معرفی هواپیماهای شش موتوره جنگ جهانی دوم؛ از مسراشمیت تا یونکرس و لتیکوئر

در پاسخ به درخواست‌های همراهان عزیز پدال و در ادامه نگارش سلسله مقالات مرتبط با صنایع نظامی و هوایی، این بار می‌خواهیم برجسته‌ترین هواپیماهای شش موتوره حاضر در جنگ جهانی دوم را معرفی نماییم. نکته جالب و مهم درباره این لیست به هواپیماهایی مربوط می‌شود که اکثراً توسط نازی‌ها توسعه یافته‌اند و ویترینی از توانایی‌های مهندسی هوافضای ارتش نازی در آن دوران محسوب می‌شوند.

اگر بخواهیم میزان تولید یک هواپیما را به عنوان معیاری از موفقیت آن در نظر بگیریم، هواپیمای می 323 می‌تواند موفق‌ترین هواپیمای لیست ما باشد. مسراشمیت می 323 جیگانت بزرگ‌ترین هواپیمای حمل‌ونقلی بوده که در دوران جنگ جهانی دوم پرواز کرده است. طول و ارتفاع این هواپیما به 28.2 و 10.15 متر رسیده و پهنای بال‌های آن نیز 55.2 متر بوده‌اند. وزن خالی می 323 به بیش از 27 تن می‌رسد و حداکثر وزن تیک آف نیز 43 تن ذکر شده است. این غول بزرگ از شش پیشرانه 14 سیلندر هوا خنک با 1164 اسب بخار قدرت سود برده است. اولین پرواز جیگانت در 20 ژانویه 1942 صورت گرفت و در نوامبر همان سال نیز عملیاتی شد. در حال حاضر هیچ نمونه‌ای از می 323 زنده نمانده هرچند می‌توان آن را موزه نیروی هوایی فدرال آلمان در برلین تماشا کرد. نکته جالب اینکه یک نسخه غرق شده از می 323 در عمق 60 متری آب‌های نزدیک ایتالیا قرار دارد. در مجموع 198 فروند از هواپیمای موردبحث ساخته شد.

در نگاه اول به نظر می‌رسد این هواپیما شبیه یک جت بمب‌افکن با نام آرادو AR 234 است؛ اما تفاوت بزرگ بین دو هواپیما این است که 214 فروند از AR 234 به‌طور کامل ساخته شد درحالی‌که سقف تولید جو 287 فقط به 2 فروند می‌رسد. همچنین تنها یک فروند از جو 287 با پسوند V1 پرواز کرده است. نکته دیگر اینکه نباید پروتوتایپ دوم V2 با موشک کروز V1 و سلاح راکت V2 نازی‌ها اشتباه گرفت. V1 در واقع دارای چهار پیشرانه بود درحالی‌که V2 با اینکه هرگز کامل نشد اما به شش پیشرانه مجهز شده بود. پروتوتایپ های بعدی V3 و V4 نیز همین آرایش شش پیشرانه را داشتند و ظاهراً 80 تا 90 درصد کارهای آن‌ها تکمیل شده بود اما با تصرف کارخانه یونکرس توسط شوروی همه‌چیز رها شد. جو 287 توسط فیلیپ ون دوپ طراحی شد و یک جت بمب‌افکن تاکتیکی بود که توسط آلمان نازی در سال 1944 ساخته شد. این هواپیما از طراحی متفاوتی بال سود می‌برد و جزو معدود هواپیماهای مجهز به پیشرانه جت و ارابه فرود ثابت بود. حداکثر سرعت جو 287 به 558 کیلومتر در ساعت می‌رسید و سرعت کروز آن نیز 512 کیلومتر در ساعت اعلام شده بود. این هواپیما با یک‌بار سوخت‌گیری شعاع پروازی 1570 کیلومتری داشت.

این هواپیما در واقع نسخه‌ای دیگر از جو 287 محسوب می‌شود اما همچنان می‌توان آن را هواپیمای مجزا در نظر گرفت زیرا با اینکه به عنوان پروژه‌ای آلمانی شروع شد اما در نهایت شوروی آن را ساخت. حتی اولین پرواز OKB-1 تا پس از جنگ پاتریوت بزرگ که روس‌ها آن را همچنان جنگ جهانی دوم می‌نامند صورت نگرفت. پس از تصرف کارخانه یونکرس توسط ارتش سرخ، EF-131 توسط شوروی و بر اساس اسناد جو 287 توسعه یافت. اولین پروتوتایپ این هواپیما با قطعات جو 287 V2 و V3 ساخته شد. نکته مهم اینکه ژرمن‌ها این هواپیماها را منفجر کردند تا به دست نیروهای آمریکا نیفتند اما ارتش سرخ همچنان توانست با قطعات باقی مانده همچون بال‌ها هواپیمای خود را بسازد. آن‌ها قطعات موردبحث را با فریم اصلی V3 ترکیب کرده و سپس تغییراتی در تناسبات بدنه به وجود آوردند.

