فیس‌لیفت‌های ایرانی که تولید نشدند، از پیکان و سمند تا پژو پارس و زانتیا

همه میدانیم که دو خودروساز بزرگ ایران یعنی ایران‌خودرو و سایپا سال‌ها و حتی دهه‌ها به تولید خودروهای قدیمی ادامه می‌دهند و به این راحتی‌ها از ساخت این محصولات از رده خارج دست نمی‌کشند. این دو شرکت برای بروز کردن محصولات خود صرفاٌ به فیس‌لیفت‌های جزئی متوسل می‌شوند و با تغییراتی در چراغ‌ها و سپرها همان خودروهای قدیمی را به‌عنوان محصولی جدید به بازار می‌فرستند. به همین دلیل، در طول تاریخ فعالیت این دو خودروساز، فیس‌لیفت‌های زیادی را دیده‌ایم اما برخی از این فیس‌لیفت‌ها هم هیچ‌گاه تولید نشدند و در حد یک یا چند نمونهٔ آزمایشی باقی ماندند. در ادامه قصد آشنایی با این خودروها را داریم که شاید از ساخت برخی از آن‌ها خبر نداشته باشید.

همچنین بخوانید: فیس لیفت خودرو چیست؟

سیتروئن زانتیا در سال 1380 روی خط تولید سایپا رفت اما حتی همان زمان هم خودرویی قدیمی محسوب می‌شد زیرا این خودرو سال 1992 (1371 شمسی) معرفی شده بود و تولید آن در سال 2002 (1381 شمسی) توسط سیتروئن در فرانسه خاتمه یافت. به همین دلیل، سایپا برای اینکه چهره این خودروی قدیمی را بروز کند، تصمیم به فیس‌لیفت آن گرفت و در سال 1382 آن را در نمایشگاه خودروی تهران به نمایش درآورد. در این فیس‌لیفت، کاپوت، جلوپنجره و چراغ‌های جلو تغییر کردند که این چراغ‌ها از نسل اول سیتروئن C5 گرفته شده بودند اما سپر دست‌نخورده باقیمانده بود. C5 در سال 2000 به‌عنوان جایگزین زانتیا به بازار آمده بود و سایپا قصد داشت ظاهر سدان سالخوردهٔ سیتروئن را به جانشین جدید آن شبیه کند و در این کار تا حدودی موفق شده بود. بااین‌حال، این فیس‌لیفت در حد یک پروژهٔ تحقیقاتی باقی ماند و تولید زانتیا با همان ظاهر قدیمی ادامه پیدا کرد. بعدها در سال 1387 اما سایپا فیس‌لیفت دیگری روی این خودرو انجام داد و آن را با نام زانتیا 2 به بازار عرضه کرد که یکی از بدترین فیس‌لیفت‌های تاریخ خودروسازی ایران بود و با استقبال سرد بازار مواجه شد.

پس‌ازاینکه سمند به‌عنوان اولین محصول ملی ایران‌خودرو در سال 1380 متولد شد، این شرکت روی ساخت نسخه‌های دیگری از این سدان ملی کار می‌کرد تا سمند را به یک خانواده تبدیل کند. یکی از برجسته‌ترین مدل‌هایی که بر اساس سمند ساخته شد، مدل پردیس بود که در سال 1383 معرفی شد. این خودرو یک فیس‌لیفت بزرگ روی سمند محسوب می‌شد و جلو و عقب خودرو به‌طور کامل بازطراحی شده بود. این تغییرات ظاهر بسیار مدرن‌تری به پردیس بخشیده بودند و می‌شد آن را فیس‌لیفت قابل‌قبولی برای آن سال‌ها دانست. این خودرو قرار بود با تجهیزات بیشتری مثل کروز کنترل، نمایشگر LCD، سیستم پخش DVD، سیستم تعلیق جدید و ناوبری، به‌عنوان نسخه لوکس سمند از سال 1385 به بازار عرضه شود و هرچند بحث تولید آن جدی به نظر می‌رسید اما هیچ‌گاه تحقق نیافت. البته این پروژه تحت عنوان پروژهٔ P2 ادامه پیدا کرد که منجر به رونمایی سورن در سال 1385 با تغییراتی بسیار کمتر در قیاس با پردیس شد.

