آموزش

آشنایی با انواع موتورهای تولیدی در کارخانجات خودروسازی جهان (قسمت اول)

از این هفته قصد داریم طی سلسله مقالاتی هر ماه انواع موتورهای مورد استفاده در کارخانجات خودروسازی جهان را معرفی کنیم. این مقالات شامل معرفی انواع خانواده‌های موتورها و گونه‌های آن‌ها و تکنولوژی‌ها و اصطلاحات بکار رفته در آن‌ها می‌شود. در اولین بخش به معرفی موتورهای سری GR از کمپانی معظم تویوتا می‌پردازیم. پیشینهٔ این موتورها که بر روی انواع خودروهای سواری و اس یو وی تویوتا و لکسس قابل سفارش هستند به سال ۲۰۰۲ بازمی‌گردد. از یکی از نسخه‌های موتور GR در خودروهای لوتوس نیز استفاده شده است.

آنچه در این مطلب می‌خوانید:

Toyota 1GR FE engine
Toyota GR engine

۱GR-FE

این موتور با حجم دقیق ۳۹۵۶ سی‌سی به‌صورت طولی نصب می‌گردد که آن را برای خودروهای محرک عقب و ۴ چرخ محرک قابل استفاده می‌کند. این موتور با بنزین اکتان ۹۱ توانایی تولید ۲۳۹ اسب بخار و ۳۷۷ نیوتون متر گشتاور را داراست. این موتور از سیستم VVT-i روی میل‌سوپاپ ورودی استفاده می‌کند و ضریب کمپرس آن نیز ۱۰ به ۱ می‌باشد. وزن این موتور با بلوک آلیاژی و سرسیلندر تمام آلومینیومی تنها ۱۶۶ کیلوگرم است. در سال ۲۰۱۰ این موتور دستخوش تغییراتی شد که این تغییرات شامل نصب سیستم VVT-i در هر دو میل سوپاپ ورودی و خروجی می‌شد. نسخهٔ بروز رسانی شدهٔ ۱GR توانایی تولید ۲۸۵ اسب بخار قدرت و ۳۹۲ نیوتون متر گشتاور را دارد. این موتور اتاق احتراق مخروطی استفاده می‌کند که با ایجاد توربولانس در هنگام تراکم سبب ترکیب بهتر هوا و سوخت می‌گردد. در این‌گونه طراحی‌ها که به Tapper-squish معروف هستند فاصلهٔ پیستون تا سر سیلندر در نقطهٔ مرگ بالایی معمولاً کمتر از یک میلی‌متر است. این طراحی سبب شده تا احتمال خودسوزی در این موتور بشدت کاهش یابد و موتور به راندمان بالاتری دست پیدا کند. طراحی سوپاپ‌های ورودی نیز به گونه ای است که دریچهٔ سوپاپ دارای کمترین سطح مقطع دیواره باشد تا از چسبیدن مولکول‌های سوخت به سطح آن جلوگیری شود. طراحی سیلندرها نیز به‌صورت بوش خشک بوده و به دلیل ضخامت کم آن‌ها امکان انجام عملیات تراشکاری روی آن‌ها وجود ندارد و در صورت آسیب دیدن دیوارهٔ سیلندر باید نسبت به تعویض کل بلوک اقدام کرد. کیت سوپر شاژر TRD نیز برای این موتور در مدل‌های FJ و تاکوما قابل سفارش است. این موتور در مدل‌های فوررانر, لندکروزر, پرادو, تاکوما و لکسس GX400 قابل سفارش است.

Toyota 1GR FE engine
Toyota 1GR FE engine

۲GR

این موتور با ۳۴۵۶ سی‌سی برای نصب به‌صورت عرضی طراحی شده که آن را برای خودروهای چهار چرخ و محرک جلو قابل استفاده می‌کند. قدرت این موتور بسته به مدل خودرو متغیر است اما به‌طور متوسط ۲۶۶ اسب بخار قدرت و گشتاور حدود ۳۵۰ نیوتون متر را تولید می‌کند. این موتور نیز دارای سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها برای هر دو میل‌سوپاپ ورودی و خروجی است. سرسیلندر این موتور به ۳ قسمت تقسیم شده که شامل کاور سوپاپ‌ها, هوزینگ میل‌سوپاپ و سرسیلندر است. این موتور ۱۶۳ کیلوگرمی در مدل‌های آریون, ونزا, کمری, لکسس ES350 و RX350 و تویوتا هایلندر استفاده می‌شود. جالب است بدانید که این موتور با تغییرات نرم‌افزاری که حداکثر دور آن را به ۷۰۰۰ دور افزایش داده در لوتوس Evora نیز استفاده می‌شود.

