مروری بر تاریخچهٔ جیپ واگنییر به بهانهٔ بازگشت

جیپ در ساخت خودروهای نمادین تبحر خاصی دارد که واگنییر را می‌توان بزرگ‌ترین آن‌ها دانست. این خودرو که در سال 1963 معرفی شد، راه را برای خودروهایی که امروزه به آن‌ها شاسی‌بلند میگوییم هموار کرد. واگنییر از سال 1962 تا 1991 در یک نسل تولید شد یعنی یک دورهٔ حماسی 29 ساله که امروزه غیرقابل‌تصور است. حال پس از حدود سه دهه، جیپ قصد دارد این اس‌یووی نمادین را به‌عنوان پرچم‌دار سه ردیفهٔ جدید خود احیا کند و به همین بهانه قصد داریم مروری به تاریخچهٔ این شاهکار شیک داشته باشیم.

در اوایل دههٔ 60 میلادی، جیپ به ساخت آفرودرهای سرسخت و توانمندی مشغول بود اما عرضهٔ رقبایی از سوی شرکت‌هایی مثل فورد و اینترنشنال موجب شد تا جیپ به فکر ساخت محصول جدیدی بیفتد که این خودرو در قالب واگنییر پدیدار شد یعنی خودرویی که جهان تا آن زمان مشابه آن‌را ندیده بود. واگنییر که روی پلت‌فرم SJ ساخته شده بود، هرچند کاملاً یک وسیلهٔ 4x4 توانمند بود اما راحت‌تر و جاده‌ای‌تر از اس‌یووی‌هایی بود که در بازار حضور داشتند. واگنییر که در نسخه‌های مختلفی از خانوادگی چهاردر گرفته تا دودر باری به بازار عرضه می‌شد، بیشتر از آنکه روی مسیرهای ناهموار تمرکز داشته باشد، روی جاده متمرکز بود.

واگنییر در زمان عرضهٔ اولیه، اولین خودروی چهارچرخ محرک با سیستم تعلیق مستقل جلو و گیربکس اتوماتیک بود و گیربکس دستی، محورهای صلب و انتقال قدرت محرک عقب همه سفارشی بودند. این ماشین در ابتدا به پیشرانهٔ شش سیلندر خطی مجهز شده بود اما بعداً موتور V8 و همین‌طور تجهیزاتی مثل کمربندهای ایمنی جلو و عقب و تهویه مطبوع هم به لیست آپشن‌های آن اضافه شد. پس از گذشت چند سال از آغاز فروش، نسخه‌های محرک عقب و دودر که چندان محبوب نبودند از خط تولید کنار رفتند.

معرفی نسخهٔ سوپر واگنییر در سال 1966 آغازی بر نمادین شدن این شاسی‌بلند بود. این نسخه از تجهیزات رفاهی بی‌نظیری برای این بخش مثل چراغ‌های نقشه‌خوان، غربیلک فرمان قابل تنظیم، رادیو دکمه‌ای، فرمان هیدرولیک و... برخوردار بود؛ اما قابل‌توجه‌ترین ویژگی سوپر واگنییر جلوپنجرهٔ جدید آن بود. واگنییرهای اولیه جلوپنجره‌ای مربعی داشتند اما سوپر واگنییر به جلوپنجرهٔ عریض مستطیل شکلی مجهز شد که استایل جعبه‌ای شکل آن‌را تکمیل و به نمادین شدن آن کمک می‌کرد.

در آغاز حیات واگنییر، جیپ بخشی از ویلیز موتور بود که بعداً به کایزر جیپ تغییر نام داد. سپس در سال 1970 این شرکت توسط آمریکن موتورز (AMC) خریداری شد که به‌سرعت برای راحت‌تر کردن واگنییر و ارتقاء سطح آن دست‌به‌کار شد. AMC سروصدا، لرزش و خشکی واگنییر را کاهش داد و سریعاً پیشرانه‌های V8 قدرتمند را به لیست آپشن‌های آن اضافه کرد. علاوه بر این، اضافه شدن سیستم چهارچرخ محرک مشهور جیپ بنام Quadra Trac در سال 1972، تجربهٔ چهارچرخ محرک را ساده‌تر کرد و گیربکس کمکی و قفل دیفرانسیل که در مدل‌های اولیه به‌صورت دستی فعال می‌شدند حذف شدند. در سال 1974 ترمزهای جلو به‌صورت استاندارد دیسکی شدند و در سال 1976 شاسی تقویت شد.