وقتی‌که در سال 1377 پارس‌خودرو پس از صرف هزینه‌های فراوان تولید رنو 5 ایرانیزه را با نام سپند آغاز کرد، اوضاع مطابق انتظار پیش نرفت زیرا بازار به خاطر کیفیت بسیار پایین سپند روی خوشی به آن نشان داد؛ اما پارس‌خودرو تسلیم نشد و چند سال بعد، با استفاده از قوای محرکهٔ پراید، مدل جدید پی‌کی را راهی بازار کرد. این خودرو نسبت به سپند موفق‌تر عمل کرد و به همین دلیل پارس‌خودرو در اواسط دههٔ 80 شمسی پروژهٔ فیس‌لیفت آن را در دستور کار قرار داد. در این فیس‌لیفت قرار بود نمای جلو و عقب پی‌کی که همچنان مشابه رنو 5 قدیمی بود، تغییرات نسبتاً بزرگی را تجربه کند تا مدرن‌تر شود. بدین ترتیب در پروتوتایپ‌های اولیه، علاوه بر چراغ‌های عقب، کل قسمت دماغهٔ خودرو شامل چراغ‌ها، جلوپنجره و سپر هم کاملاً تغییر کرده و فرم جدیدی یافته بود که مدرن‌تر از رنو 5 به نظر می‌رسید. مهم‌ترین تغییر در اینجا، چراغ‌های جلوی جدیدی بود که حالا راهنماها را هم در خود جای داده بودند؛ اما بنا به دلایل نامعلومی که شاید اصلی‌ترین آن‌ها کاهش هزینه‌ها بوده است، در نسخهٔ تولیدی که نیو پی‌کی نام گرفت و در سال 1385 به بازار آمد، فقط چراغ‌های جدید عقب و بچه گلگیرهایی که حالا به‌صورت یکپارچه در گلگیرها ادغام شده بودند را دیدیم و در جلوی خودرو همچنان از همان طرح قدیمی رنو 5 استفاده شد.

پیکان برای چندین دهه پرفروش‌ترین محصول ایران‌خودرو بود و پس از خاتمه تولید آن در اردیبهشت سال 1384، ایران‌خودرو قافیه را کاملاً به سایپا و پراید باخت. به همین دلیل، در اواخر سال 1385، ایران‌خودرو که تحت‌فشار مالی شدیدی بود و پروژه‌های برون‌مرزی اجباری را هم در دست اجرا داشت، تصمیم به احیای پیکان برای تولید و عرضه در آفریقای جنوبی گرفت. بدین منظور، بحث فیس‌لیفت پیکان مطرح شد و ایران‌خودرو برای این کار از شرکت پورشه دیزاین کمک گرفت. البته پورشه دیزاین یک استودیوی طراحی است که خدمات طراحی را در زمینه‌های مختلفی از پوشاک و ساعت گرفته تا جواهر و خودرو ارائه می‌کند و ارتباط مستقیمی با شرکت خودروسازی پورشه ندارد. این شرکت طرح اولیهٔ فیس‌لیفت پیکان را در اختیار ایران‌خودرو قرار داد و بر اساس آن، شاهکاری که در تصاویر می‌بینید خلق شد! البته از ابتدا هم معلوم بود که خودروی فرتوتی مثل پیکان را نمی‌توان با یک فیس‌لیفت مدرن کرد. بعداً نیز مشخص شد که پیکان نمی‌تواند در آفریقا فروش مناسبی داشته باشد و به همین دلیل، پس از هدر دادن میلیون‌ها دلار سرمایه، این پروژه لغو شده و پیکان جدید در حد همین یک پروتوتایپ باقی ماند.

در اواسط دههٔ 80 شمسی درحالی‌که حدود 6 سال از عرضهٔ پژو پارس به بازار می‌گذشت و این خودرو همچنان محبوبیت بالایی داشت، پروژهٔ فیس‌لیفت این خودرو در ایران‌خودرو آغاز شد. با توجه به تصویری که از پارس فیس‌لیفت منتشر شد، ایران‌خودرو قسمت جلو را با چراغ‌های بزرگ‌تر و سپر و جلوپنجرهٔ جدید، بازطراحی کرده بود و روی جلوپنجره هم بجای لوگوی پژو، نشان ایران‌خودرو دیده می‌شد. درنهایت اما شاید از ترس برهم خوردن طراحی هماهنگ و اصولی پارس و کاهش محبوبیت در بازار، این فیس‌لیفت تولید نشد و نسخهٔ جدید پارس در سال 1388 صرفاً با داشبورد جدید و بدون تغییری در بیرون به بازار آمد. اخیراً هم تصاویری از فیس‌لیفت دیگر پارس منتشر شده که به خاطر اجبار استانداردهای 85 گانه جدید صورت گرفته اما به گفتهٔ ایران‌خودرو این فیس‌لیفت قرار نیست تولید شود.

