا را ترجیح می‌دهند و ژاپنی‌ها پیشگام خودروهای اسپرت توربوشارژ هستند؛ اما در ایران، محور فرهنگ تیونینگ، پژو ۴۰۵ است. تولید پژو ۴۰۵ از سال ۱۹۸۷ در فرانسه آغاز شد و در سال ۱۹۹۲ در ایران توسط شرکتی بنام ایران‌خودرو تولید شد. تا سال ۲۰۲۳، این خودرو همچنان تحت نام پژو پارس توسط ایران‌خودرو تولید می‌شد؛ خودرویی که در اصل همان ۴۰۵ بود اما با موتورهای به‌روزتر و چهره‌ای شبیه به پژو ۴۰۶. خط تولید این مدل سرانجام در اواسط سال گذشته به دلیل عدم توانایی مطابقت با استانداردهای ایمنی جدید متوقف شد. با ۳۲ سال تولید، تعداد زیادی پژو ۴۰۵ در ایران وجود دارد. این فراوانی، ۴۰۵ را به بخش مهمی از فرهنگ خودرویی ایران، به‌ویژه در میان تیونرها و علاقه‌مندان به خودرو تبدیل کرده است.

اخیراً با شایان، یکی از علاقه‌مندان ایرانی به خودرو صحبت کردم. او می‌گوید:

راستش را بخواهید، ما در ایران واقعاً عاشق پژو ۴۰۵ هستیم. با اینکه ۳۷ سال از ورود این خودرو به ایران می‌گذرد، همه جوانان و میان‌سالان به آن علاقه دارند.

در ایران هم مثل دیگر نقاط دنیا، برخی نسخه‌های خودروها محبوب‌تر هستند که در مورد ۴۰۵ این نسخه GLX است.

شایان توضیح می‌دهد:

این نسخه بسیار محبوب ۴۰۵ است که در ایران با موتورهای XU9 و XU7 L3 تولید شد. این موتورها برای تیونینگ بسیار مطلوب هستند و GLX از نظر ظاهری نیز جذاب است. این خودرو بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ با داشبورد معمولی اما به رنگ کرم تولید شد که در بازار ایران بسیار محبوب است.

موتور XU7 L3 یک پیشرانه ۱.۸ لیتری چهار سیلندر با سرسیلندر هشت سوپاپ است که ۱۰۰ اسب بخار قدرت و ۱۵۲ نیوتن متر گشتاور تولید می‌کند. این اعداد چندان چشمگیر نیستند اما تیونرهای ایرانی مانند دیگر علاقه‌مندان جهان با امکانات موجود کار می‌کنند. تغییرات رایج شامل منیفولد هوای ارتقاءیافته، فیلترهای هوای مخروطی و اگزوزهای بهبودیافته است که افزایش قدرت ملایمی را به دنبال دارند. تیونرهای حرفه‌ای‌تر به سراغ توربوشارژر و کیت‌های نیتروژن (NOS) می‌روند. شایان از نمونه‌ای با نیتروژن صحبت کرد که تا ۷۰۰ اسب بخار قدرت تولید می‌کند. علاوه بر GLX، پژو پارس ELX نیز در میان تیونرها محبوب است. این مدل از موتور ۱.۸ لیتری XU7 L4 شانزده سوپاپ با ۱۱۰ اسب بخار قدرت و ۱۵۸ نیوتن ‌متر گشتاور استفاده می‌کند که قابلیت تیونینگ مشابهی دارد و اغلب در پست‌های اینستاگرامی ایران به‌عنوان گزینه تعویض موتور دیده می‌شود. در حالت استاندارد، انتظار می‌رود پژو ۴۰۵ یا پارس به حداکثر سرعت ۱۹۰ کیلومتر بر ساعت برسد؛ اما تیونرها فراتر از این می‌روند. شایان باافتخار گفت:

ما در ایران، ما با این خودرو به سرعت ۲۶۰ کیلومتر بر ساعت رسیده‌ایم!

فرهنگ تیونینگ در ایران

تست‌های سرعت بالا در میان طرفداران پژو در ایران بسیار محبوب هستند. با گشت‌وگذار در بخش‌های خاصی از اینستاگرام، ویدئوهای بی‌شماری از ۴۰۵های تیون‌شده خواهید یافت که از مرز ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت عبور می‌کنند. این ویدئوها اغلب مدل‌های GLX و پارس ELX را نشان می‌دهند که از موتورهای تقویت‌شده یا به‌اصطلاح لوازمی برخوردارند. تیونرهای ایرانی به فعالیت‌های معمول تیونینگ مانند نصب فیلترهای مخروطی، تعویض موتور و سیستم‌های صوتی چشمگیر مشغول هستند اما تغییرات بدنه و رنگ کمتر دیده می‌شود و اکثر خودروها از بیرون تقریباً استاندارد به نظر می‌رسند. این تضاد بصری عجیب است.

