آیا بمب‌افکن نسل ششم PAK DA روسیه از B-21 آمریکا برتر خواهد بود؟
بمب‌افکن رادارگریز PAK DA روسیه با وعده فناوری‌های پیشرفته، رقیب B-21 ریدر است اما آیا این پروژه با چالش‌های پیش رو می‌تواند از رقیب آمریکایی برتر باشد؟
ناوگان بمب‌افکن B-2 اسپریت نیروی هوایی آمریکا توانایی‌های خود را در عملیات پرمخاطره علیه تأسیسات هسته‌ای ایران در ماه گذشته اثبات کرد. درحالی‌که پلتفرم B-2 از زمان معرفی در دهه‌های گذشته بازدارندگی مؤثری داشته، ایالات‌متحده در حال توسعه جانشین نسل بعدی این بمب‌افکن که B-21 ریدر نام دارد. وقتی B این بمب‌افکن جدید به فاز تولید برسد، تهدیدی مرگبارتر برای دشمنان آمریکا خواهد بود. بااین‌حال، کشورهای دیگر به‌ویژه روسیه و چین به‌طور هم‌زمان در حال توسعه بمب‌افکن‌های نسل ششم خود هستند. پروژه بمب‌افکن استراتژیک رادارگریز آینده PAK DA مسکو، روی کاغذ قابلیت‌های پیشرفته‌ای را که برای ریدر برنامه‌ریزی شده خواهد داشت. بااین‌حال، تا زمانی که بمب‌افکن روسی به ظرفیت عملیاتی نرسد، مشخصات و توانایی‌های واقعی آن در هاله‌ای از ابهام باقی خواهد ماند.
ناوگان بمب‌افکن‌های فعلی روسیه اخیراً در عملیات پهپادی اوکراین موسوم به تارعنکبوت ضربه بزرگی خورد. ماه گذشته، کی‌یف حمله‌ای بی‌سابقه به عمق خاک روسیه انجام داد و چهار پایگاه هوایی که مقر بمب‌افکن‌های استراتژیک این کشور بودند را هدف قرار داد. گزارش شده که پهپادهای کوچک و مرگبار به‌صورت قاچاقی وارد روسیه شده و از کامیون‌های باری پرتاب شدند. بر اساس گزارش مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، دست‌کم 40 هواپیمای نظامی روسی ازجمله Tu-95MS، Tu-22M3 و A-50، در این عملیات غیرفعال یا کاملاً نابود شدند. ازآنجاکه ناوگان بمب‌افکن‌های روسیه نقش مهمی در حملات تهاجمی مداوم این کشور در کی‌یف ایفا کرده بود، عملیات تارعنکبوت احتمالاً یکی از بدترین شکست‌های روسیه از آغاز جنگ در فوریه 2022 بوده است. روسیه با کاهش تعداد بمب‌افکن‌های زرادخانه‌اش، ممکن است تلاش کند تا جدول زمانی توسعه سری جدید بمب‌افکن رادارگریز خود را تسریع کند.
شرکت هواپیماسازی روسی توپولوف، کار روی طراحی PAK DA را در اوایل دهه 2000 آغاز کرد. طبق گفته دنیس مانتوروف، معاون سابق نخست‌وزیر روسیه در امور صنعت و تجارت، پروتوتایپ این بمب‌افکن رادارگریز تا سال 2021 وارد فاز تولید نشد. جدول زمانی مورد انتظار برای PAK DA از آن زمان بارها به تعویق افتاده است. تهاجم روسیه به اوکراین در اوایل سال 2022 این جدول زمانی را بیش‌ازپیش پیچیده کرد. ازآنجاکه PAK DA هنوز در فاز طراحی است، اکثر مشخصات و جزئیات این پلتفرم همچنان ناشناخته باقی مانده‌اند و صرفاً میدانیم، طراحی بال پرنده و سطح مقطع راداری کوچک آن شباهت زیادی به بمب‌افکن B-2 اسپریت آمریکا دارد.
در مورد توانایی‌های تسلیحاتی، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که PAK DA می‌تواند تا 30 تن را حمل کند که بیشتر از 20 تن B-2 است. درحالی‌که رسانه‌های دولتی روسیه اعلام کرده‌اند که PAK DA ممکن تا سال 2027 وارد خط تولید شود، این تخمین بسیار غیرمحتمل به نظر می‌رسد. طبق گزارش‌ها، احتمال زیادی وجود دارد که بسیاری از فناوری‌های جدید توسعه‌یافته برای این برنامه، پیش از آماده شدن خود بمب‌افکن رادارگریز، روی نسخه‌های ارتقاءیافته Tu-160M ادغام شوند. تا زمانی که ناوگان بمب‌افکن‌های موجود مسکو تا حدی بازسازی نشود، برنامه‌های این کشور برای قابلیت‌های بمب‌افکن نسل بعدی احتمالاً به تعویق خواهد افتاد.