نگاهی به موستانگ‌های افسانه‌ای باس، خودروهایی که نشان دادند رئیس کیست!

موستانگ از زمان معرفی در سال 1964، در مجموعه‌ای گسترده از نسخه‌های پرقدرت و جذاب عرضه شد که دراین‌بین، چهار نسخه با نام «باس» جایگاه ویژه‌ای در میان ماسل کارهای محبوب دارند. موستانگ در زمان معرفی، به دلیل ترکیب بی‌نظیر طراحی جذاب، قیمت مناسب و گزینه‌های متنوع، در بازار فروش فوق‌العاده‌ای را تجربه کرد. هرچند پرفورمنس در ابتدا اولویت نبود، اما جنگ اسب بخار میان سه غول دیترویت در نیمه دوم دهه 1960، فورد را به عرضه نسخه‌های پرقدرت موستانگ سوق داد. در میان این نسخه‌ها، دو مدل باس در سال 1969 معرفی شدند که به‌سرعت به اسطوره تبدیل شدند. نام «باس» پس از پایان تولید دو مدل اولیه در سال 1970 از بین نرفت و در دو مقطع دیگر با دو نسخه پرقدرت دیگر از موستانگ بازگشت.

با داغ شدن رقابت بین موستانگ و کامارو در خیابان‌ها و پیست‌های مسابقه، فورد در سال 1969 نسخه باس 302 را معرفی کرد. این نسخه پرقدرت برای برآورده کردن الزامات همولوگیشن سری مسابقات ترنس ام طراحی شد که در فصل قبل تحت سلطه شورلت بود. این خودرو که تنها به‌صورت فست‌بک عرضه شد، از نسخه‌ای اختصاصی از موتور V8 بلوک کوچک 4.9 لیتری (302 اینچ مکعب) فورد با قدرت 290 اسب بخار بهره می‌برد. این موتور ویژه که به گیربکس دستی چهار سرعته متصل بود، به ارتقاءهای مسابقه‌ای مجهز بود. علاوه بر موتور، باس 302 از اجزای تعلیق ارتقاءیافته، محورهای سنگین و ترمزهای دیسکی جلو به‌صورت استاندارد برخوردار بود. از نظر ظاهری، این نسخه همولوگیشن با پکیج برچسبی منحصربه‌فرد، ورودی هوای روی کاپوت و اسپویلرهای جلو و عقب متمایز بود. این مدل در سال 1970 با همان ویژگی‌های پرفورمنس همچنان تولید شد، اما با پکیج برچسبی متفاوت و فیس‌لیفتی که برای کل خانوادهٔ موستانگ اعمال شده بود.

علاوه بر 302، فورد در سال 1969 نسخه دیگری به نام باس 429 را هم معرفی کرد. این مدل گرچه برای همولوگیشن ساخته نشده بود اما با هدف دریافت جواز استفاده یک موتور V8 ویژه برای مسابقات نسکار طراحی شد. فورد آن سال با تورینو تالادگا در مسابقات نسکار شرکت کرد که از موتور باس 429 در نسخه مسابقه‌ای استفاده می‌کرد. هرچند قوانین نسکار ایجاب می‌کرد خودروها و موتورهای مورداستفاده در مسابقات به‌صورت انبوه تولید شوند اما نیازی به عرضه آن‌ها در یک پکیج یکسان نبود. ازاین‌رو، فورد تصمیم گرفت این موتور را به‌جای تورینو تالادگا در موستانگ پرفروش‌تر به بازار عرضه کند. این موتور 7 لیتری (429 اینچ مکعب) با 375 اسب بخار قدرت، باس 429 را به قدرتمندترین نسخه نسل اول موستانگ تبدیل کرد. نصب این موتور که اندازهٔ بزرگی داشت روی موستانگ به تغییرات زیادی نیاز داشت که توسط یک شرکت متخصص خودروهای مسابقه‌ای بنام کار کرافت صورت گرفت. باس 429 اما برخلاف برادر ضعیف‌ترش، ظاهر ساده‌ای داشت و دریچهٔ هوای بزرگ روی کاپوت برجسته‌ترین ویژگی آن بود. باس 429 با وجودی که گران‌ترین نسخهٔ موستانگ بود، فروش کافی داشت تا تولید آن در سال 1970 ادامه یابد.

هرچند تولید مدل‌های 302 و 429 در سال 1970 خاتمه یافت اما فورد برای سال 1971 یک موستانگ باس جدید تدارک دید. برخلاف مدل‌های قبلی، باس 351 هیچ ارتباطی با مسابقات نداشت و بر پایه موستانگ فست‌بک بازطراحی‌شده 1971 ساخته شد که بلندتر و سنگین‌تر بود. این مدل از نظر ظاهری نیز چندان متمایز نبود زیرا کاپوت و اسپویلرهای مشابه موستانگ مک‌وان داشت و پکیج برچسبی تقریباً یکسانی ارائه می‌کرد. بااین‌حال، باس 351 از نسخه R-Code اختصاصی موتور 5.8 لیتری (351 اینچ مکعب) کلیولند V8 نیرو می‌گرفت. برخلاف دیگر موتورهای 351 در موستانگ‌های معمولی، نسخه R-Code از قطعات داخلی فورج‌کاری شده و میل بادامک تهاجمی‌تر بهره می‌برد. این موتور به سرسیلندرهای ارتقاءیافته، منیفولد هوای آلومینیومی سبک‌تر و کاربراتور چهار دهنه مجهز بود و 330 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد. باس 351 آخرین موستانگ قدرتمند واقعی نسل اول بود.

پس از 1971، طرفداران موستانگ منتظر بازگشت نام باس بودند اما این اتفاق در نسل‌های دوم، سوم یا چهارم رخ نداد تا اینکه در سال 2011، چهل سال پس از توقف باس 351 سرانجام نام باس با مدل 2012 بازگشت. فورد تصمیم گرفت باس 302 را احیا کند که تصمیمی عالی بود زیرا نسل پنجم موستانگ از نظر ظاهری به‌شدت از مدل اصلی الهام گرفته بود. باس 302 قرن بیست‌ویکم بر پایه موستانگ GT ساخته شد، اما به ارتقاهای متعدد و پکیج برچسبی الهام‌گرفته از نسل اول مجهز شد. زیر کاپوت، نسخه ارتقاءیافته‌ای از موتور 5.0 لیتری V8 با 444 اسب بخار قدرت قرار داشت که 20 اسب بخار بیشتر از GT استاندارد بود. علاوه بر نسخه خیابانی، فورد مدل مسابقه‌ای باس 302R را نیز برای رقابت در سری‌های گرند ام، SCCA و نسکار معرفی کرد. برای پر کردن شکاف بین 302 و 302R هم فورد نسخه‌ای ویژه بنام باس 302 لاگونا سکا را عرضه کرد. این نسخه با ارتقاءهایی مثل شامل دیفرانسیل محدود لغزش تورسن، سیستم تعلیق بازنگری‌شده، میله تعادل عقب بزرگ‌تر، صندلی‌های ریکارو و رینگ‌های آلیاژی سبک‌تر، هرچند خودرویی جاده‌ای بود اما از لحاظ توانایی‌های پیست به باس 302R نزدیک شده بود. باس 302 لاگونا سکا از همان موتور 444 اسب بخاری استفاده می‌کرد اما به لطف این ارتقاها، سبک‌تر بود و تجربه رانندگی دقیق‌تری به‌ویژه در پیچ‌های تند ارائه می‌داد. با تولید تنها 750 دستگاه، باس 302 لاگونا سکا به کمیاب‌ترین موستانگ باس تبدیل شد.