مافیا در برابر واردات خودروهای برقی

این روزها که بحث واردات خودروهای الکتریکی داغ شده و قرار است اولین محموله این خودروها برای عموم در سامانه خودروهای وارداتی به فروش گذاشته شود، مافیای خودروسازی داخلی دست‌به‌کار شده و با هجمه بسیار در حال شبهه‌آفرینی بر ضد این خودروهاست.

بنابراین، با نگاهی موشکافانه و تخصصی به این ایرادات، می‌پردازیم تا مزایا و معایب رویکرد به خودروهای برقی در حال حاضر در کشور را منصفانه مورد بررسی قرار دهیم.

خودروهای الکتریکی در چند سال اخیر به‌شدت در تمام دنیا مورد اقبال قرار گرفته‌اند. قسمتی از این اقبال را باید به تسلا و موفقیت‌های آن در برابر رقبای بنزینی و موجی که ایجاد نمود نسبت دهیم. درعین‌حال مطالبه عمومی به چنین خودروهایی باعث شد تا حتی قیمت‌های بالاتر آنها نسبت به رقبای درون سور نیز باعث شکست آنها نشود. دولت‌ها نیز با سبک و سنگین کردن مزایا و معایب این خودروها و تأثیر بالقوه در اقتصاد کلان، محیط‌زیست و سیاست، رویکرد حمایتی خود را مانند تخفیف‌های مالیاتی و انواع مشوق‌های خرید و برنامه‌ریزی برای ممنوعیت تولید و فروش خودروهای درون‌سوز ارائه کردند.

هرچند سرعت رشد و اقبال به خودروهای برقی کمی کاهش یافته؛ اما همچنان می‌توان انتظار داشت که دهه آینده تنها به خودروهای برقی و تسلط بی‌چون و چرای آنها اختصاص داشته باشد.

اولین و بزرگ‌ترین دلیلی که بر ضد استفاده از خودروهای برقی در داخل ایران به ذهن می‌رسد، کمبود زیرساخت‌هاست. حتی اولین ارائه‌کننده خودروهای برقی کشور نیز در صحبت با ما، شاسی‌بلند بزرگ خود را برای سفرهای بین‌شهری به همین دلیل مناسب نمی‌داند و تنها برای استفاده درون تهران پیشنهاد می‌کند.

عمده زیرساخت‌های موردنیاز برای خودروهای الکتریکی شامل شبکه شارژ پرسرعت در شهرها و بین شهرهاست. ارائه مشوق‌هایی در این زمینه برای ساخت جایگاه‌های شارژ بین‌راهی و درون‌شهری و تأمین برق مورد نیاز آنها توسط وزارت نیرو می‌تواند این کمبودها را برطرف نماید. این موضوعی است که دیر یا زود باید اتفاق بیفتد و چه‌بهتر که سرمایه‌گذاری در آن با شتاب بیشتری دنبال شود. تا آن زمان خودروهای برقی باید با شارژر خانگی چه در خانه و یا در توقف گاههای بین‌راهی شارژ شوند که زمان بسیار زیادی بین 7 تا 10 ساعت برای شارژ کامل نیاز دارد؛ اما برای مصارف شهری و حتی سفرهای کوتاه قابل استفاده است.

کشور ما به علت عدم سرمایه‌گذاری در صنعت برق و رشد نامتوازن مصرف، با کمبود برق مخصوصاً در فصل تابستان روبروست. بااین‌وجود باید بدانیم که واردات خودروهای برقی و جایگزینی مدل‌های بنزینی با برقی به یکباره اتفاق نمی‌افتد و معدود خودروهای وارداتی حتی در حد چند ضد هزار دستگاه هم تأثیری بر شبکه توزیع و مصرف برق نخواهند داشت. از آنجا که فرایند شارژ این خودروها به علت نبود یا کمبود جایگاه‌های سوپرشارژ یا پر سرعت به درون خانه‌ها محدود می‌شود، شارژ آنها عمدتاً در ساعات شب و خارج از پیک مصرف رخ می‌دهد که کوچک‌ترین خللی در جریان برق کشور ایجاد نمی‌کند.

بااین‌حال افزایش تعداد خودروهای برقی و ایجاد زیرساخت‌های شارژ پرسرعت در شهرها و جاده‌ها نیازمند تولید برق مضاعف هم خواهد بود که در طول زمان باتوجه‌به صرفه‌جویی ناشی از مصرف بنزین، با سرمایه‌گذاری در تولید برق به‌راحتی جبران‌پذیر است.

یکی از ایرادات مخالفان واردات خودروهای برقی، ارزبری آنها در شرایط تحریمی است. هرچند خودروهای برقی اکنون قیمت‌هایی اندکی بالاتر از انواع بنزینی دارند؛ اما اگر قرار بر ترجیح تخصیص ارز به خودرویی است باید آن خودرو برقی باشد. نگاهی به میزان ارز تخصیص‌یافته در سال گذشته نشان می‌دهد که ارز دریافتی مونتاژکنندگان و واردکنندگان قطعه، ده‌ها برابر ارز دریافتی واردکنندگان خودرو بوده است؛ بنابراین چنین توجیهی برای عدم واردات خودروهای برقی، به کل غیرقابل‌قبول است.