Toyota 2GR FE V6 engine
Toyota 2GR FE V6 engine

۲GR-FZE

این موتور همان موتور ۲GR است که با نصب سوپرشارژر قدرت آن به ۳۵۰ اسب بخار افزایش یافته و در خودروهای لوتوس اگزیج S و لوتوس Evora S و تویوتا آریون TRD نصب شده است.

۲GR-FSE

این موتور ۳.۵ لیتری در مدل‌های لکسس GS350 و IS350 استفاده شده و مجهز به سیستم تزریق مستقیم سوخت است. استفاده از سیستم تزریق مستقیم سوخت نه تنها تمایل به ناک یا خودسوزی را در موتور کاهش داده بلکه با کمک به کاهش دمای هوای ورودی به افزایش راندمان موتور کمک کرده است. در سیستم تزریق مستقیم این موتور, تویوتا از انژکتورهای جدیدی استفاده کرده که به‌صورت عمودی در سیلندر قرار دارند و کار پخش سوخت را به‌صورت گسترده و یکنواخت انجام می‌دهند. این مکانیزم سبب شده تا مخلوط هوا و سوخت نه تنها کاملاً یکنواخت بلکه کاملاً دقیق نیز باشد. همهٔ این عوامل دست به دست هم داده تا این موتور دارای قدرت و گشتاور خروجی عالی در بین موتورهای تنفس طبیعی باشد. این موتور ۳۰۵ اسب بخار و ۳۸۰ نیوتون متر گشتاور را تولید می‌کند. این موتور ۱۷۴ کیلوگرمی بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ در لیست ده موتور برتر جهان قرار داشت.

Toyota 2GR FSE V6 engine
Toyota 2GR FSE V6 engine

۲GR-FXE

این موتور ۲۴۵ اسب بخاری برای استفاده در مدل‌های هیبریدی لکسس آماده شده که تغییرات آن شامل استفاده از چرخهٔ آتکینسون و سیستم بازچرخانی گاز اگزوز (EGR) استفاده می‌کند. این سیستم با برگرداندن بخشی از دود به مانیفولد ورودی سبب کاهش دمای موتور و به دنبال آن کاهش آلایندگی می‌شود. میزان این دود توسط سوپاپ EGR کنترل می‌شود. در این موتور, EGR به سیستم خنک‌کننده نیز مجهز است.

۳GR-FE

این موتور ۳ لیتری برای استفاده در لکسس های کد ۳۰۰ و تویوتا Reiz است و به سیستم VVT-i مجهز است. ضریب کمپرس این موتور ۱۰.۵ به ۱ بوده و قدرت و گشتاور آن به ترتیب ۲۲۸ اسب و ۳۰۰ نیوتون است. این موتور برای بازارهای آسیا چین و خاورمیانه است.

Toyota 3GR-FE engine
Toyota 3GR-FE engine

۳GR-FSE

این موتور همان گونهٔ FE است که به سیستم تزریق مستقیم سوخت مجهز شده و قدرت آن به ۲۵۰ اسب بخار افزایش یافته است. این موتور در بازارهای اروپا و آمریکای شمالی عرضه می‌شود.

۴GR-FSE

این موتور برای بازار داخلی ژاپن است. با قدرت ۲۰۴ اسب بخار مجهز به زمان‌بندی متغیر سوپاپ و تزریق مستقیم سوخت است. این موتور برای تویوتا کراون و لکسس GS250 و IS250 قابل سفارش است.

