ملاقات با تمام مدل‌های Z بی ام و، 35 سال با رودسترهای باواریا از Z1 تا Z8

هرچند ب‌ام‌و به ساخت خودروهای اسپرت شهرت دارد و پرفورمنس همیشه با نام این برند باواریایی گره خورده است ولی شاید عجیب باشد که حدود 30 سال از قرن گذشته، در سبد محصولات ب‌ام‌و هیچ خودروی اسپرت خالصی وجود نداشت. زمانی که تولید مدل 507 در سال 1959 به پایان رسید، سه دهه طول کشید تا دوباره بتوانیم که خودروی اسپرت دونفره را در سبد محصولات ب‌ام‌و ببینیم. امسال از زمان تولد اولین مدل Z ب‌ام‌و 35 سال می‌گذرد. در طول این سال‌ها، باواریایی‌ها اقدام به تولید رودسترهای بی‌نظیری کردند که تا به امروز در شش نسل مختلف ادامه داشته است. حال همهٔ این مدل‌ها را گرد هم جمع کرده‌ایم تا مروری بر تاریخچهٔ خودروهای Z داشته باشیم.

هرچند Z1 واکنشی دیرهنگام به پر کردن خلأ سه دهه‌ای خودروهای اسپرت در سبد محصولات ب‌ام‌و محسوب می‌شد ولی این هرگز یک خودروی معمولی نبود. در سال 1985، ب‌ام‌و بخشی را با نام Technik GmbH راه‌اندازی کرد که صرفاً روی توسعهٔ تکنولوژی‌های پیشرفته تمرکز داشت. این بخش به تعدادی از باهوش‌ترین افراد شرکت آزادی کار روی کانسپت‌های خلاقانه را می‌داد. اولین ثمرهٔ این مرکز، خودرویی بود که از متریال جدید استفاده می‌کرد و باعث کاهش زمان توسعه می‌شد. این خودرو Z1 نام داشت. مدیران ب‌ام‌و آن‌قدر طراحی Z1 را دوست داشتند که به این خودروی تک ساخت چراغ سبز تولید دادند. Z1 به لطف ابعاد جمع‌وجور و وزن سبک، خود را از رودسترهای بزرگ‌تر و نرم‌تر رقبا متمایز کرده بود. این ماشین با طول زیر 4 متر و عرض زیر 1.7 متر، حتی طبق استانداردهای اواخر دههٔ 80 هم خودروی کوچکی بود. علاوه بر این، Z1 درهای منحصربه‌فردی هم داشت که شبیه هیچ خودروی دیگری روی کره زمین نبودند. این درها بجای باز شدن به سمت بیرون، به‌صورت برقی داخل رکاب‌های بزرگ خودرو پایین می‌روند.

هرچند Z1 خودرویی بسیار کمیاب و گران‌قیمت برای زمان خود بود ولی به ب‌ام‌و نشان داد که برای یک رودستر اسپرت پتانسیل زیادی در بازار وجود دارد. درنتیجه، Z3 به بازار آمد و بسیار موفق‌تر عمل کرد. درحالی‌که از Z1 تنها 8 هزار دستگاه ساخته شد، از Z3 طی هفت سال حدود 300 هزار دستگاه به فروش سید. برای دستیابی به این مهم اما ب‌ام‌و باید ساختار Z3 را ساده‌تر می‌کرد. بدین منظور، از پلت‌فرم سری 3 کامپکت نسل E36 استفاده شد و درنتیجه، سیستم تعلیق عقب هوشمندانهٔ Z1 که با نام Z Axle شناخته می‌شد در Z3 حذف شد. زیر کاپوت این خودرو هم تمرکز روی ارزان‌سازی دیده می‌شد. ب‌ام‌و برای جلب‌توجه طرفداران پرشمار مزدا MX-5، رودستر جدید خود را ابتدا با یک موتور 1.9 لیتری چهار سیلندر 120 اسب بخاری به بازار فرستاد که پرفورمنس چشمگیری نداشت. بعداً اما موتور 2.8 لیتری شش سیلندر خطی برای Z3 ارائه شد که از 328i گرفته شده و با 192 اسب بخار قدرت، برای شخصیت اسپرت Z3 بسیار مناسب‌تر بود. بااین‌حال، جذاب‌ترین نسخهٔ این ماشین، Z3 M بود که در سال 1997 با موتور 3.2 لیتری شش سیلندر متعلق به M3 با 320 اسب بخار قدرت، دیفرانسیل لغزش محدود و ترمزهای قوی‌تر معرفی شد.

