پروسه تعمیرات یاتاقان‌های متحرک میل‌لنگ آزرا
اخیراً فرصتی پیش آمد تا در حضور یکی از دوستان که مکانیک بسیار کاردان و باتجربه ای است مشغول به آموزش شوم. تخصص اصلی ایشان خودروهای ژاپنی است و تجربه طولانی در تعمیر و سرویس این خودروها و سابقه همکاری با کمپانی آریادیزل را دارند. بر آن شدیم تا از این پس با همکاری ایشان مطالبی را در خصوص تعمیرات و سرویس انواع خودروها تهیه نماییم. در اولین بخش به بررسی پروسه تعمیر یک دستگاه هیوندای آزرا می‌پردازیم.
خودروی مورد بحث یک دستگاه هیوندای آزرا مدل 2007 بود که با کارکرد 146000 کیلومتر دچار خرابی در قسمت یاتاقان‌های متحرک میل‌لنگ شده بود.
علائم این اشکال این بود که با مراجعه خودرو به تعمیرگاه و بنا بر اظهار مالک مشاهده شد که چراغ روغن روشن مانده و گاهی چشمک میزند. در دور آرام (970rpm) هیچ صدایی از موتور بگوش نمی‌رسید. با افزایش دور از 1200 rpm به بالا صدای یاتاقان‌های متحرک کاملاً واضح شنیده می‌شد. این صدا شبیه به صدای برخورد دو فلز به یکدیگر است.
پس از بررسی تصمیم گرفته شد تا موتور V6 آزرا جهت رفع مشکل از بدنه خارج شود تا تعمیرات لازم روی آن انجام شود.
مراحل خارج نمودن موتور:
- ابتدا باتری را باز کرده
- آب رادیاتور و روغن موتور را تخلیه می‌کنیم
- رادیاتور و فن را بیرون می‌کشیم
- تمامی شیلنگ‌های متصل به موتور و سوکت های انژکتور و کوئل و تمامی درخت سیم‌کشی که به موتور و گیربکس متصل است را جدا می‌کنیم. در آزرا برای هر شمع کوئل جداگانه تعبیه شده است.
- پس از اطمینان از اینکه هیچ سیم و قطعه ای به موتور یا گیربکس وصل نیست چرخ‌های جلو را باز کرده و پلوس ها را از خودرو جدا می‌کنیم.
- در مرحله آخر دسته‌موتورها و نگه‌دارنده‌های گیربکس روی رام را آزاد کرده و توسط جرثقیل موتور و گیربکس را یکپارچه بیرون می‌کشیم.
پس از باز کردن موتور مشاهده شد که موتور دارای جرم‌گرفتگی شدیدی است به‌طوری که روغن به حالت بسیار ناگواری درآمده و سیستم CVVT و زنجیر تایم و سفت کن‌های هیدرولیکی آن نیز دارای جرم شدیدی بودند. با باز کردن پایین موتور مکانیک متوجه شد که بابیت یاتاقان‌های متحرک سیلندر 1 و 4 از بین رفته است. یاتاقان متحرک قطعه نیم دایره شکل است که بین شاتون و میل‌لنگ قرار دارد و بابیت به سطح داخلی یاتاقان که آبکاری شده است گفته می‌شود.
آسیب به میل‌لنگ تا حدی زیاد بود که با تراشکاری قابل رفع نبود و باید نسبت به تعویض میل‌لنگ اقدام می‌شد. شدت خرابی آن‌چنان بود که داخل کارتل روغن و توری اویل پمپ (پمپ روغن) براده‌های بسیاری وجود داشت. پس از تهیه میل‌لنگ و تعویض آن باید یاتاقان‌ها و رینگ پیستون‌ها نیز تعویض می‌شدند. باید توجه داشت که آب‌بندی یاتاقان و میل‌لنگ با یکدیگر باید با دقت بالا توسط تراشکار یا مکانیک انجام شود.
حال به بررسی دلایل بروز این ایراد که هزینه نسبتاً گزافی نیز برای مالک خودرو در پی داشت می‌پردازیم. استفاده از روغن نامرغوب و غیر اصلی (Fake) و تعویض دیرهنگام آن سبب بروز حالت لجنی در روغن شده بود. در این حالت با پدیدار شدن رسوبات و جرم قطعات خودرو دچار جرم‌گرفتگی می‌شوند زمانی که این جرم‌گرفتگی به مجاری روغن نفوذ کند سبب اختلال در فرآیند روغن‌کاری می‌شود که در آزرای موردبحث جرم‌گرفتگی مسیرهای انتقال روغن حتی جرم‌گرفتگی خود پمپ روغن سبب عدم روغن‌کاری صحیح یاتاقان‌ها شده بود و یاتاقان‌ها در شرایط بسیار بدی قرار داشتند.
باید توجه داشت که برای جلوگیری از بروز مشکلاتی مشابه باید همواره نسبت به تعویض به‌موقع روغن و استفاده از روغن‌های مرغوب اقدام کرد. حتی با توجه به شرایط استفاده و وضعیت بنزین در کشورمان بهتر است زودتر از موعد نسبت به تعویض روغن مبادرت نمود. پرداخت مبلغ اندکی بیشتر برای روغن مرغوب بسیار بهتر از پرداخت هزینه‌های گزاف برای تعمیرات است. برای مثال این آزرا بیش از 4 میلیون تومان خرج روی دست مالک گذاشت. به یاد دارم سال‌ها قبل مقاله ای در ((مجله ماشین)) خوانده بودم با عنوان "پول را الآن پرداخت می‌کنید یا بعداً با بهره" که در آن مقاله نویسنده اشاره کرده بود که پرداخت مبلغ برای نگهداری خودرو بسیار بهتر از پرداختی است که برای تعمیرات انجام خواهد شد. بد نیست بخش‌هایی از آن مقاله را که به قلم آقای مهندس فرهاد کاشانی نگاشته شده بود در اینجا نقل کنیم:
روغنی که عمر مفید آن گذشته دیگر برای شما روغن‌کاری انجام نمی‌دهد. روغن ارزانی که استفاده می‌کنید ممکن است افزودنی‌های لازم را برای انجام کار مفید نداشته باشد و فیلتر ارزانی که استفاده می‌کنید احتمالاً دارای منفذهای درشت‌تری از فیلتر اصلی بوده بنابراین روغن را آن‌طور که باید تمیز نمی‌کند.
در پایان از آقای سعید صادقی که نگارش این مقاله بدون همکاری ایشان میسر نبود و تعمیرگاه نیوسانترال تشکر می نماییم.
تألیف: حسین ریاحی
تهیه و عکس: سعید صادقی