مقایسه هواپیماهای باری بوئینگ دریم‌لیفتر و ایرباس بلوگا XL، کدام بزرگ‌تر است؟

ساخت یک هواپیمای مسافربری اصلاً کار آسانی نیست زیرا هر هواپیما از قطعات بی‌شماری تشکیل شده که ساخت همهٔ آن‌ها در یک مکان غیرممکن است. به همین دلیل، در ساخت هواپیماها، چندین شرکت از سراسر جهان مشارکت می‌کنند. درحالی‌که بیشتر قطعات کوچک هواپیماها با استفاده از کانتینرها به محل مونتاژ نهایی فرستاده می‌شوند، مثل کارخانهٔ بوئینگ در چارلستون یا کارخانه‌های ایرباس در تولوز و هامبورگ، برخی قطعات آن‌قدر بزرگ هستند که در یک کانتینر 12 متری جا نمی‌شوند. این یعنی برای حمل قطعات عظیمی مثل بال‌های ایرباس A350 یا قسمت‌هایی از بوئینگ 787، به وسیلهٔ نقلیهٔ ویژه‌ای نیاز خواهد بود. به همین دلیل، هردو شرکت ایرباس و بوئینگ تصمیم گرفتند برای حمل این قطعات بزرگ، هواپیماهای باری ویژه‌ای بسازند. در ادامه نگاهی به این دو هواپیمای باری خواهیم انداخت و آن‌ها را باهم مقایسه خواهیم کرد.

یکی از اولین هواپیماهای باری بزرگ، گاپی باردار (Pregnant Guppy) بود که برای حمل محموله‌ها و قطعات بزرگ برنامهٔ آپولوی ناسا توسط شرکت آئرو اسپیس‌لاین بر اساس بوئینگ 377 ساخته شد و به‌نوعی الهام‌بخش این هواپیماهای باری جدید بوئینگ و ایرباس بود. بوئینگ هواپیمای باری دریم‌لیفتر را به‌طور خاص برای حمل قطعات هواپیمای جدید 787 دریم‌لاینر از سراسر جهان توسعه داد و به همین دلیل، نام دریم‌لیفتر برای آن انتخاب شد. این هواپیمای باری بر اساس نمونه‌های مسافربری 400-747 که قبلاً ساخته شده و بازنشست شده بودند ساخته شد. بدین منظور، دو فروند 747 از ایرلاین مالزی، یک فروند از ایر چاینا و یک فروند از ایرلاین چین (یک شرکت هواپیمایی تایوانی) گرفته شد و مجموعاً چهار فروند دریم‌لیفتر ساخته شد. تبدیل اولین 400-747 به دریم‌لیفتر در سال 2005 در تایوان آغاز شد و اولین پرواز خود را در سال 2006 انجام داد. تا سال 2008، هر چهار فروند این هواپیما به آسمان رفتند و به جابجایی قطعات بوئینگ 787 در سراسر جهان پرداختند.

ایرباس اساساً یک شرکت چندملیتی است که توسط چند شرکت اروپایی شکل گرفت. ازآنجایی‌که کارخانه‌های این شرکت‌ها در اوایل شکل‌گیری ایرباس در کشورهای مختلفی پخش بودند، برای جابجایی قطعات هواپیماها واقعاً به یک هواپیمای باری بزرگ نیاز بود. به همین دلیل، ایرباس دو فروند سوپر گاپی (جایگزین گاپی باردار) خرید و دو فروند دیگر هم ساخت. با افزایش سن این هواپیماهای باری، ایرباس در اواسط دههٔ 90 تصمیم گرفت آن‌ها را با هواپیمای باری جدیدی جایگزین کند که بر اساس هواپیمای مسافربری دو موتوره ایرباس A300-600 ساخته شد و بلوگا ST نام گرفت. این هواپیما نیز وقتی به 30 سالگی نزدیک شد، جای خود را به بلوگا XL داد که بر اساس هواپیمای باری A330-200F ساخته شد. از این هواپیما شش فروند ساخته شد. بلوگا XL می‌تواند 30 درصد حداکثر وزن برخاست بیشتری نسبت به بلوگا ST داشته باشد که امکان حمل دو بال A350 را فراهم می‌کند درحالی‌که نسخهٔ قبلی فقط می‌توانست یک بال را در خود جای دهد. بلوگا XL همچنین برد پروازی بسیار طولانی‌تر دارد که به 4 هزار کیلومتر می‌رسد و 2350 کیلومتر بیشتر از بلوگا ST است. این موضوع بسیار مهم است زیرا ایرباس قطعه‌سازانی از خارج از اروپا دارد و حتی در حال مونتاژ هواپیما در چین و آمریکا است.

