بنزین برای خودروهای پرمصرف ایرانی؛ میلیاردها دلار از جیب مردم!
در ایران، تنفر از خودروسازان به عنوان عقب افتاده از دانش جهانی، موضوع جدیدی نیست. از یکسو، محصولات تولیدی، بسیار بیکیفیت هستند و از سویی دیگر، عامهی مردم نمیتوانند این خودروها را بخرند؛ چراکه میانگین درآمد خانودههای ایرانی، پاسخگوی قیمتها نیست. پیشفروشهای طولانی مدت و ضعف در خدمات پس از فروش نیز، مردم ایران را از صنعت خودروسازی، ناامید کرده است؛ اما مسئلهی مصرف سوخت محصولات سایپا و ایران خودرو نادیده گرفته شده. موضوعی که بیش از هر چیز دیگر، به اقتصاد و سلامت مردم ایران صدمه میزند.
بیشتر بخوانید:
تصور کنید، تمام خودروهایی که امروز به عنوان محصول ایرانی میشناسیم، با مدلهای معمولی ساخت چین که اتفاقا قیمت ۸ تا ۱۲ هزار دلار دارند جایگزین شوند. مثلا چری آریزو 5 و X55 را در نظر بگیرید که میانگین مصرف سوخت ۷ تا ۸ در صد کیلومتر فراهم میکنند. از سویی دیگر، انواع پژو ۴۰۵ و پارس و شاهین و دنا، به راحتی مصرف بنزین ۱۱ تا ۱۲ لیتر در صد کیلومتر دارند که به معنی، ۵۰ درصد مصرف سوخت بیشتر نسبت به مدلهای چینی است.
مصرف سوخت خارج از استاندارد خودروها در ایران، منحصر به سایپا و ایران خودرو نیست. سازندگان موتورسیکلت نیز مافیای مخصوص خود دارند و بخش بزرگی از یارنهی بنزین را غیرمستقیم دود میکنند. افرادی که به چین یا کشورهای فقیر شرق آسیا سفر کرده باشند؛ احتمالا متوجه شدهاند که موتورسیکلتهای ۱۲۵ سیسی مشابه آنچه در ایران استفاده میشود؛ در آن سوی دنیا مرسوم نیستند. به بیان بهتر، موتورسیکلتسازان سودجوی ایرانی، انجینهای بیکیفیت را از شرکای چینی میخرند و وارد کشور میکنند؛ در حالیکه استفاده از این محصولات به دلیل مصرف سوخت بالا و آلودگی محیط زیست، داخل کشور چین، ممنوع است.
میلیاردها دلار هزینه برای اضافه مصرف بنزین
مصرف بنزین ایران در سال ۱۴۰۴ روند افزایشی داشته و میانگین مصرف روزانه از حدود ۱۳۴ میلیون لیتر در نوروز به ۱۳۸ تا ۱۴۲ میلیون لیتر در پاییز رسیده است.
قیمت بنزین «فوب خلیج فارس» (FOB Persian Gulf) که به قیمت عمدهفروشی در این منطقه اشاره دارد، متغییر است اما به طور تقریبی برای هر تن حدود ۷۰۰ تا ۹۵۰ دلار پرداخت میشود، که با تبدیل به لیتر (با احتساب هر تن حدود ۱۳۵۱ لیتر) و در نظر گرفتن نرخ دلاری در زمانهای مختلف (میانگین ۱۴۰۳)، هر لیتر بنزین به حدود ۱.۲ تا ۱.۲۶ دلار میرسد.
برای سادگی در محاسبه، اگر قیمت بنزین جهانی را لیتری یک دلار در نظر بگیریم و ۱۴۰ لیتر مصرف روزانه را معادل ۱۴۰ میلیون دلار بدانیم، به عدد بسیار گزاف سالانه ۵۱ میلیارد دلار میرسیم. حال اگر فرض کنیم، به جای محصولات فعلی سایپا و ایران خودرو (میانگین مصرف ۱۱ لیتر در صد کیلومتر)، مدلهای با مصرف سوخت پایینتر (میانگین ۷ لیتر در صدکیلومتر) داشتیم؛ ۳۵ تا ۴۰ درصد از مصرف بنزین ایران کم میشد. این محاسبات، چنانچه به موتورسیکلتهای پرمصرف ایرانی هم تعمیم داده شود، فاجعه در اقتصاد کشور ما را بیشتر نشان میدهد.
صادرات نفت ایران در سال ۱۴۰۳، به ۶۷ میلیارد دلار رسید و مصرف بنزین کشور ما معادل ۵۱ میلیارد دلار است! اگر طبق فرضیهای که مطرح کردیم، مصرف بنزین خودروها و موتورسیکلتهای ایرانی ۳۵ درصد کاهش یابد، سالانه ۱۵ تا ۱۸ میلیارد دلار صرفه جویی میشود. این عدد چنان بزرگ است که در مقایسه با کل صادرات نفت و پتروشیمی کشورمان حیرت انگیز جلوه میکند و مردم ایران را تا ابد از صنعت خودروسازی ایران، متنفر میکند.
آلودگی هوا؛ هدیهی سایپا و ایران خودرو به مردم
دیگر نکتهی تاسف بار در بحث مصرف سوخت بسیار زیاد خودروهای ایرانی، موضوع آلودگی هوا است که امسال، تقریبا سراسر کشور را گرفته و سالانه بیشتر از حوادث جادهای، شهروندان ایرانی را به کام مرگ میبرد. شکی نیست که ماجرای مازوت سوزی نیروگاهها، در برابر آلودگی ناشی از خودروها و موتورسیکلتهای ساخت ایران، به فراکنی شباهت دارد و ذهن آحاد مردم را از مقصر اصلی، دور میکند.
تصور کنید اگر خودرو و موتورسیکلت، مشابه آنچه در غالب کشورهای دنیا وجود دارد؛ در دسترس مردم ایران قرار داشت؛ ورای ایمنی، چه میزان از آلودگی هوا کم میشد و سلامت عمومی، بهبود پیدا میکرد. از سویی دیگر، پالایشگاهها میتوانستند بنزین و گازوئیل با آلودگی پایین (یورو 6) که وسایل نقلیهی داخلی، هماکنون قادر به مصرفش نیستند را در اختیار مردم بگذارند.