تفاوت موتور ME16 با TU5؛ کدام موتور بهتر است؟

موتور TU5 را باید پرکاربردترین پیشرانه در خودروسازی کشورمان دانست. این موتور حدود دو دهه است که در خودروهای مختلفی در ایران مورداستفاده قرار می‌گیرد. پیشرانهٔ TU5 پس‌ازاینکه به محصولات مختلف ایران‌خودرو نیرو بخشید، به‌تازگی به دست سایپا افتاده و با نام ME16 روی خط تولید مگا موتور رفته است تا زیر کاپوت محصولات مختلف این شرکت هم قرار گیرد. ازاین‌رو، در ادامه ابتدا به تاریخچه این پیشرانه خواهیم پرداخت و سپس تفاوت‌های دو موتور TU5 و ME16 را بررسی می‌کنیم.

TU5 بزرگ‌ترین نسخه از خانوادهٔ موتورهای TU پژو-سیتروئن محسوب می‌شود. این خانواده که شامل موتورهایی از ۱ لیتری تا ۱.۶ لیتری می‌شود، در سال ۱۹۸۶ معرفی و جایگزین موتورهای قدیمی سری X پژو شد هرچند که قطعات مشترک زیادی با نسل قبلی داشت. موتورهای سری TU در طیف گسترده‌ای از محصولات پژو-سیتروئن مورداستفاده قرار گرفت و حتی در نسخهٔ دیزلی هم ساخته شد که TUD نام داشت. پیشرانه‌های جدید پرینس که به‌طور مشترک توسط پژو-سیتروئن و ب‌ام‌و توسعه پیدا کردند و در سال ۲۰۰۶ معرفی شدند، رفته‌رفته جای موتورهای سری TU را در محصولات شرکت فرانسوی گرفتند. موتور TU5 حجم دقیق ۱۵۸۷ سی‌سی دارد و در نسخه‌های ۸ و ۱۶ سوپاپ تولید می‌شد که در ایران فقط نسخهٔ 16 سوپاپ را دیدیم. بلوک این موتور چدنی و سرسیلندر آن آلومینیومی است. قطر سیلندر موتور TU5 برابر با 78.5 میلی‌متر و کورس پیستون آن 82 میلی‌متر است.

EC5 نسخهٔ ارتقاءیافته و جدیدتر از موتور TU5 محسوب می‌شود که توسط پژو-سیتروئن برای خودروهای جدیدتر توسعه پیدا کرد. این موتور به سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ مجهز است و با نسبت تراکم بالاتر، بین ۱۱۶ تا ۱۲۲ اسب بخار قدرت تولید می‌کند. هرچند پژو-سیتروئن سال‌ها است موتور TU5 را از محصولات اصلی خود کنار گذاشته اما EC5 همچنان برای سدان‌های اقتصادی این گروه یعنی پژو ۳۰۱ و سیتروئن C الیزه برای بازارهای نوظهور مثل آمریکای لاتین تولید می‌شود.

پیشرانهٔ TU5 در اوایل دههٔ ۸۰ شمسی با پژو ۲۰۶ به ایران آمد. ایران‌خودرو این هاچ‌بک فرانسوی را با دو پیشرانهٔ TU3 و TU5 مونتاژ کرد که موتور TU5 در تیپ‌های ۵ و ۶ ارائه می‌شد. طی سال‌های بعد، ایران‌خودرو از موتور TU5 به دلیل بازدهی بالاتر، تکنولوژی پیشرفته‌تر، مصرف سوخت مناسب‌تر و استهلاک پایین‌تر نسبت به موتور قدیمی XU7، در خودروهای دیگری هم استفاده کرد. سپس در پاییز سال ۱۳۹۹ ایران‌خودرو نسخهٔ ارتقاءیافتهٔ این موتور را با نام TU5 پلاس آغاز کرد که مثل EC5 به سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ مجهز شده و نسبت تراکم آن از 10.5 به 11 افزایش پیدا کرده است. این تغییرات افزایش جزئی خروجی موتور و کاهش مصرف سوخت را به دنبال داشته است.

