فورد فستیوا یا پراید، خودرویی تاثیرگذار و محصول همکاری بین‌المللی

فورد فستیوا یا همان پراید خودمان، یک خودروی کوچک ساب‌کامپکت بود که عمدتاً بازارهای آمریکای شمالی، ژاپن و استرالیا را هدف قرار داده بود. این خودرو در ابتدا با تنها 63 اسب بخار قدرت، به‌عنوان گزینه‌ای ارزان‌قیمت برای جوانان در نظر گرفته شده بود اما نهایتاً به لطف شخصیت ساده و چابک خود، در بین علاقه‌مندان به خودرو هم موردتوجه قرار گرفت. فستیوا یکی از اعضای خانواده‌ای است که شامل سه برادر با تفاوت‌هایی جزئی نسبت به یکدیگر می‌شود. دو خودروی دیگر این خانواده، مزدا 121 و کیا پراید بودند. این ترکیب درنتیجهٔ فرایند توسعه و تولیدی حاصل شد که از طریق همکاری مشترک سه شرکت فورد، مزدا و کیا صورت گرفت.

در این پروژهٔ مشترک، مزدا طراحی و مهندسی خودرو را انجام داد، کیا وظیفهٔ تولید را بر عهده داشت و فورد آن را برند مشهورتر خود در آمریکای شمالی عرضه کرد زیرا در آن سال‌ها مزدا و کیا به‌اندازهٔ امروز در این کشور شناخته‌شده نبودند. فستیوا همچنین حضور فورد را هم در بازار ژاپن که بیشتر به خودروهای کوچک تمایل داشت گسترش داد. فورد فستیوا در کرهٔ جنوبی با نام کیا پراید عرضه شد (و از سال 1991 در اروپا). این بخشی از استراتژی کیا بود که از دههٔ 80 به بعد اجرایی شد. این شرکت قصد حضور در بخش خودروهای کوچک و ارزان بازار را داشت یعنی جایی که تا آن زمان تقریباً به‌طور کامل تحت سلطهٔ ژاپنی‌ها بود اما با حرکت این خودروسازان به سمت خودروهای گران‌تر، خلوت و خلوت‌تر می‌شد.

مزیت رقابتی اصلی کیا در این استراتژی، هزینهٔ پایین نیروی کار بود که باعث کاهش قیمت محصولاتش می‌شد. بدین ترتیب، مدت کوتاهی پس‌ازاینکه کیا تولید پراید را برای بازار داخلی کره آغاز کرد، صادرات این خودرو با برند فورد به آمریکای شمالی هم آغاز شد.

نسل اول فستیوا یا همان پراید، در نسخه‌های مختلفی شامل هاچ‌بک سه‌در و پنج‌در، سدان و استیشن ساخته شد. این خودرو بسته به بازار، با پیشرانه‌های 1.1 لیتری و 1.3 لیتری عرضه می‌شد و گیربکس‌ها هم بسته به تیپ، چهار یا پنج سرعتهٔ دستی بودند. بالاترین تیپ این خودرو با نام LX با ویژگی‌هایی مثل گیربکس پنج سرعته، دورسنج موتور، رادیو کاست و صندلی‌های پارچه‌ای ارائه می‌شد. در سال 1990 نسخهٔ فیس‌لیفت فستیوا با چند تغییر معرفی شد. مهم‌ترین پیشرفت، تغییر سیستم سوخت‌رسانی از کاربراتوری به انژکتوری بود. علاوه بر این، حالا یک گیربکس سه سرعتهٔ اتوماتیک هم ارائه و گیربکس چهار سرعتهٔ دستی حذف شد. کمربندهای ایمنی دستی هم با نمونه‌های جمع شونده جایگزین شدند. فستیوا اما با وجود همهٔ ویژگی‌های مثبتش، ایمنی پایینی داشت و تنها دو ستاره از پنج ستاره را کسب کرد.

