چرا دولت ایران تعرفه خودروهای هیبریدی را کاهش نمی‌دهد؟

پس از ماه‌ها اختلاف‌نظر درباره تعرفه واردات خودرو، مجلس سرانجام با پیشنهاد دولت مبنی بر اجرای تعرفه پلکانی موافقت کرد. با این حال، بررسی مصوبه هیأت وزیران نشان می‌دهد که فاصله تعرفه‌ای اندکی میان خودروهای بنزینی با حجم موتور تا ۱۵۰۰ سی‌سی (با تعرفه ۲۰ درصد) و خودروهای هیبریدی (با تعرفه ۱۵ درصد) وجود دارد؛ موضوعی که نگرانی‌هایی را درباره کاهش استقبال از خودروهای پاک در بازار ایران ایجاد کرده است.

در حالی‌که هدف سیاست‌گذار از تعرفه پلکانی، کنترل قیمت‌ها و حمایت از مصرف‌کننده است، به‌نظر می‌رسد فواید پرشمار خودروهای هیبریدی برای عموم مردم اهمیت چندانی برای مسئولان ندارد. این خودروها به‌دلیل فناوری پیچیده‌تر و قطعات گران‌تر، قیمت پایه بالاتری نسبت به مدل‌های بنزینی دارند. بنابراین، تعرفه ۱۵ درصدی عملاً باعث می‌شود قیمت نهایی آنها از خودروهای بنزینی بیشتر شود و با توجه به کاهش قدرت خرید مردم، از سبد انتخاب غالب مردم ایران حذف شوند. این تصمیم در عمل مزیت فناوری پاک را از بین برده و مانعی برای توسعه ناوگان کم‌مصرف و کاهش آلودگی هوا ایجاد کرده است.

از سویی دیگر، فقدان زیرساخت‌های لازم مانند ایستگاه‌های شارژ و عرضه باتری مناسب نیز به بی‌اقبالی نسبت به خودروهای برقی دامن زده است. در شرایطی که دولت بر اجرای استانداردهای زیست‌محیطی مانند الزام به عرضه خودروهای یورو ۶ و ارتقای کیفی خودرو تأکید دارد، اما برنامه مشخصی برای تشویق مصرف‌کنندگان به خرید خودروهای کم‌آلاینده ارائه نکرده است. این تناقض، انگیزه واردکنندگان و خریداران را کاهش داده و مسیر بهبود کیفیت هوا و مدیریت مصرف سوخت را با چالش مواجه کرده است.

ورود خودروهای هیبریدی ساخت چین با فناوری پیشرفته، مصرف سوخت پایین و طراحی مدرن می‌تواند به کاهش فروش محصولات ایران‌خودرو و سایپا منجر شود. این خودروها با وجود امکانات بیشتر، در محدوده قیمتی ۱۰ تا ۱۲ هزار دلار، مشابه خودروهای داخلی مثل تارا و شاهین عرضه هستند و همین موضوع باعث تغییر سلیقه خریداران به‌ویژه در شهرهای بزرگ می‌شود.

در حالی‌که خودروسازان داخلی هنوز محصول هیبریدی قابل عرضه ندارند، برندهای چینی با مدل‌هایی ساخت بی‌وای‌دی، گک / GAC، چری و دانگ‌فنگ بازار جهانی را هدف گرفته‌اند. تأخیر در تولید داخلی و نبود تنوع در قوای محرکه باعث شده خودروهای بنزینی سنتی با کاهش تقاضا مواجه شوند، به‌خصوص در میان خریداران جوان و آگاه به استانداردهای خودروسازی.

ادامه این روند می‌تواند سهم بازار ایران‌خودرو و سایپا را کاهش دهد و آن‌ها را مجبور به ارتقاء کیفیت، کاهش مصرف سوخت و به‌کارگیری فناوری‌های نوین کند. در عین حال، دولت ممکن است برای حمایت از تولید داخل، تعرفه واردات را افزایش دهد یا مشوق‌هایی برای تولید هیبریدی داخلی در نظر بگیرد تا از افت فروش خودروسازان جلوگیری شود.