پس از ورود رنو لوگان یا همان تندر 90 به بازار کشورمان، این خودرو به دلیل طراحی زمخت و اقتصادی، از سوی خریداران داخلی موردانتقاد قرار گرفت. به همین دلیل، دو شرکت سایپا و ایران‌خودرو که به تولید تندر 90 می‌پرداختند، به‌صورت مجزا اقدام به فیس‌لیفت این خودرو کردند. پس از معرفی تندر فیس‌لیفت سایپا در پاییز سال 1387، ایران‌خودرو هم تندر جدید خود را با نام سایانا در اوایل سال 1388 رونمایی کرد. این شرکت اما برای فیس‌لیفت تندر 90، راه متفاوتی را نسبت به سایپا در پیش گرفت و آن را در قالب یک محصول تیونینگ شده توسط بخش محصولات سفارشی خود یعنی آپکو معرفی کرد اما حجم تغییرات سایانا، بیشتر از یک تیونینگ ساده بود و در داخل و خارج، نمای جوان‌پسندی پیدا کرده بود. طراحان ایران‌خودرو برای سایانا جلوپنجرهٔ جدید، سپرهای اسپرت، دو سر اگزوز در عقب، آینه‌های جانبی جدید، اسپویلر عقب و گرافیک اسپرت چراغ‌های جلو و عقب را تدارک دیده بودند درحالی‌که جا پلاک عقب هم به روی در صندوق منتقل شده بود. در داخل نیز با تغییراتی جزئی مثل‌ تریم قرمزرنگ، سعی شده بود کابین ساده و بی‌روح تندر جذاب‌تر و جوان‌پسند شود. درمجموع، تندر سایانا محصول قابل‌توجهی بود و می‌شد آن را گامی روبه‌جلو برای خودروسازان داخلی دانست اما متأسفانه بنا به دلایل نامعلومی هیچ‌گاه راهی بازار نشد.

هرچند سورن به‌عنوان فیس‌لیفت سمند از سال 1386 به بازار آمد اما تولید سمند قدیمی هم همچنان ادامه پیدا کرد و حتی از اواخر دههٔ 90 شمسی، ایران‌خودرو به دلیل عدم مطابقت سمند با استانداردهای 85 گانه به دنبال به‌روزرسانی این خودرو بود تا پس از سال‌ها این اسب پیر را کمی مدرن‌تر کند. این مدل جدید که قرار بود سمند پلاس نام بگیرد، در بیرون تغییراتی نسبتاً جزئی شامل تغییر گرافیک داخلی چراغ‌های جلو با اضافه شدن دی‌لایت، الگوی داخلی جدید جلوپنجره و بازطراحی در صندوق با چراغ‌ها و جا پلاک جدید را تجربه کرده بود و در داخل هم به داشبورد جدید سورن مجهز شده بود تا سمند بالاخره پس از حدود بیست سال در داخل هم نمای بروزتری پیدا کند. ایران‌خودرو قصد داشت سمند پلاس را با پیشرانهٔ ارتقاءیافتهٔ XU7 پلاس و گیربکس اتوماتیک AMT به بازار بفرستد. بااین‌حال، هرچند پروتوتایپ‌های آزمایشی سمند پلاس ساخته شدند اما به دنبال لغو برجام و تشدید تحریم‌ها علیه کشورمان، این پروژه برای مدت زیادی مسکوت ماند و سپس با تغییراتی مدیریتی در ایران‌خودرو و مطرح شدن زمزمه‌های خداحافظی با محصولات قدیمی، تصمیم بر خاتمهٔ تولید سمند گرفته شد و سمند پلاس از رسیدن به خط تولید بازماند.