تحویل سوخو 35 به ایران؛ دانستنی‌های جنگنده نسل چهارم روسیه

رسانه‌های مختلف اعلام‌ کرده‌اند طی روزهای آینده، اولین گروه جنگنده‌های سوخو 35 ساخت روسیه تحویل ایران می‌شوند. در این مطلب، مهم‌ترین مشخصات Su-35 را بررسی می‌کنیم.

بدون شک، سوخو 35 یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای جنگنده روسی محسوب می‌شود. البته کشور سازنده در سال 1996 اقدام به رونمایی از سوخو 37 کرد که نمونه‌ی ارتقایافته از سوخو 35 بود؛ اما این پروژه به مرحله‌ی انبوه‌سازی نرسید و سوخو 35، مهم‌ترین عضو سری هواپیماهای سوخو باقی ماند.

هم‌اکنون سوخو 57 رونمایی شده در سال 2010، پیشرفته‌ترین هوایپمای جنگنده روسیه و متعلق به نسل پنجم محسوب می‌شود. میگ 35 نیز، برتری‌هایی نسبت به سوخو 35 دارد اما هردوی این هواپیماها، از فناوری‌های نسل چهارم استفاده می‌کنند. میگ 35 در سال 2019 معرفی شد و جدیدترین عضو نیروی هوایی روسیه است. ظاهرا تا امروز فقط 6 نمونه میگ 35 و 10 فروند سوخو 57 به ارتش روسیه تحویل شده و هیچ نهاد نظامی دیگری، مالک آنها نیست.

سوخو 35، نمونه‌ی ارتقایافته از سوخو 27 است که اولین پرواز خود را با نام Su-27M در سال 1988 انجام داده بود. به بیان بهتر، نخستین پرواز موفق سوخو 35 با کد Su-35S سال 2008 به ثبت رسید. تا امروز تنها 2 کشور روسیه و چین، سوخو 35 را در اختیار داشته‌اند. اندونزی و مصر، به دلیل تهدیدهای امریکا قرارداد حرید این هواپیما را لغو کرند. ظاهرا کشورهای ترکیه، هند، امارات متحده عربی، کره شمالی، سوریه و الجزایر هم قرارداد خرید سوخو 35 دارند.

از دیدگاه کارشناسان صنایع هوایی، سوخو 35 برتری‌های پرشماری نسبت به F-14 تام‌کت‌ موجود در نیروی هوای ایران دارد. ضمن اینکه تعداد زیادی از هواپیماهای F-14 ارتش کشورمان، به دلیل عدم دسترسی به لوازم یدکی یا استهلاک بالا، قابل استفاده نیستند.

سوخو 35، یک جنگنده پیشرفته نسل چهارم محسوب می‌شود که همچنان در حال تولید و استفاده است. دیگر مدل‌های دسته‌بندی شده در گروه هواپیماهای نسل چهارم، F-14 و F-15 و F-16 و F-18 ارتش امریکا، چنگدو J-10 ارتش چین، ساب 39 گریپن ارتش سوئد، و میگ 35 روسیه هستند.

از نظر قیمت و هزینه خرید، نمی‌توان رقم دقیقی برای هر فروند سوخو 35 بیان کرد؛ چراکه شرایط مختلف مثل معاملات اقتصادی بین کشورها و روابط سیاسی آن‌ها، بر مبلغ پرداختی تاثیرگزار است. بنابر اطلاعات موجود در منابع خبری، کشور مصر به عنوان یکی از مشتریان سوخو 35 که در نهایت به دلیل تهدیدهای امریکا معامله با روسیه را لغو کرد، برای هر نمونه از این هواپیما مبلغ 76 میلیون دلار قرارداد داشت. بعضی کارشناسان معتقدند تولید هر فروند سوخو 35 برای روسیه، حدود 85 میلیون دلار هزینه دارد.

جهت اطلاع علاقه‌مندان جنگ‌افزارهای هوایی، ذکر تفاوت‌های کلی در جنگنده‌های نسل چهارم و پنجم، حائز اهمیت است. هواپیماهای نسل چهارم، از اوایل دهه‌ی 80 میلادی تولید انبوه شدند و از نظر قدرت مانورهای پیچیده مثل مانور کبری (Cobra maneuver)، نهایت سرعت و توانایی‌های جنگ هوایی مثل دقت موشک، برتری‌های مهمی نسبت به نسل سوم دارند؛ اما نسل پنجم که عموما در آخرین سال‌های قرن بیستم به بعد عرضه شدند؛ از نظر فناوری‌های مرتبط با جنگ الکترونیک و توانایی رادارگریزی، تفاوت‌های مهمی با نسل چهارم ارائه می‌کنند. همچنین کابین خلبان و سیستم‌های دراختیار او برای استفاده از هواپیمای نسل پنجم، بسیار متفاوت از نسل چهارم است.

