مروری بر تاریخچهٔ فورد کاپری یا موستانگ اروپایی

فورد کاپری به‌عنوان نسخهٔ اروپایی موستانگ طراحی شد. این خودرو برای اولین بار در سال 1969 رونمایی عمومی شد و به‌عنوان یک کوپهٔ 2+2 سریع، ارزان و جذاب به بازار آمد که قشر ضعیف جامه را هدف قرار داده بود. کاپری به مدل بسیار موفقی برای فورد تبدیل شد و تا دههٔ 80 روی خط تولید باقی ماند. در طول 17 سال تولید، حدود 1.9 میلیون دستگاه از این کوپهٔ آمریکایی به فروش رسید. کاپری در زمان تولید در سراسر اروپا خودروی بسیار موفقی بود و حتی هنوز هم طرفداران زیادی دارد؛ بنابراین بد نیست نگاه کوتاهی به تاریخچهٔ درخشان این کوپهٔ آمریکایی داشته باشیم.

کاپری در قالب تلاشی مشترک بین بخش آلمانی و بریتانیایی فورد، در سال 1965 وارد فاز طراحی شد و مثل برادر بزرگ‌ترش یعنی موستانگ، با کاپوتی کشیده و عقب کوتاه، برای جذب خریداران جوان‌تر در نظر گرفته شده بود. فورد مجموعاً 20 میلیون پوند در این پروژه سرمایه‌گذاری کرد. اولین کاپری در سال 1968 تکمیل شد و دو ماه قبل از تاریخ رونمایی رسمی تولید آن آغاز شد تا همهٔ نمایندگی‌های فورد در زمانی رونمایی خودرو حداقل یک دستگاه از آن‌را داشته باشند. در ابتدا قرار بود این خودرو کلت نام داشته باشد اما در طول دورهٔ تولید اولیه، فورد درگیر دعوای حقوقی با میتسوبیشی بر سر حق تجاری نام کلت شد و شرکت آمریکایی مجبور شد نام کوپهٔ جدید خود را برای اولین نمایش رسمی آن در نمایشگاه بروکسل 1969 به کاپری تغییر دهد.

مثل موستانگ که روی پلت‌فرم مشترکی با سدان فالکون ساخته شده بود، نسل اول کاپری هم از پلت‌فرم کورتینا استفاده می‌کرد تا هزینه‌ها کاهش پیدا کند. این خودرو که در زمان عرضهٔ اولیه قیمت پایهٔ 890 پوندی داشت، در جلو به تعلیق مک‌فرسون با ترمزهای دیسکی، در عقب به اکسل لایو با فنرهای شمش و ترمزهای کاسه‌ای و گیربکس چهار سرعتهٔ استاندارد مجهز بود. همچنین بازهم مثل موستانگ، کاپری با طیف گسترده‌ای از پیشرانه‌ها عرضه می‌شد که از موتورهای 1.3 و 1.6 لیتری چهار سیلندر بنزینی به ترتیب با 53 و 64 اسب بخار قدرت آغاز می‌شد. پس از این‌ها هم موتور 2 لیتری V4 با 93 اسب بخار و موتور پرچم‌دار 3 لیتری V6 با 138 اسب بخار قدرت وجود داشتند که هردو حداکثر سرعتی فراتر از 160 کیلومتر بر ساعت را برای کاپری فراهم می‌کردند.

فورد در سال 1974 با نسل اول کاپری وارد مسابقات قهرمانی تورینگ کار اروپا شد که این به تولد سریع‌ترین نسخهٔ نسل اول این ماشین با نام RS3100 انجامید. طبق قوانین این مسابقات اما باید حداقل هزار دستگاه نمونهٔ جاده‌ای از این نسخه ساخته می‌شد تا مجوز شرکت در مسابقات را دریافت می‌کرد؛ بنابراین فورد پروژهٔ ساخت نسخهٔ جاده‌ای RS3100 را آغاز کرد. بااین‌حال، این شرکت تنها حدود 250 دستگاه از این نسخه تولید کرد زیرا بحران نفتی سال 1973 موجب کاهش علاقهٔ خریداران به خودروهای اسپرت و قدرتمند شده بود.

کاپری RS3100 جاده‌ای به نسخه‌ای تضعیف‌شده از پیشرانهٔ 3.1 لیتری V6 نسخهٔ مسابقه‌ای مجهز شده بود که 148 اسب بخار قدرت و 250 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد. این خودرو که به ترمزهای دیسکی خنک شونده، سیستم تعلیق پایین‌تر و سفت‌تر، اگزوز اسپرت و اسپویلر کاربردی عقب مجهز شده بود، ظرف 7.3 ثانیه از صفر به سرعت 96 کیلومتر بر ساعت می‌رسید و می‌توانست به حداکثر سرعت 200 کیلومتر بر ساعت دست پیدا کند. هرچند کاپری RS3100 در زمان خود کمتر موردتوجه قرار گرفت اما اکنون به‌عنوان نسخه‌ای با بهترین پرفورمنس و هندلینگ از نسل اول کاپری شناخته می‌شود و در بازار خودروهای کلاسیک قیمت آن به‌راحتی از 40 هزار پوند هم فراتر می‌رود.