گران‌ترین قسمت هر خودروی برقی، باتری‌های آن است که بر اساس میزان عمر باید بعد از مدتی تعویض شود. بهتر است که شرکت‌هایی این باتری‌های مستعمل را خریداری و برای اموری چون ذخیره انرژی خانگی یا اضطراری به کار گیرند. درعوض می‌توان کاهش هزینه‌های معمول نگهداری و لوازم مصرفی مثل روغن‌ها، تسمه‌ها و لوازم پرشمار خودروهای درون‌سوز نظیر گیربکس، اگزوز، سیستم سوخت رسانی، سیستم هیدرولیک، پیشرانه و غیره را برای جبران این موضوع درنظر داشت. بعلاوه اکنون بیشتر خودروسازان، باتری‌های خودروهای الکتریکی را تا 10 سال نیز گارانتی می‌کنند که چنین دغدغه‌ای را برای خریداران مرتفع می‌کند.

چه در عرصه تولید و چه خدمات، خودروهای برقی نیاز به نیروهای انسانی کمتری دارند. فرایندهای تولید این خودروها بسیار ساده‌تر و سریع‌تر است و نیاز به نیروی کار کمتری دارد. بعلاوه به علت کمبود تعداد قطعات و تنوع کمتر آنها، انواع مشاغلی چون تعمیرکاران سنتی بازار خود را از دست خواهند داد. در عوض می‌توان متخصصان الکترونیک و برق بیشتری را در این حوزه جذب نمود.

آلایندگی در خودروهای الکتریکی معمولاً در دو حوزه اندازه‌گیری می‌شود. یکی در حوزه تولید آن است که به علت استفاده از باتری‌های حاوی عناصر کمیاب، فرایندهای استخراج این عناصر و تولید آنها رخ می‌دهد که در حال حاضر باتوجه‌به واردات در این بخش، لااقل می‌توانیم بگوییم که این آلایندگی در خود کشور ما اتفاق نمی‌افتد. دومین حوزه هم تأمین برق خودروهاست که نیاز به نیروگاه‌های با انرژی سبز در آن بیشتر حس می‌شود و در حالی که در کشور ما برای تولید برق هنوز از مازوت نیز استفاده می‌شود به معنی انتقال آلایندگی از اگزوز خودرو به دودکش نیروگاه‌هاست. در این بخش نیز لااقل میزان آلایندگی تولیدی در خودروهای برقی کمتر بوده و باتوجه‌به خارج از شهر بودن نیروگاه‌ها و همچنین امکان گازسوز کردن آنها یا به‌تدریج استفاده از انرژی‌های پاک، می‌توان دغدغه‌های محیط زیستی این خودروها را کاملاً مرتفع نمود.

درهرصورت جای شکی نیست که استفاده گسترده از خودروهای برقی مخصوصاً در شهرهای پرترافیک و آلاینده‌ای مثل تهران در سطح اتوبوس‌ها، تاکسی‌ها، موتورسیکلت‌ها و خودروهای شخصی تأثیری بسیار مثبت روی هوای قابل‌تنفس شهروندان خواهند گذاشت.

در بعد کلان اقتصادی، با مصرف روزانه تا 125 میلیون لیتر، با قیمت سوختی تقریباً به اندازه یک چهارم آب آشامیدنی، اقتصاد کشور در حال رفتن به قهقرا است. این میزان مصرف به دلایلی چون از رده‌خارج بودن تکنولوژی خودروهای تولیدی کشور و واردات خودروهای پرمصرف و حتی کیفیت سوخت و کیفیت قطعات مصرفی خودروها و تردد انبوه خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده است. جدا از این هزینه چند ده میلیارد دلاری سالانه که بر دوش دولت و البته از جیب ملت است، زیان‌های غیرمستقیمی چون تاثیرات آلایندگی و هزینه‌های نگهداری این نوع خودروها قابل اندازه‌گیری نیست.

طبیعتاً اگر همه خودروهای در حال تردد کشور، میانگین مصرف سوختی 50 درصد کمتر داشتند، تمام این زیان‌ها حداقل تا نصف کاهش می‌یافت و این میزان صرفه جویی می‌توانست باعث شکوفایی‌های بزرگی در اقتصاد کشور باشد.

بر فرض محال اگر تمام خودروهای موجود با نسخه‌های الکتریکی جایگزین شوند، بیش از 35 میلیارد دلار در سال صرفه جویی در هزینه‌های مستقیم دولت صورت می‌گیرد که تنها کافیست یک سوم آن صرف توسعه و ایجاد شبکه توزیع پیشرفته و کامل برق در کشور شود و مابقی می‌تواند برای سایر امور کشور خرج شود.

عمده دلایل مخالفت مافیای داخلی با واردات خودروهای برقی، به از دست رفتن منافع آنها از تولید و فروش خودروهای ازرده‌خارج با قیمت‌های کذایی مربوط است. از آنجا که تعرفه واردات خودروهای برقی تنها 1 درصد تعیین شده، بنابراین خودروهای برقی با قیمت به‌مراتب منصفانه‌تری به دست مشتریان خواهند رسید و باعث شکست قیمت خودروهای بنزینی در بازار می‌شوند که این با منفعت‌طلبی دلالان در تعارض است.

دیدگاه شما چیست؟ آیا واردات خودروهای برقی را در شرایط فعلی به صلاح و صرفه می‌دانید؟ لطفا دلایل خود را نیر بیان نمایید.