خودروی ژاپنی یا کره‌ای؟ رقابت خودروسازان شرق آسیا در ایران!

در دو دهه گذشته، بازار خودروی ایران و بسیاری از کشورهای دیگر شاهد رقابتی فشرده میان برندهای ژاپنی و کره‌ای بوده است. خریداران ایرانی به‌ویژه پس از محدود شدن واردات خودروهای اروپایی، بیشتر به سراغ محصولات این دو کشور رفته‌اند. از یک‌سو، خودروهای ژاپنی با سابقه طولانی، دوام مثال‌زدنی و کیفیت ساخت بالا شناخته می‌شوند و از سوی دیگر، خودروهای کره‌ای با طراحی‌های مدرن، امکانات رفاهی فراوان و قیمت رقابتی، بخش بزرگی از بازار را در اختیار گرفته‌اند.

اما پرسش اصلی این است: کدام‌یک از این دو گروه از خودروها، برای خریدار ایرانی انتخاب بهتری است؟ برای یافتن پاسخی دقیق، باید ابتدا نگاهی به گذشته و روند شکل‌گیری صنعت خودروسازی در ژاپن و کره جنوبی بیندازیم.

ژاپن از اوایل قرن بیستم وارد عرصه خودروسازی شد. دهه‌های 1950 و 1960 دوران جهش بزرگ این کشور بود؛ زمانی که شرکت‌هایی مانند تویوتا، نیسان، هوندا و مزدا با بهره‌گیری از نظم صنعتی، فلسفه تولید ناب و کنترل دقیق کیفیت، محصولاتی قابل‌اعتماد و اقتصادی تولید کردند. این شرکت‌ها به‌مرور بازارهای آمریکا، اروپا و خاورمیانه را تسخیر کردند و اکنون ژاپن یکی از سه قدرت بزرگ خودروسازی جهان است. خودروهای ژاپنی نه‌تنها از نظر مهندسی مکانیکی بلکه از لحاظ بهره‌وری سوخت و عمر طولانی شهرتی جهانی دارند.

در مقابل، کره جنوبی مسیر متفاوتی را پیمود. نخستین شرکت خودروسازی این کشور با نام کیه‌سانگ در دهه 1950 آغاز به کار کرد و بعدها شرکت‌هایی مانند هیوندای و کیا با الگوبرداری از ساختار صنعتی ژاپن و همکاری شرکت‌های غربی، مسیر رشد را پیمودند. با حمایت دولت کره و تمرکز بر صادرات، این کشور طی کمتر از چهار دهه از یک تولیدکننده کوچک داخلی به یکی از ده خودروساز بزرگ جهان تبدیل شد. امروز برندهایی چون هیوندای، کیا و جنسیس به نماد پیشرفت صنعتی کره جنوبی تبدیل شده‌اند و طراحی و فناوری محصولاتشان با بسیاری از برندهای اروپایی رقابت می‌کند. در ادامه به مقایسه خودروهای ژاپنی و کره‌ای از جنبه‌های مختلف می‌پردازیم.

مطالعه‌ی کیفیت اولیه مؤسسه معتبر جی دی پاور نشان می‌دهد که در چند سال اخیر، خودروسازان کره‌ای در شاخص کیفیت اولیه عملکردی بسیار درخشان داشته‌اند. این شاخص بر اساس تعداد مشکلات گزارش‌شده در سه‌ماهه نخست مالکیت محاسبه می‌شود. در گزارش‌های سال‌های اخیر، برندهایی مانند هیوندای، کیا و جنسیس در میان ده برند برتر جهان از نظر کیفیت اولیه قرار گرفته‌اند.

در مقابل، خودروهای ژاپنی همچنان از نظر دقت ساخت، کیفیت قطعات و کنترل نهایی در سطح بالایی هستند، اما تمرکز آن‌ها بیشتر بر دوام بلندمدت است تا بر راحتی و امکانات اولیه. به بیان دیگر، در سال‌های اخیر اگرچه برندهایی مانند تویوتا و هوندا همچنان قابل‌اعتمادند، اما از نظر تجربه کاربری اولیه و امکانات رفاهی، کره‌ای‌ها گوی سبقت را ربوده‌اند. این مسئله یکی از دلایلی است که سبب شده خودروهای کره‌ای در بازار ایران با استقبال گسترده مواجه شوند.

یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در ارزیابی خودرو، قابلیت اطمینان در بلندمدت است. در این زمینه، بر اساس گزارش‌های سالانه جی دی پاور و کانسومر ریپورتز، خودروهای ژاپنی همواره در صدر فهرست قرار داشته‌اند. برندهایی مانند لکسوس، تویوتا، هوندا و سوبارو در بیشتر سال‌ها مقام‌های اول تا پنجم را از نظر دوام و خرابی کمتر کسب کرده‌اند.

این برتری تصادفی نیست. ژاپنی‌ها از دهه‌ها پیش فلسفه‌ای تولیدی موسوم به کایزن یا بهبود مستمر را دنبال می‌کنند. این رویکرد باعث می‌شود کوچک‌ترین ایراد در خط تولید شناسایی و برطرف شود و محصول نهایی در طول سال‌ها عملکردی پایدار داشته باشد. نتیجه آن‌که خودروهای ژاپنی، حتی پس از چندین سال استفاده، از نظر هزینه تعمیر و خرابی موتور یا گیربکس عملکردی قابل پیش‌بینی و مطمئن دارند.

در مقابل، خودروهای کره‌ای طی دو دهه گذشته پیشرفت بزرگی در زمینه دوام داشته‌اند، اما همچنان در ارزیابی‌های بلندمدت به‌طور میانگین کمی پایین‌تر از ژاپنی‌ها قرار می‌گیرند. با این حال فاصله میان دو کشور در این شاخص نسبت به گذشته بسیار کمتر شده است.

ایمنی یکی از حوزه‌هایی است که هر دو کشور در آن عملکرد درخشانی دارند. مؤسسه آمریکایی IIHS و سازمان NHTSA سالانه خودروها را از نظر مقاومت بدنه، عملکرد ترمزها و سامانه‌های کمکی رانندگی ارزیابی می‌کنند. در گزارش‌های اخیر، خودروهایی مانند تویوتا راو 4، مزدا CX-5، هیوندای توسان و کیا اسپورتیج همگی موفق به دریافت بالاترین رتبه ایمنی یعنی Top Safety Pick+ شده‌اند.

بنابراین نمی‌توان گفت که یک گروه به‌طور مطلق ایمن‌تر از دیگری است. در واقع، سطح ایمنی بیشتر به مدل و سال تولید خودرو بستگی دارد تا کشور سازنده. هر دو کشور اکنون در زمینه سیستم‌های کمکی رانندگی، هشدار برخورد، ترمز اضطراری خودکار و پایداری الکترونیکی سرمایه‌گذاری چشمگیری انجام داده‌اند.

کره‌ای‌ها در زمینه طراحی و امکانات رفاهی جهشی چشمگیر داشته‌اند. طراحی‌های جدید هیوندای و کیا با خطوط جسورانه، چراغ‌های LED، صفحه‌نمایش‌های عریض و کابین‌های مینیمال، توجه خریداران جوان را به خود جلب کرده است. علاوه بر این، خودروهای کره‌ای معمولاً در سطح قیمتی مشابه، امکانات بیشتری مانند صندلی برقی، شارژر بی‌سیم، سیستم دید 360 درجه و سیستم‌های کمک‌راننده ارائه می‌کنند.

در مقابل، خودروسازان ژاپنی در طراحی محتاط‌تر عمل می‌کنند و تمرکز خود را بر کیفیت ساخت، دقت مهندسی و سادگی عملکرد می‌گذارند. برای مثال، طراحی کابین‌های تویوتا ممکن است کمتر خیره‌کننده باشد، اما کیفیت متریال، دوام قطعات داخلی و ارگونومی دکمه‌ها بسیار بالاست. برندهایی مانند مزدا با زبان طراحی کودو و لکسوس با طراحی‌های لوکس‌تر، تلاش کرده‌اند این فاصله را کاهش دهند.

قیمت یکی از عوامل تعیین‌کننده در تصمیم خریدار است. در بازار جهانی و به‌ویژه ایران، خودروهای کره‌ای معمولاً قیمت خرید پایین‌تر و تجهیزات بیشتر در مقایسه با رقبای ژاپنی دارند. این موضوع باعث شده بسیاری از خریداران، به‌ویژه جوان‌ترها، خودروهای کره‌ای را ترجیح دهند.