چرا ارتفاع عقب خودروها در ایران بالا است؟

جالب‌ترین نکته در مورد خودروهای تیونینگی ایرانی، تصاویر پژوهای ۴۰۵‌ با ارتفاع بسیار بلند عقب است. در غرب و ژاپن، خودروهای تیون‌شده معمولاً پایین آورده می‌شوند، اما در ایران، داستان متفاوت است. شایان توضیح داد:

برخلاف تصور، در ایران به‌جای اسپرت کردن خودرو با کاهش ارتفاع، آن‌ها را با افزایش ارتفاع اسپرت می‌کنند که داستان طولانی‌ای دارد.

این سبک ریشه در قاچاق دارد. شایان می‌گوید:

قاچاقچیان به دلیل سرعت بالای این خودرو، آن را انتخاب می‌کنند و برای جلوگیری از برخورد عقب خودرو به زمین هنگام حمل بار سنگین، عقب را بالا می‌برند تا با بار، ارتفاع عادی داشته باشد.

این تغییر اما علاوه بر کاربرد عملی، به یک روند ظاهری در میان تیونرها تبدیل شده است که یعنی مردم فقط برای زیبایی ظاهری این کار را انجام می‌دهند. افزایش ارتفاع عقب ممکن است هندلینگ را مختل کند اما ویدئویی از یک قاچاقچی نشان داد که با ۱.۵ تن بار، خودرو در سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت کاملاً متعادل حرکت می‌کند. برخی مالکان از سیستم تعلیق بادی استفاده می‌کنند تا عقب خودرو را برای ظاهر بالا ببرند، اما هنگام رانندگی به حالت عادی برگردانند.

عمق فرهنگ تیونینگ ایران

عمق و تنوع فرهنگ تیونینگ ایران شگفت‌انگیز است اما از دید غربی‌ها پنهان مانده، زیرا کمتر کسی به هشتگ‌های فارسی توجه می‌کند یا «پژو ۴۰۵ ایران» را جستجو می‌کند. اگر شایان این صحنه را معرفی نمی‌کرد، شاید از وجود آن بی‌خبر می‌ماندم. مسائل سیاسی باعث شده‌اند که بلاگرها و یوتیوبرهای غربی دنیای تیونینگ خودرو در ایران را پوشش ندهند. در ایران خبری از شات‌های حماسی با پهپاد یا فریادهای هیجان‌انگیز در ویدئوهای 4K نخواهد بود و ما این فرهنگ را از افرادی مانند شایان می‌شناسیم که در گردهمایی‌ها حضور دارند و آن را مستند می‌کنند. خودروی خود شایان یک ۴۰۵ GLX نقره‌ای با کابین کرم‌رنگ و عقب بلند است. او منیفولد و هدرز را تعویض کرده تا قدرت بیشتری تولید کند اما ظاهر بیرونی تقریباً استاندارد است.

چرا پژو ۴۰۵؟

تعجب‌آور نیست که پژو ۴۰۵ به یک خودروی محبوب تیونینگ در خاورمیانه تبدیل شده است. این خودرو در ایران اهمیت زیادی داشت. شاید ایران را کشوری دور از صحنه خودرویی تصور کنیم اما این کشور با ۹۰ میلیون جمعیت، پر از علاقه‌مندان به خودرو است. صدها هزار دستگاه پژو ۴۰۵ و پارس در ایران فروخته شده‌اند و فروش سالانه آن‌ها به پنج یا حتی شش‌رقمی می‌رسید؛ بنابراین، جای تعجب نیست که این خودرو به ستون فرهنگ خودرویی ایران تبدیل شده است. هر جا انسان و خودرو باشد، علاقه‌مندان به خودرو هم پیدا می‌شوند. فرقی نمی‌کند مینی، سیویک یا پژو باشد؛ آن‌ها خودروها را تقویت می‌کنند و به حد نهایی می‌رسانند. دنیای خودروی ایران برای اکثر ما غیرقابل‌دسترس و دشوار است. موانع زبانی، فاصله‌های جغرافیایی و تبادل فرهنگی محدود، این شکاف را عمیق‌تر می‌کنند اما کاملاً واضح است که جهان خودرویی ایران تفاوت چندانی با ما ندارد؛ آن‌ها هم از لذت بنزین و لاستیک بهره می‌برند. این زیبایی واقعی این فرهنگ است.