همچنین EF-131 دارای خدمه‌ای متشکل از سه نفر بود درحالی‌که تعداد خدمه جو 287 به دو نفر می‌رسید. از طرف دیگر هواپیمای شوروی بسیار سریع‌تر بود و حداکثر سرعتش به 860 کیلومتر در ساعت می‌رسید. قوای محرکه این محصول از شش پیشرانه توربوجت یونکرس تشکیل شده بود. اندکی پس از اولین پرواز EF-131، بررسی‌ها نشان دهنده ضعف اصلی در فریم این هواپیما بود. در حقیقت اولین پرواز منجر به خرابی بخش‌هایی از بدنه هواپیما شد و پروازهای آزمایشی بعدی نیز مشکلاتی از جمله لرزش در دم را نشان دادند. در خلال رفع مشکلات این هواپیما، شوروی ساخت هواپیمایی جدید با پیشرانه‌های خود را آغاز کرد اما این پروژه در آگوست 1948 لغو شد.

نکته‌ای که باید ذکر شود اینکه دو هواپیمای یاد شده اساساً متفاوت از هم هستند و بنابراین لیست مهم‌ترین هواپیماهای شش موتوره جنگ جهانی دوم به شش مورد افزایش می‌یابد؛ اما از آنجایی که فقط یک فروند از مدل BV 237 ساخته شده بنابراین احساس کردیم حضور هر دو آن‌ها در یکجا مشکلی نخواهد داشت. BV 222 بزرگ‌ترین کشتی پرنده‌ای بود که در جنگ جهانی دوم خدمت‌رسانی می‌کرد. زمانی که BV 238 اولین پرواز خود در سال 1944 را انجام داد عنوان سنگین‌ترین هواپیمای تاریخ و بزرگ‌ترین هواپیمای تولید شده با پیشرانه‌های محوری در دوران جنگ را به دست آورد. طول BV 222 به 37 متر می‌رسد درحالی‌که BV 238 طول بیش از 43 متری داشته است. ارتفاع مدل اول نیز حدود 11 متر و دومی حدود 13 متر بوده است. نکته دیگر به وزن خالی حدود 31 تنی BV 222 و وزن حدود 55 تنی مدل BV 238 مربوط می‌شود. حداکثر وزن تیک آف هر دو هواپیما نیز به ترتیب 49 و 100 تن بوده است. نیروبخش هواپیمای BV 222 شش پیشرانه دیزلی شش سیلندر یونکرس جومو 207C آب‌خنک با 1000 اسب بخار قدرت بوده و در مدل BV 238 از شش پیشرانه دوازده سیلندر دایملر بنز با 1900 اسب بخار استفاده شده است.

این هواپیماها توسط شرکت هامبورگی HFB ساخته شدند، شرکتی که زیرمجموعه‌ای از بلام اند واس به شمار می‌رفت. اولین پرواز BV 222 در هفتم سپتامبر 1940 صورت گرفت و در سال 1941 به‌صورت رسمی وارد خدمت شد. این هواپیما در دوران خود بزرگ‌ترین هواپیمایی بود که توانسته بود هواپیمای دشمن را سرنگون کند و درعین‌حال به بزرگ‌ترین هواپیمایی تبدیل شد که سقوط کرده است. هواپیمای یاد شده در 22 اکتبر 1943 توانست PB4Y-1 لیبریتر آمریکا را سرنگون نماید اما قبل از آن نیز جنگنده بریستول توانسته بود آن را سرنگون کند. در پایان جنگ جهانی دوم چندین فروند از وایکینگ‌ها به دست ارتش آمریکا و بریتانیا افتاد اما هیچ‌کدام از آن‌ها برای نمایش در موزه حفظ نشدند. یک فروند وایکینگ V2 سقوط کرده در اکتبر 2023 و در عمق 318 متری آب‌های اتریش کشف شد. نکته جالب اینکه وضعیت این هواپیما به خاطر میزان اکسیژن کم اعماق آب بسیار خوب بوده است؛ اما فرایند تولید BV 238 در سال 1941 شروع شد و اولین پروازش در سال 1944 صورت گرفت. در می 1945 این هواپیما توسط جنگنده‌های راف سرنگون شد.

این تنها هواپیمای لیست ماست که ریشه‌اش به ارتش نازی برنمی‌گردد هرچند در کشوری ساخته شده که توسط ارتش آلمان اشغال شده بود. لتیکوئر 631 در آن زمان بزرگ‌ترین هواپیمای تاریخ محسوب می‌شد. در واقع کار طراحی 631 در سال 1936 شروع شد هرچند شروع جنگ فرایند ساخت آن را متوقف شد و پس از امضای قرارداد آتش‌بس در 22 ژوئن 1940 بود که کار ساختش دوباره از سر گرفته شد. لتیکوئر 631 در ابتدا به عنوان هواپیمای 40 نفره با شعاع پروازی 4000 کیلومتری سفارش داده شده بود و شش پیشرانه 1650 اسب بخاری آن را به پرواز درمی‌آوردند. سرانجام اولین پرواز این هواپیما در 4 نوامبر 1942 انجام شد. پس از اولین پرواز بود که پروتوتایپ لتیکوئر 631 به دست ژرمن‌ها افتاد و آن‌ها هواپیمای یاد شده را به مکان دیگری منتقل کرده و در نهایت دو جنگ بمب‌افکن راف با حمله در آوریل 1944 آن را از بین بردند. دومین هواپیما پس از آزادی فرانسه در 7 مارس 1945 ساخته شد. نیروبخش این مدل شش پیشرانه رایت سایکلون با 1600 اسب بخار قدرت بود. این هواپیما تا ده سال پس از خاتمه جنگ جهانی دوم باقی ماند اما در نهایت به خاطر هزینه‌های نگهداری بالا و قابلیت اطمینان پایین از رده خارج شد.