سایپا در زمان برجام حق تولید پیشرانه EC5 را از سیتروئن گرفت و اقدامات اولیه جهت تولید آن را انجام داد اما با بازگشت تحریم‌ها و خروج سیتروئن از ایران، این پروژه متوقف ماند. بااین‌حال، سایپا که بشدت به یک پیشرانهٔ مدرن برای خودروهای جدیدتر خود نیاز داشت، از طریق مگا موتور اقدام به داخلی‌سازی این موتور کرد و نام ME16 را روی آن گذاشت. خط تولید این موتور در فروردین 1402 در مگا موتور افتتاح شد و شاهین پلاس اولین خودرویی بود که به این موتور مجهز شد.

در ایران همان‌طور که گفتیم، ابتدا پژو 206 در تیپ‌های 5 و 6 با موتور TU5 عرضه شد اما بعداً پژو پارس، پژو 405، رانا و تارا هم به این موتور مجهز شدند. مدت کوتاهی بین سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹، ایران‌خودرو تعدادی سمند را هم با موتور TU5 برای صادرات تولید کرد که از این مدل حدود ۴۰۰ دستگاه در بازار داخل به فروش رسید. موتور ME16 در حال حاضر فقط زیر کاپوت شاهین پلاس قرار گرفته ولی قرار است P90 یا همان تندر 90 ایرانی هم با همین موتور به بازار عرضه شود.

هردو موتور حجم دقیق 1587 سی‌سی دارند و 16 سوپاپ هستند. موتور ME16 نسبت تراکم 11 دارد که با موتور TU5P یکسان است ولی از موتور TU5 معمولی با نسبت تراکم 10.5 بیشتر است. موتورهای TU5P و ME16 هردو از سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ بهره می‌برد که روی سوپاپ‌های هوا عمل می‌کند ولی در موتور TU5 قدیمی این سیستم وجود ندارد. از لحاظ قدرت و گشتاور، موتور ME16 طبق اعلام سایپا 111 اسب بخار قدرت و 150 نیوتن متر گشتاور دارد درحالی‌که موتور TU5P ایران‌خودرو 113 اسب بخار قدرت و 144 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کند. این یعنی هرچند موتور سایپا 2 اسب بخار قدرت کمتری دارد ولی 6 نیوتن متر گشتاور بیشتری تولید می‌کند. هردو موتور حداکثر قدرت خود را در دور 5,800 rpm ارائه می‌کنند ولی درحالی‌که موتور TU5P حداکثر گشتاور خود را در دور 4 هزار rpm تحویل می‌دهد، موتور ME16 این کار را در 4,800 rpm انجام می‌دهد. این یعنی هرچند موتور ME16 گشتاور بیشتری دارد ولی حداکثر این گشتاور را در دور بالاتری ارائه می‌کند و درنتیجه مستلزم رانندگی با دور موتور بالاتر خواهد بود. بااین‌وجود، طبق اعلام سایپا موتور ME16 کمی مصرف سوخت کمتری نسبت به TU5P دارد. این موتور روی شاهین پلاس با گیربکس اتوماتیک، در هر صد کیلومتر 7.2 لیتر بنزین مصرف می‌کند درحالی‌که این رقم در تارا اتوماتیک 7.3 لیتر در هر صد کیلومتر است.

هرچند ME16 نسخهٔ سایپا از موتور TU5 محسوب می‌شود ولی تفاوت‌های قابل‌توجهی با همتای ایران‌خودرویی خود دارد. در ادامه تفاوت‌های این دو موتور را مرور می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: تفاوت موتور TU5 با TU5 پلاس

موتور ME16 بلوک متفاوتی با TU5P دارد زیرا پیشرانهٔ سایپا از قالب‌های اصلی سیتروئن استفاده می‌کند درحالی‌که TU5P با استفاده از دانش قبلی ایران‌خودرو ساخته شده است.

سرسیلندر موتور ME16 هم کاملاً مشابه نقشه‌های موتور EC5 داخلی‌سازی شده و درنتیجه رانرها (کانال‌های انتقال هوا از منیفولد به سرسیلندر) دقیق‌تری دارد که باعث کاهش افت انتقال مخلوط سوخت و هوا می‌شود.