Toyota 4GR-FSE engine
Toyota 4GR-FSE engine

۵GR-FE

۵GR در کشور چین تولید می‌شود و برای محصولات بازار چین است. این موتور برای کاهش هزینهٔ تولید و استفاده از خط تولید مشترک از قطر سیلندر مشابه با مدل ۳GR-FE استفاده می‌کند و ضریب تراکم آن ۱۰ به یک است. ۵GR بدون سیستم تزریق مستقیم سوخت ولی با VVT-i عرضه می‌شود.

ادامه دارد…

میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۲۲ رای

حسین ریاحی

دانش‌آموخته مهندسی مکانیک خودرو

مطالب مشابه

‫۳۵ دیدگاه‌ها

  1. نوید

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (1525 ديدگاه)

    آقای ریاحی واقعا ممنون
    در ضمن ما حتما منتظر قسمت یا قسمت های بعد هستیم

    موافقم 7
    مخالفم 1
    1. امیررضاFXX K

      ۲۶ دی ۱۳۹۳
      سوابق: (26 ديدگاه)

      خوشمان امد ها ای ریاحی
      تعجب نکنید برره ای بود…
      درود…

      موافقم 0
      مخالفم 1
    2. E 36

      ۲۷ دی ۱۳۹۳
      سوابق: (918 ديدگاه)

      موافقم با نوید منتظر خصوصا موتورهای آلمانی هستیم آقای ریاحی

      موافقم 1
      مخالفم 3
  2. MAFIA

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (435 ديدگاه)

    هم ژاپن و هم آلمان تو موتورسازی حرف اول رو می زنن.

    موافقم 4
    مخالفم 1
    1. Lord Cezar

      ۲۶ دی ۱۳۹۳
      سوابق: (300 ديدگاه)

      واسه من جای سوال هست که موتوری با حجم 4 لیتر چرا اینقدر کم نیرو تولید میکنه . فرض مثال موتور 3.8 لیتر هیوندای جنسیس 320 اسب نیرو میده ولی این موتور 285 تا . همون 1GR رو میگم.(اصلا کاری به کیفیت تولید و کشور سازنده ندارم بحث رو قدرت خروجی هست ) به نظرم حرف اول رو تو موتور سازی المان میگه . بعد امریکا بعد ژاپن .مثال المانی موتور 4 سیلندر 2 لیتری بنز a45 هست که 325 اسب خار قدرت تولید میکنه به این میگن مهندسی . موتور هل کت رو در نظر بگیرید با حجم 6.2 لیتر و سوپر شارژر 707 اسب میده .

      موافقم 3
      مخالفم 4
      1. پیر پشمک موی

        ۲۶ دی ۱۳۹۳
        سوابق: (179 ديدگاه)

        داداش اون ب زور توربو شارژه ک اینجورمیشه

        موافقم 2
        مخالفم 1
        1. Lord Cezar

          ۲۶ دی ۱۳۹۳
          سوابق: (300 ديدگاه)

          داداش موتور A45 توربو داره ولی جنسیس که توربو نداره بازم بیشتر هست . بدون توربو هم خیلی موتور داریم که توان خروجی بیشتری نسبت موتور های تویوتا میدن .

          موافقم 2
          مخالفم 0
      2. مسعود

        ۲۶ دی ۱۳۹۳
        سوابق: (21 ديدگاه)

        در خوب بودن موتور های آلمانی شکی نست اما اسب بخار همه چیر نیست !
        با توجه به اینکه هلکت موتور خیلی ارزانی هست اما در دور موتور 4500 دور در دقیقه 881 نیتون بر متر گشتاور تولید میکنه و مصرف سوختش هم خیلی بالا نیست، 10 لیتر در اتوبان و 19 لیتر در شهر
        این مصرف سوخت با این گشتاور با این قیمت تموم شده برای موتور خیلی هم بد نیست و یک جور موفقیت حساب میشه !

