فروش جنگنده میگ 23 ساخت شوروی با قیمت ۱۰۰ هزار دلار!
در فلوریدا مردی زندگی میکند که میتواند باافتخار بگوید من صاحب یک جنگنده هستم! آنهم نه هر جنگندهای بلکه یک میگ ۲۳، یکی از نمادینترین هیولاهای دوران جنگ سرد. این داستان یک معامله باورنکردنی است. یک جنگنده رهگیر روسی که برای نبرد در ارتفاع ۶۵ هزار پایی ساخته شده بود، حالا با قیمتی معادل یک شورلت کوروت C8 یعنی فقط ۱۰۰ هزار دلار به فروش گذاشته شده است.
میگ ۲۳ که ناتو به آن لقب فلاگر را داده بود، پاسخ کوبنده شوروی به جنگندههای آمریکایی مثل F-4 فانتوم بود. این جت یک جهش تمامعیار نسبت به نسل قبلی خود، یعنی میگ ۲۱، محسوب میشد و برای سلطه بر آسمان با سرعت و قدرت محض طراحی شده بود. مهمترین ویژگی این جنگنده بالهای متغیر بود. این مکانیزم به بالها را برای رسیدن به سرعتهای مافوق صوت به عقب جمع میکرد و برای برخاست و فرود باز میکرد تا کنترل بهتری فراهم کند. بیش از ۵ هزار فروند از این جنگنده ساخته شد و این جت به ستون فقرات نیروی هوایی شوروی، پیمان ورشو و دهها کشور دیگر از کوبا تا هند تبدیل شد.
میگ ۲۳ از یک موتور توربوجت خاچاتوروف R-35-300 استفاده میکرد که با پسسوز، نیروی رانش وحشتناک ۱۲۷ کیلونیوتن تولید میکند. این یعنی قدرتی معادل یک لوکوموتیو که مستقیم به سمت آسمان نشانه رفته است. برای مقایسه، این نیرو تقریباً با نیروی تک موتور جنگنده افسانهای F-16 برابری میکند. این قدرت به میگ ۲۳ اجازه میدهد در ارتفاعات بالا به سرعت حدود ۲۵۰۰ کیلومتر بر ساعت برسد. نرخ صعود اولیهاش حدود ۱۴ هزار متر در دقیقه است؛ یعنی بهمحض بلند شدن، عملاً بهصورت عمودی به سمت آسمان شلیک میشوید تا به سقف پروازی ۱۸ هزار متری خود، جایی که هواپیماهای مسافربری پرواز میکنند، برسد.
قیمت ۱۰۰ هزار دلاری این میگ ۲۳ ممکن است در نگاه اول معاملهای بسیار جذاب به نظر برسد زیرا یک جت آموزشی ملخدار ساده در بازار هوانوردی غیرنظامی قیمت بالاتر دارد. مثلاً جت آموزشی محبوب آئرو L-39 آلباتروس که حتی توانایی شکستن دیوار صوتی را ندارد، بین ۳۹۵ تا ۴۵۰ هزار دلار قیمتگذاری میشود اما هزینه واقعی جای دیگری خود را نشان میدهد. ۱۰۰ هزار دلار فقط پول ورودی است. هزینههای عملیاتی داستان دیگری است. جتهای مشابه دوران جنگ سرد ساعتی بین ۳ تا ۱۰ هزار دلار هزینه پرواز دارند. عطش این هیولا برای سوخت سیریناپذیر است. میگ ۲۳ بیش از ۴۵۰۰ لیتر سوخت حمل میکند و اگر خلبان پسسوز را از لحظه اول روشن نگه دارد، کل این مخزن در عرض ۷ تا ۸ دقیقه ناپدید میشود!
روند روشن کردن این موشک بالدار نیز خود یک کلاس درس مهندسی است. برای راهاندازی موتور اصلی، ابتدا دو باتری کوچک که از ویلچرهای برقی گرفته شدهاند، یک موتور جت کمکی ۸۰ اسب بخاری را روشن میکنند. سپس آن موتور کوچک، انرژی لازم برای چرخاندن و احتراق موتور اصلی را فراهم میکند. نکته جالبتر، سیستم ترمز است. مهندسان شوروی بهجای سیستمهای هیدرولیکی، از سیستم پنوماتیک مبتنی بر نیتروژن استفاده میکردند، چون مایعات هیدرولیک در سرمای کشنده روسیه یخ میزدند. هر بار که خلبان دسته ترمز را فشار میدهد، مقداری نیتروژن فشرده آزاد شده و به هوا تخلیه میشود. این سیستم سادهتر و سبکتر اما بسیار ناکارآمد و یکبارمصرف است.
در آخرین تلاش برای روشن کردن این جنگنده، تیم فنی متوجه شد که حتی با منبع برق خارجی، موتور روشن نمیشود. پس از ساعتها بررسی، دلیل عجیبی پیدا شد. یک تکنسین فراموش کرده بود شیر قطعکننده سوخت را باز کند! با رفع این خطای انسانی، غرش کرکننده موتور آشیانه را پر کرد؛ اما یک حقیقت ترسناک دیگر وجود داشت؛ آنها نتوانستند پسسوز را آزمایش کنند چون اگر این دکمه جهنمی را فشار میدادند، جنگنده به معنای واقعی کلمه از روی زمین بلند میشد و از مهاربندهایش فرار میکرد.