با این حال، در شاخص حفظ ارزش در بازار دست‌دوم که توسط نهادهایی چون Kelley Blue Book و Edmunds منتشر می‌شود، ژاپنی‌ها برتری آشکاری دارند. طبق این گزارش‌ها، خودروهایی مانند تویوتا کمری، تویوتا کرولا و هوندا CR-V کمترین افت ارزش را پس از پنج سال تجربه می‌کنند. این ویژگی برای بازار ایران نیز کاملاً صادق است؛ چراکه تقاضا برای خودروهای ژاپنی کارکرده همچنان بالا و فروش آن‌ها آسان‌تر است.

در ایران، هر دو گروه از برندها فاقد شبکه خدمات و نمایندگی رسمی هستند هرچند شرکت‌های دیگر فرایند تأمین خدمات و قطعات خودروهای ژاپنی و کره‌ای را انجام می‌دهند. از نظر گستردگی شبکه، تویوتا سابقه طولانی‌تری دارد، اما طی سال‌های اخیر نمایندگی‌های کیا و هیوندای بیشتر توسعه یافته‌اند.

با این حال، واقعیت بازار ایران نشان می‌دهد که دسترسی به قطعات ژاپنی در برخی مدل‌ها دشوارتر و گران‌تر است، درحالی‌که به دلیل واردات گسترده خودروهای کره‌ای در دهه 90 شمسی، قطعات یدکی کره‌ای‌ها در بازار بیشتر و ارزان‌تر یافت می‌شود؛ بنابراین، از نظر هزینه نگهداری در شرایط فعلی ایران، خودروهای کره‌ای تا حدودی اقتصادی‌تر به نظر می‌رسند.

در بازار خودروهای کارکرده، اعتماد و شناخت برند اهمیت فراوانی دارد. خودروهای ژاپنی در ذهن خریدار ایرانی با مفاهیمی مانند دوام، خرابی کم و ارزش بالا گره خورده‌اند. مدل‌هایی مانند تویوتا یاریس، کرولا و پرادو حتی پس از سال‌ها استفاده، همچنان خریدار دارند و افت قیمت آن‌ها کمتر است.

در مقابل، خودروهای کره‌ای نیز با افزایش تعداد در بازار و تجربه مثبت مالکان، اعتبار قابل‌توجهی به دست آورده‌اند. هیوندای سوناتا، کیا اپتیما و اسپورتیج از محبوب‌ترین خودروهای کارکرده بازار هستند؛ اما در نهایت، در زمینه حفظ ارزش مالی، همچنان برتری با برندهای ژاپنی است.

با تکیه بر داده‌های معتبر جهانی و بررسی شرایط بازار ایران، می‌توان به جمع‌بندی روشنی رسید:

از نظر دوام، قابلیت اطمینان و ارزش فروش مجدد، خودروهای ژاپنی برترند. برندهایی چون تویوتا، هوندا و مزدا سال‌هاست که در صدر شاخص‌های جهانی دوام قرار دارند. مصرف سوخت پایین، خرابی کم و عمر بالای موتور از مهم‌ترین مزایای آن‌هاست.

از نظر طراحی، فناوری‌های روز و امکانات رفاهی، خودروهای کره‌ای پیشتازند. هیوندای و کیا با بهره‌گیری از زبان طراحی مدرن، تجهیزات متنوع و قیمت رقابتی، تجربه کاربری جذاب‌تری ارائه می‌دهند. از نظر خدمات در ایران، هر دو گروه حضور کم و بیش مشابهی دارند. با این تفاوت که هزینه تعمیر و قطعه در خودروهای کره‌ای معمولاً کمتر و دسترسی به قطعات آسان‌تر است، درحالی‌که خدمات برندهای ژاپنی به دلیل سابقه و اعتبار بالاتر، اعتماد بیشتری جلب می‌کند.

در نهایت، انتخاب میان خودروهای ژاپنی و کره‌ای به اولویت‌های خریدار بستگی دارد. اگر به دنبال خودرویی بادوام، کم‌هزینه و مطمئن برای سال‌های طولانی هستید، انتخاب ژاپنی منطقی‌تر است؛ اما اگر ظاهر مدرن، امکانات بیشتر و فناوری پیشرفته برایتان اهمیت دارد، یک خودروی کره‌ای می‌تواند گزینه‌ای جذاب باشد. به زبان ساده، ژاپنی‌ها نماد اعتماد و دوام هستند و کره‌ای‌ها نشانه‌ای از نوآوری و هیجان در صنعت خودرو؛ و شاید پاسخ نهایی این باشد که برنده واقعی، خریدار آگاه و خوش‌سلیقه‌ای است که پیش از خرید، نیازها و اولویت‌های خود را به‌درستی می‌شناسد.