جولان مکانیک‌نماها و کارشناس‌های خودرو تقلبی در اینستاگرام؛ سودجویی پشت نقاب مشاوره!
با گسترش شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه اینستاگرام، دامنه اطلاعات فنی و خرید و فروش خودرو از رسانه‌های سنتی به فضای مجازی منتقل شده است؛ اما این انتقال، اگرچه فرصت‌های تازه‌ای برای آگاهی‌رسانی ایجاد کرده ولی با چالش‌های بزرگی هم همراه بوده است: حضور مکانیک‌نماها، مشاوران جعلی و فروشندگان کلاهبردار که در لباس دلسوزی، دانسته یا نادانسته، اطلاعات غلط به مردم می‌دهند و گاه سرنوشت مالی و فنی خودروی آن‌ها را به خطر می‌اندازند.
بیشتر بخوانید: مادی‌گرایی محض در اینستاگرام فرهنگ خودرو را از بین می‌برد!
از مکانیک‌نما تا مشاور فنی ساختگی
یکی از رایج‌ترین پدیده‌ها، رشد سریع صفحاتی در اینستاگرام است که افراد با لباس مکانیکی یا ظاهر فنی در حال آموزش، نقد و بررسی یا ارائه توصیه‌های فنی هستند؛ اما بسیاری از آن‌ها فاقد آموزش تخصصی، تجربه عملی معتبر یا حتی سواد پایه‌ای فنی هستند. این افراد معمولاً نسخه‌هایی برای همه خودروها می‌پیچند، بدون در نظر گرفتن تفاوت‌های طراحی، سبک رانندگی، شرایط آب‌وهوایی یا کیفیت سوخت و قطعه در کشور. مثلاً:
- پیشنهاد به استفاده از روغن‌های نامناسب برای خودروهای توربوشارژ
- تشویق به حذف برخی سیستم‌های ایمنی مانند EGR یا کاتالیزور
- مقایسه قطعات غیرهم‌رده صرفاً بر اساس قیمت
- انتشار ترفندهایی برای "صرفه‌جویی" که به خودرو آسیب می‌زنند
فروشندگان خودروی اینستاگرامی؛ دروغ پشت لبخند
اما خطر دوم، کمتر به چشم می‌آید و اتفاقاً ظاهری شیک‌تر دارد: فروشندگان خودرویی که با ویدیوهای حرفه‌ای، تبلیغات احساسی و روایت‌های جعلی سعی در فروش خودروهای مشکل‌دار، تصادفی یا حتی چپی دارند. این صفحات معمولاً با شعارهایی مثل:
- کارشناسی شده و بی‌نقص
- کارکرد واقعی و بدون کم و زیاد
- فروش فوری زیر قیمت بازار
- فقط برای مصرف‌کننده واقعی، نه نمایشگاهی
خریداران را جذب می‌کنند، اما در پشت این تبلیغات، واقعیت متفاوتی پنهان است. بارها گزارش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد:
- کارکرد واقعی خودرو دستکاری شده است.
- عکس‌ها با زاویه خاص یا فتوشاپ تغییر یافته‌اند.
- رنگ‌شدگی یا تعویض قطعات پنهان مانده است.
- خودروهای تصادفی، اتاق تعویض یا چپی به عنوان سالم فروخته شده‌اند
کارشناس تقلبی، فروش موفق!
در برخی موارد، این فروشندگان با افراد دیگری که خود را «کارشناس خودرو» معرفی می‌کنند، هماهنگ هستند. کارشناس موردنظر در همان ویدیو یا متن، با ادبیاتی حرفه‌ای ولی فریبکارانه، تأکید می‌کند که خودرو «فنی سالم»، «بدون رنگ»، «بی‌خرج» و «در حد صفر» است؛ اما بررسی واقعی توسط کارشناسان مستقل، چیز دیگری نشان می‌دهد. اعتماد کور به چنین کارشناسانی می‌تواند برای خریدار ضررهای چند ده یا حتی چند صد میلیون تومانی در پی داشته باشد.