        موافقم 1
        مخالفم 3
      3. mehran911

        ۲۶ دی ۱۳۹۳
        سوابق: (2025 ديدگاه)

        راستش جواب سوالت طولانیه و فضا کم

        برای جواب سوالت که فکر کنم سوال خیلی ها باشه رو با مقایسه2 موتور مختلف شروع میکنم

        1- فولکس واگن GRC
        2- S63 amg

        در ابتدا بگم که معمولا موتور هایی که نسبت به حجمشون اسب بخار کمتری تولید میکنن گشتاور بالایی دارند البته منظور من موتور های بدون توربو شارژر هست چون با وجود توربو شارژر مقایسه بین 2 موتور منطقی و علمی نیست چون نوع و میزان booster توربو شارژر ها باهم متفاوته.

        در دو موتور بالا فولکس واگن GRC با موتور 1.6 لیتری قدرتی باور نکردی 540 اسب بخار رو تولید میکنه و مرسدس S63 با موتور 5.5 لیتری 585 اسب بخار و 900Nm گشتاور تولید میکند
        دلیل این اتفاق پلتفرم خودرو وسیاست کمپانی است
        بعنوان مثال هدف ساخت GRC رسیدن به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت تنها در 2.2 ثانیه است که این خود اسب بخار بالا در دور موتور بالایی را می طلبد از طرفی کسی از S63 انتظار همچین شتاب اولیه ای را ندارد و از یک سدان لوکس غیر عادی بنظر میرسد.
        گشتاور بالا در S63 باعث کشش بهتر و شتاب ثانویه بهتر میشود که این را همه از یک سدان لوکس انتظار دارند

        این دو موتور هر دو از توربو شارژر استفاده می کنند ودر اصل نباید باهم مقایسه بشن اما دلیل این کار فهم بهتر دوستان بود

        موافقم 9
        مخالفم 0
      4. E 36

        ۲۷ دی ۱۳۹۳
        سوابق: (918 ديدگاه)

        کره رو یادت رفت ! هیوندای و کیا هم موتوراشون پربازده هستند ، کیا از موتور 2000 GDi با یک توربو 265 اسب با گشتاور 366 نیوتن متر میگیره !!

        موافقم 1
        مخالفم 5
      5. cbr400

        ۲۷ دی ۱۳۹۳
        سوابق: (578 ديدگاه)

        آقای لرد سزار پیشرانه a45 با توربو چارجر 350 اسب بخار قدرت تولید میکنه . اگه همین پیشرانه 1grبا توربوچارجر تولید بشه از 300 اسب بخار تا اعداد خیلی زیاد { مثلا 700hp یا 800hp } میتونه قدرت تولید کنه . یه سوال ازت دارم . پیشرانه a45 بدون توربو چقدر قدرت تولید میکنه ؟؟ این مقایسه های غیر واقعی هیچ چیزی رو ثابت نمیکنه .

        موافقم 1
        مخالفم 1
      6. ford

        ۱۰ شهریور ۱۳۹۹
        سوابق: (68 ديدگاه)

        اصلا چیزی از طراحی تکنولوژی حالیته ارقام اعداد روی کاغذ اصلا معنی مفهومی نداره اول تکنولوژی قدرت طراحی دست امریکاست شرکت فورد بعد ژاپن هست تویوتا ماشین به طراحی دف گیربکس تعلیق شاسی 70 درصد فقط موتور نیست مثال خودرویی مثل پیکاپ فورد f150 با 3500 سی سی اون حجم گشتاور قدرت داره تو طناب کشی افرود تو برف گل راحت تر از هر خودرویی دیگه عمل میکنه تو کشش هیچ برند خودرویی یک هزارمش هم کارایی نداره کنار طول عمر استقامت طراحی کیفیت زبانزدش که هیچ برندی نیست باهاش رقابت کنه و برن دوم هم تویوتا هست میتونی موهاوی 8 سیلندر با اون ارقام وحشتناک یه طرف پرادو ضعیف 4 سیلندر هم یه طرف افرود بری ببینی میتونه 10 متر از مسیر تویوتا رو بره یا استقامت طول عمر داشته باشه و یا موهاوی با خرابی زیاد یه خودروی شهری یه خاطر همین توانایی افرود بالا تویوتا هست که بعد برند فورد تو افرود خیلی روش حساب میشه کسی که چیزی میدونه هیچ وقت رو کاغذ مشخصات ماشینو نمیسنجه

        موافقم 2
        مخالفم 1
      7. حسین

        ۱۴ دی ۱۴۰۱
        سوابق: (1 ديدگاه)

        تویوتا همه چیزو در نظر گرفته. اگه بخواد از این حجم قدرت بیشتری بگیره تنش بین قطعات بالا میره و عمر انجین پایین میاد. هدف تویوتا هم ساخت انجین های با کیفیت و با دوامه. تازه اینا تنفس طبیعیَن.