AMC اهداف سطح بالایی را برای واگنییر تعیین کرد و به توسعهٔ شاسی‌بلندهای لوکس امروزی کمک شایانی نمود. در سال 1978، نسخهٔ جدیدی بنام لیمیتد معرفی شد که بر اساس سوپر واگنییر قبلی شکل گرفته بود و به ویژگی‌هایی مثل تنظیم برقی صندلی‌ها، تودوزی چرمی، کف‌پوش‌های نرم، پنجره‌های برقی، کروز کنترل، ترمزهای دیسکی در هر چهارچرخ، ریل‌های روی سقف و از همه مهم‌تر، روکش بدنهٔ چوبی نمادین مجهز شده بود. واگنییر لیمیتد در فروش موفق عمل کرد زیرا خریداران آن‌را جایگزینی برای سدان‌های سطح بالای آن زمان می‌دانستند.

پس از کاهش فروش واگنییر طی بحران سوختی سال 1979، شاسی‌بلند لوکس جیپ طی سال‌های بعد به‌تدریج به فروش و جایگاه قبلی خود بازگشت. سپس در سال 1984، آمریکن موتورز مدل کاملاً جدید چروکی XJ را با ساختار یکپارچه به سبد محصولات جیپ اضافه کرد. این خودرو کوچک‌تر و کارآمدتر از واگنییر SJ بود و AMC برای تیپ‌های بالا ردهٔ آن از نام واگنییر استفاده کرد. به همین دلیل، واگنییر لیمیتد قبلی به گرند واگنییر تغییر نام داد اما همچنان موقعیت خود را به‌عنوان پرچم‌دار لوکس جیپ حفظ کرد. در سال‌های 1985 و 1986 گرند واگنییر مجهزتر و لوکس‌تر شد و شاسی و تعلیق جدید، هندلینگ آن‌را بهبود بخشید. همچنین داخل خودرو نیز کاملاً بازطراحی شد و روح تازه‌ای به خودرویی بخشید که حالا بیش از 20 سال سن داشت.

در اواسط دههٔ 80 میلادی AMC در حال کار روی توسعهٔ جانشینی برای واگنییر SJ قدیمی بود اما این کار با خریداری شدن شرکت توسط کرایسلر در سال 1987 متوقف شد. بااین‌حال هرچند در آن زمان واگنییر در توسعهٔ نسل جدید ناکام ماند اما همچنان فروش خود را حفظ کرده بود. سپس بین سال‌های 1989 تا 1991 به‌روزرسانی‌های دیگری مثل اصلاح چرخ‌ها و پانل‌های چوبی جانبی، بهبود رنگ بدنه و جلوگیری از پوسیدگی و ارتقاء قطعات و کیفیت ساخت داخل هم روی واگنییر انجام گرفت.

اما با همهٔ این‌ها، سرانجام واگنییر دیگر نتوانست با زمان پیش برود. جنگ خلیج‌فارس باعث جهش قیمت نفت شد و عطش خودروها به سوخت را کاهش داد. علاوه بر این، پلت‌فرم سالخوردهٔ واگنییر برای مطابقت با قوانین ایمنی جدیدی که از اواسط دههٔ 90 به اجرا درمی‌آمدند به بازمهندسی گسترده‌ای نیاز داشت. به این دلایل و همین‌طور کاهش فروش، کرایسلر سرانجام تصمیم به خاتمهٔ تولید واگنییر SJ گرفت. بدین ترتیب آخرین دستگاه این اسطورهٔ آمریکایی در 21 ژوئن سال 1991 با رنگ کلاسیک سبز شکارچی از خط تولید خارج شد.

هرچند واگنییر در سال 1991 خداحافظی کرد اما هرگز فراموش نشد. در سال 1993 مدل جدید گرند چروکی ZJ به بازار آمد و جیپ از نام گرند واگنییر برای نسخهٔ ویژهٔ بالا رده‌ای از آن استفاده کرد. این مدل در داخل به چرم مصنوعی و در زیر کاپوت به موتور V8 مجهز بود اما پانل‌های چوبی نمادین در طرفین خودرو کلید اصلی اتصال آن به واگنییر SJ اصلی محسوب می‌شد. از سال 2011 نیز شایعات احیای واگنییر منتشر شدند یعنی زمانی که سرجیو مارکیونهٔ فقید اعلام کرد که این خودرو به‌عنوان یک جیپ پرچم‌دار سه ردیفه بازمی‌گردد. حال این انتظار طولانی تقریباً به پایان رسیده و به‌زودی شاهد بازگشت مقتدرانهٔ واگنییر خواهیم بود. این خودرو که قرار است در دو نسخهٔ واگنییر و گرند واگنییر ساخته شود، بر اساس شاسی رم 1500 ساخته شده و با پیشرانه‌های قدرتمند و هیبریدی و همین‌طور تجهیزات فراوان به بازار خواهد آمد تا جانشین شایسته‌ای برای نام نمادین و قابل‌احترام واگنییر باشد.