همان‌طور که گفته شد، بوئینگ دریم‌لیفتر بر اساس 400-747 ساخته شده که یکی از بزرگ‌ترین هواپیماهای جهان محسوب می‌شود درحالی‌که ایرباس بلوگا XL بر پایهٔ هواپیمای کوچک‌تر A330-200 ساخته شده است. به همین دلیل، حتی با وجودی که هردو شرکت حجم قابل‌توجهی را به بدنهٔ هواپیماهای باری خود افزوده‌اند، هنوز هم می‌توانیم اندازهٔ بزرگ‌تر 747 از A330 را ببینیم. ایرباس بلوگا 63.1 متر طول و 18.9 متر ارتفاع دارد و دهانهٔ بال آن 60.3 متر است. این هواپیما از دو موتور ترنت 700 ساخت رولزرویس استفاده می‌کند. در محفظهٔ بار این هواپیما از بالای کابین خلبان باز می‌شود و مثل یک پیشانی غول‌پیکر، قطعات عظیم هواپیماها را می‌بلعد. به همین دلیل، دماغهٔ بلوگا نسبت به بدنهٔ اصلی کمی پایین‌تر قرار دارد. از سوی دیگر، دریم‌لیفتر 71.68 متر طول و 21.54 متر ارتفاع دارد و نوک بال‌های آن از یکدیگر 21.54 متر فاصله دارند. این هواپیما به چهار موتور پرت‌اند ویتنی PW4000 مجهز است. برخلاف اکثر هواپیماهای باری که برای بارگیری از جلو باز می‌شوند، در دریم‌لیفتر بخش انتهایی هواپیما به راست می‌چرخد تا بارگیری و تخلیه را آسان‌تر کند.

هرچند دریم‌لیفتر بسیار بزرگ‌تر از بلوگا XL است ولی فضای بار داخلی کمتری دارد. حجم فضای بار این هواپیما تنها 1840 مترمکعب است که هرچند این عدد حدود سه برابر حجم بار 400-747 باری استاندارد است ولی بلوگا XL محفظهٔ بار حتی بزرگ‌تری با حجم 2200 مترمکعب دارد که 360 مترمکعب از بوئینگ بیشتر است. بااین‌حال، حجم بار بیشتر بلوگا بدین معنا نیست که می‌تواند بارهای سنگین‌تری را حمل کند زیرا بین حجم باری که می‌توان حمل کرد و با وزن باری که می‌توان به آسمان برد تفاوت وجود دارد؛ بنابراین، باید حداکثر وزن برخاست هردو هواپیما و ظرفیت بار آن‌ها را بررسی کنیم تا ببینیم کدام‌یک می‌تواند بارهای سنگین‌تری حمل کند.

بلوگا XL علیرغم برخورداری از حجم بار بیشتر، در وزن بار قابل‌حمل پایه و اساس کوچک‌تر خود را نشان می‌دهد. حداکثر وزن برخاست این هواپیمای دو موتوره 227 تن است که شامل وزن بار قابل‌حمل به‌علاوهٔ وزن خود هواپیما و سوخت موردنیاز می‌شود. این یعنی ظرفیت بار بلوگا تنها 50.5 تن است. دریم‌لیفتر اما که بر اساس 400-747 بسیار سنگین‌تر ساخته شده، حداکثر وزن برخاست 364 تنی دارد. ظرفیت بار این هواپیما نیز سه برابر بیشتر از بلوگا XL یعنی 150 تن است. این یعنی بوئینگ می‌تواند بارهای بسیار سنگین‌تری را حمل کند ولی برای هدفی که این هواپیماهای باری ساخته شده‌اند، قابلیت حمل بار سنگین‌تر خیلی مهم نیست زیرا هرچند قطعات هواپیماها بسیار بزرگ و حجیم هستند ولی معمولاً وزن زیادی ندارند؛ بنابراین، بلوگا XL با اینکه ظرفیت بار بسیار کمتری نسبت به دریم‌لیفتر دارد ولی برای نیازهای ایرباس کافی خواهد بود. از سوی دیگر، ظرفیت بار بیشتر دریم‌لیفتر باعث می‌شود بتواند برای وظایف دیگری مورداستفاده قرار گیرد مثل زمانی که در طول شیوع بیماری کرونا برای توزیع تجهیزات پزشکی در سراسر جهان مورداستفاده قرار گرفت.