این خاص‌ترین و باارزش‌ترین مدل در کل تاریخ Z محسوب می‌شود. Z8 اولین بار در قالب کانسپتی با نام Z07 در نمایشگاه خودروی توکیو 1997 رونمایی شد و دو سال بعد، با تغییراتی جزئی روی خط تولید رفت. ظاهر چشمگیر این ماشین که توسط «هنریک فیسکر» طراحی شده بود، با چراغ‌های جلوی گرد و جلوپنجرهٔ باریک، ادای احترامی به رودستر افسانه‌ای 507 محسوب می‌شد. این طراحی رترو اما هرگز از جذابیت بصری Z8 نکاسته است و از نزدیک واقعاً خیره‌کننده به نظر می‌رسد. هرچند Z8 از موتور قرضی استفاده می‌کرد اما این هرگز اتفاق بدی نبود زیرا در سینهٔ این رودستر ویژه، همان موتور 4.9 لیتری V8 متعلق به M5 افسانه‌ای نسل E39 قرار داشت که 400 اسب بخار قدرت و 500 نیوتن متر گشتاور را از طریق یک گیربکس شش سرعته دستی به چرخ‌های عقب تحویل می‌دهد. هرچند بازخورد رسانه‌های خودرویی نسبت به Z8 در زمان عرضه خیلی مثبت نبود ولی با گذشت زمان، این ماشین به‌عنوان یک رودستر لوکس و آرام با موتور V8 جذابیت پیدا کرده و نمونه‌های کارکردهٔ آن هم‌اکنون بین 160 تا 250 هزار پوند قیمت دارند.

در سال 2002، ب‌ام‌و با استفاده از پلت‌فرم سری 3 نسل E46، جانشین Z3 را با نام Z4 معرفی کرد. این خودرو در بیرون و داخل بسیار مدرن‌تر شده و خبری از طراحی رترو نبود. Z4 هم مثل سلف خود با پیشرانه‌های چهار و شش سیلندر مختلفی تولید شد و در نسخهٔ M با موتور 3.2 لیتری شش سیلندر خطی و 343 اسب بخار قدرت به اوج رسید. بااین‌حال، نسخه‌ای که ما در اینجا داریم حتی از Z4 M هم خاص‌تر است. این یک آلپینا رودستر S است که توسط تیونر آلمانی به رینگ‌های چند پره و کیت بدنه مجهز شد. البته همان‌طور که از آلپینا انتظار می‌رود، ارتقاءهای Z4 فراتر از تغییرات ظاهری بودند و این شرکت پیشرانهٔ شش سیلندر خطی S52 ب‌ام‌و را هم با افزایش حجم به 3.4 لیتر، سرسیلندر ویژه، میل‌لنگ ارتقاءیافته و پیستون‌های جدید ارتقاء داده بود و درنتیجه، قدرت موتور به 300 اسب بخار افزایش پیدا کرد.

هرچند هر شش مدل Z ب‌ام‌و به‌صورت رودستر دونفره عرضه شدند اما Z3 و نسل اول Z4 در نسخهٔ کوپه هم ساخته شدند. بااین‌حال، نسل دوم Z4 تنها عضو این خانواده بود که نسخه‌های کوپه و رودستر را باهم در یک مدل ترکیب کرد زیرا ب‌ام‌و در پاسخ به موفقیت مرسدس SLK در بازار، برای E89 سقف فلزی تاشو را طراحی کرد. به گفتهٔ ب‌ام‌و، این سقف تنها 30 کیلوگرم وزن بیشتری نسبت به نمونهٔ پارچه‌ای قبلی داشت. البته هرچند این سقف با فشردن یک دکمه ظرف 21 ثانیه باز می‌شد ولی در این صورت، فضای صندوق بار را می‌بلعید و فضای بار جادار 310 لیتری را به تنها 180 لیتر کاهش می‌داد. غیر از سقف فلزی، E86 ظاهری تکاملی نسبت به نسل قبلی داشت و هرچند خطوط طراحی آن نرم‌تر و منحنی‌تر شده بود ولی بسیاری از عناصر و ویژگی‌های اصلی Z4 را حفظ کرده بود. E89 با کاپوت کشیده و کابینی که به سمت عقب متمایل بود، شباهت زیادی به دیگر اعضای خانوادهٔ خود داشت.

ثمرهٔ تمام مدل‌های قبلی Z به Z4 امروزی ختم می‌شود که اولین بار در سال 2018 با انبوهی از تکنولوژی‌های مدرن رونمایی شد. بار دیگر، برای Z4 از پلت‌فرم سری 3 استفاده شده ولی به‌طورکلی این نسخه‌ای از پلت‌فرم CLAR است که در اکثر محصولات ب‌ام‌و استفاده می‌شود. در طراحی Z4 جدید عناصری از Z8 دیده می‌شود مثل چراغ‌های باریک عقب و چراغ‌های جلویی که به سمت عقب کشیده شده‌اند اما همچنان از ویژگی‌های جدیدترین محصولات ب‌ام‌و مثل جلوپنجرهٔ بزرگ هم بهره می‌برد. در سقف ب‌ام‌و گامی به سمت عقب برداشته و دوباره سراغ سقف پارچه‌ای رفته است که سبک‌تر و جمع‌و‌جورتر است و درنتیجه Z4 بسیار کاربردی‌تر شده است. این سقف جدید همچنین ظرف تنها 10 ثانیه بسته می‌شود. در بخش پیشرانه‌ها هرچند در اواخر عمر نسل E89 شاهد استفاده از توربوشارژر در Z4 بودیم ولی G29 از همان ابتدا با موتورهای توربو به بازار آمد. این موتورها با یک 2 لیتری چهار سیلندر با 200 اسب بخار قدرت آغاز می‌شوند اما کسانی که خواهان پرفورمنس واقعی هستند باید سراغ مدل M40i با موتور 3 لیتری شش سیلندر خطی و 340 اسب بخار قدرت (382 اسب بخار در بازار آمریکا) بروند.