مزدا 121 در ژاپن تولید می‌شد اما هدف آن عرضه در بازار این کشور نبود بلکه به استرالیا و اروپا صادر می‌شد. تفاوت اصلی این خودرو با فستیوا، برخورداری از سانروف پارچه‌ای کامل بود که در نمونه‌های ساخت کره دیده نمی‌شد. در سال 1989 نیز نسخهٔ ارتقاءیافتهٔ 121 برای بازار استرالیا با ویژگی‌هایی مثل جلوپنجرهٔ جدید و بهبود کابین ارائه شد. دو سال بعد اما 121 از بازار استرالیا کنار رفت و بجای آن فستیوا از کره به این کشور صادر شد. همین اتفاق در بازار اروپا هم رخ داد و کمی بعد کیا صادرات انواع هاچ‌بک سه‌در، هاچ‌بک پنج‌در، سدان و استیشن پراید را به اروپا آغاز کرد.

کیا تولید پراید را در سال 1986 در کره جنوبی آغاز کرد. نمونه‌های تولید کره علاوه بر اینکه با برند کیا در این کشور عرضه می‌شدند، با نام فورد فستیوا هم به ایالات‌متحده و ژاپن صادر می‌شدند. صادرات این خودرو به اروپا هم از سال 1991 با نام پراید آغاز شد تا اینکه کیا در سال 2000 به تولید آن پایان داد. این در حالی است که نسل دوم فستیوا در سال 1993 معرفی شد بود.

شرکت ایرانی سایپا از سال 1993 تا 2005 پراید را تحت لیسانس کیا در ایران تولید کرد. در سال 2003 نیز این شرکت نسخهٔ لیفت‌بک پنج‌در پراید را با نام 141 تولید کرد و پس‌ازآن نسخه‌های دیگری با نام‌های مختلف مثل 132 و 111 ساخته شدند. با وجود خاتمهٔ تولید پراید در ایران، ریشه‌های این خودرو هنوز هم در چنین خودروی ایرانی دیده می‌شود و خود پراید هم همچنان یکی از متداول‌ترین خودروهای خیابان‌های این کشور محسوب می‌شود.

پراید در نسخه‌های سدان و هاچ‌بک از سال 1997 تا 2003 در چین تولید شد. تولید این خودرو در کارخانهٔ شرکتی بنام جیانگسو یوئدا انجام می‌شد که در سال 1999 به جوینت ونچر یوئدا کیا تبدیل شد. پراید در چین با یک پیشرانهٔ 1.4 لیتری چهار سیلندر عرضه می‌شد که 75 اسب بخار قدرت و 120 نیوتن متر گشتاور داشت. 2004 آخرین سالی بود که پراید در نمایندگی‌های یوئدا کیا در چین فروخته شد و در آن زمان بین 59,800 یوآن معادل 8,400 دلار تا 89 هزار یوآن معادل 12,500 دلار قیمت داشت.

نسل دوم فستیوا در سال 1993 معرفی شد. این خودرو به‌طور مشترک توسط فورد و کیا توسعه پیدا کرد و این بار مزدا در پروژه دخیل نبود. مثل نسل اول اما این بار هم فستیوا بسته به بازار با نام‌های مختلفی عرضه می‌شد. نسخهٔ بازار آمریکای شمالی که اسپایر نام داشت، در قالب هاچ‌بک سه‌در و پنج‌در با حداقل امکانات عرضه می‌شد و حتی فرمان هیدرولیک هم فقط در نسخهٔ پنج‌در اتوماتیک وجود داشت. در کره جنوبی هم این خودرو با نام کیا آولا شناخته می‌شد اما فستیوا در این کشور بیشتر برای بازارهای صادراتی تولید می‌شد زیرا خریداران کره‌ای در آن زمان بیشتر خودروهای سدان را ترجیح می‌دادند.

سومین و آخرین نسل فستیوا اساساً نسل اول مزدا دمیو با نشان فورد بود. این خودرو بعداً به مزدا 2 تبدیل شد. در سال 2002 با خاتمهٔ تولید نسل اول مزدا دمیو، فورد فستیوا هم به آخر خط رسید و این نام برای همیشه از سبد محصولات فورد کنار رفت. با این اتفاق، عصر خودروهای ارزان‌قیمت و کم‌قدرت اما هیجان‌انگیز هم به پایان رسید. بعداً نیز به‌تدریج کل بخش ساب‌کامپکت در بازار آمریکا کمرنگ شد و فورد حتی به عرضهٔ هاچ‌بک فی‌یستا هم در این کشور پایان داد.