هم‌اکنون تنوع هواپیماهای نسل پنجم، چندان زیاد نیست و F-22، F-35 امریکا، سوخو 57 روسیه، چنگدو J-20 و شن یانگ FC-31 چین را شامل می‌شود. هزینه ساخت و قیمت بالا نسبت به هواپیماهای نسل چهارم، دیگر نکات مهم در نسل پنجم هستند. مثلا F-22 آستانه قیمت 143 میلیون دلار دارد و برآورد قیمت برای نسخه‌ تجهیز شده‌ی این هواپیما، 228 میلیون دلار است.

ساختار تک کابین (فاقد کمک خلبان) برای سوخو 35 وجود دارد. طول بدنه 21/9 متر، پهنای بال‌ها 15/3 متر و ارتفاع هنگام ایست روی زمین 5/9 متر اعلام شده است. وزن خالص هواپیما 17,200 کیلوگرم و بیشترین وزن هنگام برخواست 34,500 کیلوگرم است.

سوخو 35 از دو موتور توربوفن ساترن (Saturn) مدل AL-41F1S استفاده می‌کند که هرکدام 86/3 کیلو نیوتن‌متر گشتاور دارند. مجموع گشتاور قابل استفاده برای سوخو 35 درحالت عادی، 137/3 کیلونیوتن و در حالت اضطراری (موقت) 142/2 کیلو نیوتن‌متر است.

در ارتفاع بالا، نهایت سرعت سوخو 35 به 2400 کیلومتر برساعت می‌رسد که معادل ماخ 2/25 است. هنگام حرکت در ارتفاع پایین، نهایت سرعت 1400 کیلومتر برساعت معادل ماخ 1/13 برای این هواپیما وجود دارد. توان پیمایش یا یک سوخت‌گیری نیز در حالت ارتفاع بالا و ارتفاع پایین (سطح دریا) به ترتیب 3600 کیلومتر و 1600 کیلومتر است که البته با تجهیزات اضافی و جنگ‌افزارهای سنگین، کمتر می‌شود.

شعاع حرکتی سوخو 35 در هنگام عملیات (Combat range) با لوازم جنگی (فشنگ و موشک) حدود 1600 کیلومتر اعلام شده است. همچنین در حالت سبک و همراه باک سوخت اضافی، امکان پرواز تا مسافت 4500 کیلومتر دارد. محدودیت گرانش سوخو 35 به عدد 9جی می‌رسد و تا ارتفاع 18 هزار متر، قدرت مانور ارائه می‌کند.

علاوه‌بر مسلسل 30 میلی‌متری گریازف شیپونوف GSh-30-1 که توان شلیک 1500 تا 1800 گلوله در دقیقه دارد؛ انواع موشک‌های روسی نیز روی سوخو 35 نصب می‌شوند. موشک هوا به زمین S-25 و 3M-54AE و Kh-29 ، هوا به هوا از نوع R77 و ضد کشتی Kh-59 با فاصله پرتاب 200 کیلومتر از هدف، برای سوخو 35 قابل استفاده هستند.

سوخو 35 به گروه هواپیماهای ابرچابک یا ابرمانورپذیر (Supermaneuverability) تعلق دارد. به بیان بهتر علاوه‌بر سرعت بالا، امکان انجام مانورهای پیچیده نیز برای سوخو 35 فراهم است. از این دسته می‌توان به مانور هربست (Herbst maneuver)، مانور کبری (Cobra maneuver)، مانور کولبیت (Kulbit maneuver)، مانور زنگوله (Bell maneuver) و مانور سُر دادن دُم (Tail slide) اشاره کرد. علاقه‌مندان می‌توانند با جستجوی عبارات انگلیسی نوشته شده داخل پرانتز در یوتیوب یا دیگر سایت‌های اشتراک ویدئو، نمایش تصویری مانورها را مشاهده کنند.