        موافقم 1
        مخالفم 1
      8. محمد

        ۱۴ تیر ۱۴۰۲
        سوابق: (1 ديدگاه)

        سلام.ملاحظه کنید میبینید گشتاور بسیار بالاتری دارن .همه چیز در اسب خلاصه نمیشه.گشتاور بسیار مهمتره .مثل خودروهای امرسکایی مانند کامرو که ۱۵۰ اسب بخار قدرت داره ولی ۵۰۰ نیوتون گشتاورشه

        موافقم 0
        مخالفم 0
    2. ارمان

      ۲۶ دی ۱۳۹۳
      سوابق: (1307 ديدگاه)

      دو نفر حرف اولو میزنن؟ مثل دعوای دو نفره که هردوتاشون میخوان وسط بخوابن؟

      موافقم 1
      مخالفم 1
  3. نوید

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (1525 ديدگاه)

    اینو یادم رفت بگم
    پرچم بالاست
    درود
    درود بر شرفت

    موافقم 0
    مخالفم 1
  4. پیگیر

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (1 ديدگاه)

    کمپانی معظم! ؟!؟!؟!

    موافقم 0
    مخالفم 1
    1. پیر پشمک موی

      ۲۶ دی ۱۳۹۳
      سوابق: (179 ديدگاه)

      اره داداش معظم چون معتبر ترین و پرفروش ترین خودروساز جهانه

      موافقم 1
      مخالفم 1
  5. قاتل خودروها کوروت

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (43 ديدگاه)

    امریکا تو مهندسی انجین و پروفرمنس حرف اول و اخر رو میزنه

    موافقم 2
    مخالفم 5
    1. پیر پشمک موی

      ۲۶ دی ۱۳۹۳
      سوابق: (179 ديدگاه)

      این دیدگاه بوی تعصب میدهد لطفا نسبت ب هر گونه پیشداوری خودداری فرمایید

      موافقم 2
      مخالفم 0
    2. Roham

      ۲ تیر ۱۴۰۲
      سوابق: (728 ديدگاه)

      می‌زد…
      دیگه نمی‌زنه!

      موافقم 0
      مخالفم 0
  6. حسین

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (13 ديدگاه)

    دوستان عزیز به صفحه ی زیر در اینستاگرام سر بزنید
    passargad_service_center

    موافقم 0
    مخالفم 1
  7. mehran911

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (2025 ديدگاه)

    عالی بود

    ولی کاش فنی تر بررسی میکردید

    دوستان میتونن برای آشنایی بیشتر کامنت های پست زیر رو بخونن

    http://www.pedal.ir/%D9%87%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7/%D8%AA%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D9%88%DB%8C%DA%A9-vtec-%D9%85%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A8%D9%88-%D9%87%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7/

    موافقم 0
    مخالفم 1
  8. Farbod Amn

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (1 ديدگاه)

    حسین جان مقاله عالی بود…استفاده کردیم…تو ایران برای مصرف کننده بهترین ماشینا ماشینای ژاپنیه…از هر نظر….

    موافقم 2
    مخالفم 1
    1. محمد

      ۲۶ دی ۱۳۹۳
      سوابق: (302 ديدگاه)

      برای تولید کننده چی؟ خه خه خخ………………

      موافقم 0
      مخالفم 1
  9. hozhabr

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (75 ديدگاه)

    دستت درد نکنه مفید و مفصل

    موافقم 0
    مخالفم 1
  10. پیر پشمک موی

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (21 ديدگاه)