هرچند سیستم جرقه‌زنی در موتور ME16 به کلی تغییر نکرده اما در برنامه‌ریزی و زمان‌بندی جرقه‌زنی موتور تغییراتی ایجاد شده است.

در موتور ME16 از انژکتورهای متفاوتی استفاده شده و زاویهٔ پاشش سوخت هم تغییر کرده است. موتور سایپا از انژکتورهای بهینه‌تری بهره می‌برد که دقت بیشتری در پاشش سوخت دارند. تغییر زاویهٔ پاشش سوخت نیز منجر به کاهش افت در تزریق و انتقال مخلوط سوخت و هوا می‌شود.

علاوه بر مواردی که در بالا ذکر شد، موتور ME16 در رینگ‌ها و یاتاقان‌ها هم با موتور TU5P تفاوت دارد. علاوه بر این، موتور سایپا به پمپ روغن و دینام بروزتری نسبت به موتور EC5 پژو-سیتروئن مجهز شده است. به لطف این ویژگی‌ها و همین‌طور استفاده از بلوک اصلی EC5، موتور ME16 سایپا گشتاور بیشتری نسبت به موتور TU5P تولید می‌کند و کمی مصرف سوخت پایین‌تری دارد.

با وجود تفاوت‌هایی که ذکر کردیم، دو موتور TU5P و ME16 شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند و از بسیاری جهات یکسان هستند ولی بااین‌وجود، می‌توان برای هرکدام مزایا و معایبی را برشمرد.

مزایا: فراوانی قطعات، آشنایی فنی تعمیرکاران، استهلاک پایین

معایب: ساختار قدیمی، گشتاور پایین، مصرف سوخت بالاتر

مزایا: بلوک جدیدتر، گشتاور بیشتر، سیستم سوخت‌رسانی بهینه‌تر

معایب: ساختار قدیمی، کمیابی قطعات جدید نسبت به TU5

به‌طورکلی، دو موتور TU5P و ME16 خصوصیات و ویژگی‌هایی یکسان دارند و به همین دلیل نمی‌توان یکی را بر دیگری به‌طور قاطع برتر دانست ولی ازآنجایی‌که موتور ME16 سایپا بر اساس نسخهٔ بروزتر EC5 ساخته شده، نسبت به TU5P ایران‌خودرو اندکی برتری خواهد داشت.

موتور ME16 و TU5P چه تفاوت‌هایی در قدرت و گشتاور دارند؟

موتور ME16 سایپا 2 اسب بخار قدرت کمتری نسبت به TU5P ایران‌خودرو دارد ولی در عوض 6 نیوتن متر گشتاور بیشتری تولید می‌کند.

آیا موتور ME16 مصرف سوخت کمتری نسبت به TU5P دارد؟

موتور ME16 به میزان جزئی در حد یک یا دودهم لیتر در هر صد کیلومتر مصرف سوخت کمتری نسبت به موتور TU5P دارد.

آیا موتور ME16 نسخه ارتقاءیافته TU5 است؟

موتور ME16 در اصل نسخهٔ داخلی‌سازی شده از موتور EC5 پژو-سیتروئن است و در بلوک سیلندر، سرسیلندر، سیستم سوخت‌رسانی و سیستم جرقه‌زنی با TU5 تفاوت دارد.

موتور ME16 روی چه خودروهایی نصب شده است؟

در حال حاضر فقط شاهین پلاس از این موتور استفاده می‌کند ولی در آینده P90 یا همان تندر 90 ایرانی هم با موتور ME16 عرضه خواهد شد.

آیا قطعات یدکی موتور ME16 به‌راحتی در بازار موجود است؟

قطعات جدید موتور ME16 که با TU5 متفاوت هستند در حال حاضر در بازار فراوان پیدا نمی‌شود زیرا هنوز مدت‌زمان زیادی از تولید این موتور نمی‌گذرد.

آیا موتور TU5 تکنولوژی قدیمی‌تری نسبت به ME16 دارد؟

بله موتور TU5 و نسخهٔ جدیدتر آن یعنی TU5P پلاس با استفاده از دانش ایران‌خودرو ساخته شده درحالی‌که ME16 از تکنولوژی‌های موتور به‌روزتر EC5 بهره می‌برد.