در پاسخ به بحران نفتی 1973، فورد تصمیم گرفت طراحی کاپری را برای مدل 1974 اصلاح کرده و آن‌را به خودرویی مناسب برای استفادهٔ روزمره تبدیل کند. اصلاحاتی که در این خودرو صورت گرفت شامل دماغهٔ کوتاه‌تر، کابین جادارتر، درب صندوق‌عقب کاربردی‌تر و صندلی‌های عقب تاشو می‌شد که همگی کاپری را به خودروی بهتری برای استفاده‌های روزانه تبدیل کرده بودند. فورد همچنین با نرم‌تر کردن سیستم تعلیق، بزرگ‌تر کردن ترمزهای دیسکی جلو و ارائهٔ آپشن گیربکس اتوماتیک و فرمان هیدرولیک برای تیپ‌های بالایی، رانندگی با کاپری را هم آسان‌تر کرد.

فورد به‌منظور برطرف کردن مشکل شارژ باطری کاپری، نسل دوم را به دینام جدیدی مجهز کرد و برای حفظ شخصیت اسپرتی خودرو نیز برای نسخهٔ S سپر جلو و بادگیر متفاوتی طراحی کرد. لیست موتورهای کاپری اما در این نسل ساده‌تر شد. ارائهٔ موتور 3.1 لیتری RS3100 متوقف شد و موتور 2 لیتری V4 هم با یک نمونهٔ معمولی‌تر 2 لیتری چهار سیلندر خطی جایگزین شد که 98 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد. موتورهای پایهٔ 1.3 و 1.6 لیتری همچنان باقی ماندند و موتور 3 لیتری V6 هم جایگاه خود به‌عنوان پرچم‌دار را پس گرفت.

یکی دیگر از تغییرات نسل دوم کاپری در نحوهٔ عرضهٔ آن به بازار رخ داد زیرا فورد آن‌را با طیف گسترده‌ای از تیپ‌ها و نسخه‌ها ارائه کرد که گسترهٔ بیشتری از خریداران را جذب می‌کرد. خانوادهٔ نسل دوم کاپری از تیپ پایهٔ 1300L آغاز می‌شد و تا تیپ‌های بالا ردهٔ گیا و میدنایت پیش می‌رفت که از رنگ‌های منحصربه‌فرد، رینگ‌های آلیاژی و غربیلک فرمان اسپرت برخوردار بودند.

طراحی نسل سوم کاپری در سال 1976 آغاز شد اما این نسل به دلیل محدودیت بودجه، چیزی بیشتر از یک فیس‌لیفت از نسل دوم نبود. به همین دلیل، به‌روزرسانی‌های این نسل صرفاً به چراغ‌های چهارتایی جدید جلو، کاپوت جدید، سپرهای تازه و به‌روزرسانی لیست رنگ‌های بیرونی و آپشن‌های داخلی می‌شد. مجموعاً فورد برای توسعهٔ نسل سوم کاپری تنها حدود 480 هزار پوند هزینه کرد که در مقایسه با هزینهٔ 20 میلیون دلاری توسعهٔ نسل اول آن رقم بسیار ناچیزی بود. البته فورد برای جبران این بودجهٔ محدود، سن کاپری را با ترفندهای حساب‌شده‌ای پنهان کرده بود. به‌عنوان‌مثال، تزئینات و سپرهای کرومی نسل قبلی حالا با نمونه‌های مشکی‌رنگ جایگزین شده بودند.

همچنین به‌منظور صرفه‌جویی در هزینه‌ها، پیشرانه‌های نسل دوم با چند بهبود جزئی به نسل سوم منتقل شدند. به‌عنوان‌مثال، پیشرانهٔ 1.3 لیتری قدیمی به سر سیلندر جدیدی مجهز شده که قابلیت اطمینان موتور را بسیار بهبود بخشید. موتور 3 لیتری V6 نیز به‌منظور جلوگیری از یخ زدن کاربراتور به منیفولد هوای جدیدی مجهز شد. البته در سال 1981 به دلیل قوانین آلایندگی سخت‌گیرانه‌تر، این پیشرانه کنار رفت و فورد آن‌را با یک موتور 2.8 لیتری V6 انژکتوری که از مدل گرانادا گرفته شده بود جایگزین کرد. استقبال از این موتور جدید خوب بود و روزنامه‌نگاران خودرویی آن زمان اظهار داشتند که هرچند کاپری برای رقابت با ب‌ام‌و 323i یا آلفارومئو آلفتا 2000 GTV قیمت‌گذاری شده بود اما پیشرانهٔ بزرگ‌تری داشت، هزینه‌های نگهداری آن کمتر بود، رانندگی راحت‌تری ارائه می‌کرد و سریع‌تر بود.

کاپری تا سال 1986 روی خط تولید باقی ماند اما فروش آن هرسال به‌تدریج کاهش پیدا می‌کرد زیرا خریداران بیشتر جذب هاچ‌بک‌های داغ کوچک‌تر، سریع‌تر و کاربردی‌تر می‌شدند. در سال 2010 نیز فورد ایدهٔ احیای نام کاپری را با یک هاچ‌بک کوپهٔ سه‌در بر اساس فوکوس برای رقابت با فولکس‌واگن شیراکو مطرح کرد اما این پروژه از مراحل اولیهٔ طراحی فراتر نرفت. فورد کاپری حتی امروزه هم همچنان به‌عنوان یک نام نمادین باقی مانده و ازآنجایی‌که پرفورمنس و استایل کوپهٔ اسپرت را در دسترس اقشار ضعیف جامعه قرار داده بود، خودرویی ارزشمند و دوست‌داشتنی در تاریخ فورد محسوب می‌شود. بااین‌حال، بعید به نظر می‌رسد در دوران امروزی شاهد بازگشت کاپری با همان شکل و فرم سابق باشیم.