    قابل توجه دوستان اوتایی ک ب حجم موتور بالا و قدرت کم تویوتا گیر نیدن چون اینا بدون توربو شارژه و هدف کیفیت و ماندگاری بیشتره البته شرکتایی مث بنز و بی لم و ک توربو استفاده میکنن دلیلی بر ضعف اونا نیست اونسیاست های هر شرکته ک دسته هاصی از مشتریانو عدف قرار میده و این یعنی رقابت سالم

    موافقم 0
    مخالفم 1
  11. محمد

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (302 ديدگاه)

    نه په چی
    اصلا خودرو ساز یعنی تویوتا………………………………………….
    قابل توجه دوستان تمام این موتور ها با تنفس طبیعی هستند .نه توربو دو قلو وکمپرسور و ……. اگر همین موتور ها را توربو شوند تا دو برابر می توان قدرت خوروجی بیشتری گرفت . باتوجه به راندمان بالای ان ها ولی عمر موتور به همان نسبت پایین میاد ولی هدف تویوتا ساخت خودرو بادوام وبا کیفیته.
    ولی اگر همین کمپانی هدفش ساخت خودرو اسپرت باشه می تونه از یک موتور با حجم 2000cc قدرت 205 اسب بخار بیرون بکشه .وشاهد ان هم تویوتا GT 86.

    موافقم 0
    مخالفم 1
  12. کیانوش 38

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (98 ديدگاه)

    ممنون از مطلب خوبتون! ففط ممنونتون میشم اگر توی مقالات بعدیتون به جای کاور موتور عکس خود موتور رو بذارید. درست مثل عکس 4GR-FSE

    موافقم 0
    مخالفم 1
  13. F.A

    ۲۶ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (125 ديدگاه)

    سلام و با عرض تشکر و خسته نباشید. لطفاً در مورد موتور منصوب در میتسوبیشی اوتلندر و لنسر توضیح دهید و در مورد خوب و بد بودن و کارایی آنها نیز توضیح دهید که در مقاله مذکور چندان به این موارد پرداخته نشده است. ممنون

    موافقم 0
    مخالفم 1
  14. sunmartin

    ۲۷ دی ۱۳۹۳
    سوابق: (1915 ديدگاه)

    خیلی تاپیک با ارزشی هست پدال داره راه مجله ماشین پیش میره
    در مورد موتور چین هیچ حرف و نظری برای گفتگو نداره اما کره جنوبی دا ه خوب پیش میره بهصوص کیا وه کار طراحی های موتور های لامبادا و تتا و ..همگی بعهده خود شرکت یا هینوندا بوده و اتفاقا بازده خوبی هم داشتن بعلاوه اینکه همر طولانی پوسته و قطعات موتوری در محصولات کیا هیوندا وجود داره

    موافقم 0
    مخالفم 2
  15. Adel

    ۳۰ آبان ۱۳۹۵
    سوابق: (1 ديدگاه)

    ممنون عالی بود در مورد انواع موتورها توضیح بدبن ممنون

    موافقم 0
    مخالفم 1
  16. alireza

    ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶
    سوابق: (1 ديدگاه)

    با سلام و عرض خسته نباشید من عاشق ماشینام اما نمیدونم از کجا شرو تحقیق در مورد ماشینا اگه ممکنه راهنماییم کنین ممنون و اگر مشکلی نیست جوابتون و واسم ایمیل کنید ممنوننننننننننننننن

    موافقم 0
    مخالفم 1
  17. حسین

    ۲۵ مرداد ۱۳۹۶
    سوابق: (20 ديدگاه)

    با این لقب حال کردم.

    کمپانی معظم تویوتا

    لایقشم هست خدایی.

    موافقم 1
    مخالفم 1
  18. mm.y@rlou

    ۲۸ فروردین ۱۴۰۰
    سوابق: (284 ديدگاه)

    خسته نباشید آموزنده بود

    موافقم 0
    مخالفم 1

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

لطفاً از نوشتن به‌صورت پینگلیش، اجتناب نمایید. نظرات حاوی توهین، عبارات غیراخلاقی، سیاسی، مطالب غیر مرتبط، اسپم، ترول و تبلیغاتی پذیرفته نمی‌شوند. برای تغییر آواتار خود می‌توانید از سایت گراواتار استفاده نمایید.

دکمه بازگشت به بالا