همچنین بخوانید:
- صفر تا صد راهنمای خرید خودرو دست دوم و کارکرده (1404)
- صفر تا صد مراحل فروش خودرو: از آماده سازی تا انتقال سند
تجربه خریداران؛ ضرر مالی، شوک روانی
شاهدان عینی بسیاری هستند که با اعتماد به ظاهر خوش‌ساخت یک پست اینستاگرامی، خودرویی خریده‌اند که بعدها متوجه شده‌اند تصادفی از آب درآمده و یا حتی سند جعلی داشته است. در اغلب این موارد، امکان شکایت یا پیگیری رسمی وجود ندارد، چراکه:
- فروشنده قرارداد مکتوب ارائه نداده است.
- پول به کارت شخص ثالث واریز شده است.
- هیچ مرجع رسمی برای بررسی سوابق پیج یا فروشنده وجود ندارد
وقتی "فالوور" جای "اعتبار" را می‌گیرد
مشکل اصلی در اینجاست که مردم، به‌جای اعتبار حرفه‌ای، به تعداد فالوور و کیفیت تدوین ویدیو اعتماد می‌کنند. بسیاری از این پیج‌ها، فالوورهای فیک، نظرات جعلی و لایک‌های خریداری‌شده دارند؛ اما چون ظاهری جذاب دارند، مشتری را فریب می‌دهند. بدتر آن‌که الگوریتم اینستاگرام هم بر اساس تعامل کار می‌کند، نه صحت محتوا؛ بنابراین پیج‌هایی که بیشتر دیده می‌شوند، الزاماً مطمئن‌تر یا فنی‌تر نیستند فقط «پر سر و صداتر» هستند.
تبلیغات پنهان، جهت‌دهی فریبکارانه
چه در حوزه مکانیکی، چه در خرید و فروش، تبلیغات پنهان نقش بزرگی در فریب کاربران دارد. بسیاری از این افراد، درحالی‌که ظاهراً تجربه‌ی شخصی یا بررسی مستقل ارائه می‌دهند، در واقع دارند بابت معرفی یک برند خاص، قطعه مشخص یا خودرویی خاص پول می‌گیرند بدون اینکه این موضوع را شفاف بیان کنند. این عدم شفافیت، باعث تصمیم‌گیری غلط کاربران می‌شود، مخصوصاً کسانی که به قصد خرید خودرو یا تعویض قطعات به این صفحات مراجعه می‌کنند.
پیامدها برای بازار خودرو و مصرف‌کننده
تداوم این روند، پیامدهای خطرناکی دارد:
- بی‌اعتمادی به تعمیرکاران و فروشندگان واقعی و حرفه‌ای
- رواج قطعات متفرقه، ارزان و بی‌کیفیت
- خرابی زودرس خودروها و افزایش هزینه نگهداری
- ورود خودروهای تصادفی یا مشکوک به بازار به‌عنوان ماشین سالم
- آسیب به جان و مال مردم به دلیل اعتماد به اطلاعات غلط
چه باید کرد؟ راهکارهای مقابله با بحران اطلاعاتی اینستاگرام خودرویی
برای جلوگیری از گسترش این پدیده، نیاز به حرکت در چند محور وجود دارد:
- ایجاد و ترویج رسانه‌های معتبر تخصصی در حوزه خودرو
- افزایش سواد رسانه‌ای و فنی در میان کاربران عمومی
- الزام فروشندگان به ارائه قرارداد و گارانتی کتبی هنگام فروش
- افزایش نظارت بر تبلیغات پنهان و مسئولیت‌پذیری صفحات پرمخاطب
- معرفی و اعتبارسنجی کارشناسان واقعی توسط اتحادیه‌ها و مراجع رسمی
جمع‌بندی
در دورانی که همه‌چیز به صفحه موبایل ما خلاصه شده است، اعتبار، تخصص و صداقت بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارند. اگرچه در این شبکه اجتماعی هم افراد کاربلد و معتمد زیادی حضور دارند اما در حوزه حساس و پرهزینه‌ای مثل خودرو، یک توصیه غلط، یک قطعه بی‌کیفیت یا یک معامله دروغین می‌تواند آسیب‌های سنگینی به خریدار وارد کند. اینستاگرام اگرچه فرصتی برای شفاف‌سازی و آگاهی‌رسانی است، اما وقتی به جولانگاه افراد ناآگاه و سودجو تبدیل می‌شود، فاجعه‌ای در کمین خودروها و جیب مردم خواهد بود.