ایران‌خودرو روی ریل خصوصی‌سازی؛ رمزگشایی از تحول بزرگ در صنعت خودروی کشور
گزارش مجمع عمومی ایران‌خودرو حاکی از دگرگونی عمیق در ساختار، عملکرد و چشم‌انداز بزرگ‌ترین خودروساز کشور است؛ تحولی که از دل واگذاری به بخش خصوصی زاده شد و حالا سه ضلع «رضایت مشتری، شفافیت و حفظ حقوق سهامداران» را به مثلث طلایی این صنعت بدل کرده است.
مجمع عمومی اخیر شرکت ایران‌خودرو، حاوی خبرهایی قابل‌توجه و امیدبخش برای سهامداران و فعالان صنعت خودرو بود. افزایش سرمایه به ۲۵۶ هزار میلیارد تومان، رشد ۳۷۷ هزار میلیارد تومانی در دارایی‌ها، و کسب ۵۱ درصد سهم از بازار خودرو در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴، تنها بخشی از موفقیت‌های اعلام‌شده در این گزارش بودند. طبق این آمار، ایران‌خودرو به‌تنهایی بیش از مجموع تولید خودروسازان داخلی و خارجی کشور، خودرو تولید کرده است.
این جهش عملکردی در حالی رخ داده که تنها شش ماه پیش، این مجموعه با معضلات مزمن و ساختاری دست‌وپنجه نرم می‌کرد. از جمله این مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
چالش‌های ساختاری ایران‌خودرو پیش از واگذاری |
|---|
بدهی انباشته سنگین |
زیان‌دهی مداوم |
تورم نیروی انسانی غیرمتخصص |
شریک تجاری ضعیف و سفارشی |
جانمایی غیراصولی سایت‌های تولیدی |
ساختار معیوب با شرکت‌های صوری و موازی |
روابط ناسالم اقتصادی با نهادها |
تصمیم‌گیری‌های خارج از بدنه شرکت |
انتصابات سیاسی |
پروژه‌های بی‌نتیجه و زمان‌بر |
کارشناسان و نهادهای ناظر، ریشه تمام این مشکلات را در «مدیریت دولتی» می‌دانستند؛ مدیریتی که با ساختار بروکراتیک، تصمیم‌گیری‌های مقطعی و فشارهای بیرونی، مانع از اصلاحات پایدار در شرکت شده بود.
در نهایت، با حمایت سران قوا، شورای هماهنگی اقتصادی و اراده رئیس‌جمهور، واگذاری مدیریت ایران‌خودرو به بخش خصوصی در نیمه دوم زمستان ۱۴۰۳ اجرایی شد. مدیریت جدید که از ۱۸ بهمن‌ماه رسماً سکان شرکت را به دست گرفت، در نخستین گام‌ها با مقاومت و حساسیت‌هایی روبرو بود که از فضای وابسته به ساختار قبلی و مخالفت برخی منتفعان ناشی می‌شد.
با این‌حال، مدیران جدید برنامه‌ای روشن و ده‌فرمان کلیدی را به‌عنوان نقشه‌راه اصلاحات تدوین و اجرا کردند:
ده فرمان تحول در ایران‌خودرو:
- توقف تولید بر مبنای پلتفرم‌های قدیمی
- به‌روزرسانی پلتفرم تارا و ری‌را
- توسعه محصولات کلاس C خانوادگی
- تمرکز بر خودروهای هیبریدی
- استانداردسازی فرآیند تأمین قطعات
- نظارت دقیق بر واردات قطعات خارجی
- ارتقای استاندارد موتورهای خودرو
- اصلاح ساختار تضمین کیفیت
- ادغام فرآیند بازرسی پیش از تحویل با بخش کیفیت
- آغاز همکاری با شرکای بین‌المللی معتبر
نتیجه این سیاست‌ها، رشد تولید و عملکردی بی‌سابقه در مدت کوتاهی بود:
شاخص | عملکرد |
|---|---|
سهم بازار | ۵۱٪ در سه‌ماهه نخست ۱۴۰۴ |
رشد تولید فروردین | ۱۶٪ |
رشد تولید اردیبهشت | ۱۳٪ |
رشد تولید در ۴۰ روز پایانی ۱۴۰۳ | ۲۲٪ نسبت به سال قبل |
رکورد تولید روزانه | ۳۵۵۰ دستگاه |
رکورد هفت‌ساله تولید ماهانه | ۵۳٬۰۰۰ دستگاه در اسفند ۱۴۰۳ |
افزایش سرمایه | ۲۵۶ هزار میلیارد تومان |
افزایش دارایی‌ها | ۳۷۷ هزار میلیارد تومان |
رشد ارزش سهام | ۷۶٪ از تیر ۱۴۰۲ تاکنون |
توسعه محصول | حذف پروژه‌های بی‌نتیجه و تمرکز بر بازارمحور |
در جمع‌بندی این عملکرد موفق، ناظران بر سه کلیدواژه به‌عنوان دستاورد محوری تاکید دارند:
رضایت مشتری، شفافیت، و حفظ حقوق سهامداران.
این مثلث طلایی امروز مبنای راهبردی برای ایران‌خودرو در دوره جدید محسوب می‌شود.
از جمله اقدامات مهم این مجموعه می‌توان به تلاش برای واقعی‌سازی قیمت‌ها از طریق حذف «قیمت‌گذاری دستوری»، دفاع از حقوق ۱۹ میلیون سهامدار، و درخواست برای عرضه محصولات در بورس کالا اشاره کرد؛ راهکاری که نه‌تنها به شفافیت بازار کمک می‌کند، بلکه بر اساس تجربه گذشته، موجب کاهش قیمت مصرف‌کننده نیز شده است.
مدیریت خصوصی ایران‌خودرو اکنون در مسیر اعتمادسازی و احیای برند ملی قدم برمی‌دارد و با مقاومت در برابر بازگشت به الگوهای پرهزینه گذشته، چشم‌اندازی روشن را برای صنعت خودرو کشور ترسیم کرده است.