جذاب‌ترین خودروهای پنج سیلندر تاریخ، از آئودی RS2 تا هامر H3

پیشرانه‌های پنج سیلندر هرچند هیچ‌گاه خیلی متداول نبوده‌اند اما مزیت‌های زیادی دارند. این پیشرانه‌ها نرم‌تر و قوی‌تر از موتورهای چهار سیلندر و کوچک‌تر و کم‌مصرف‌تر از موتورهای شش سیلندر هستند.

به همین دلیل، در طول تاریخ خودروسازان زیادی از فورد و جنرال موتورز گرفته تا فولکس‌واگن و ولوو، از موتورهای پنج سیلندر در خودروهای خود استفاده کرده‌اند. دقیقاً نیم قرن پیش یعنی در سال 1974، مرسدس بنز اولین شرکتی بود که یک پیشرانهٔ پنج سیلندر را در خودرویی تولیدی ارائه کرد. این یک موتور دیزلی بود که در سینهٔ S کلاس نسل W116 قرار گرفت. امروز اما پیشرانه‌های پنج سیلندر بسیار کمیاب شده‌اند و در حال حاضر، فقط آئودی موتور پنج سیلندر را زنده نگه داشته است. حال در ادامه قصد داریم با جذاب‌ترین و مهم‌ترین خودروهایی که از این پیشرانهٔ غیرمعمول و منحصربه‌فرد استفاده کردند آشنا شویم.

آئودی کواترو که یکی از نمادین‌ترین خودروهای رالی تاریخ محسوب می‌شود، یکی از مهم‌ترین خودروهایی است که از پیشرانهٔ پنج سیلندر استفاده می‌کرد. زیر کاپوت این ماشین یک پیشرانهٔ 2.1 لیتری قرار داشت که 200 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد. آئودی ابتدا قصد داشت تنها 400 دستگاه از نسخهٔ تولیدی کواترو تولید کند تا بتواند جواز حضور در مسابقات را دریافت کند اما استقبال از این کوپهٔ چهارچرخ محرک و پیشرانهٔ خوش‌صدایش آن‌قدر زیاد بود که کواترو را تا سال 1991 روی خط تولید نگه داشت. در طول این سال‌ها، حجم موتور به 2.2 لیتر و تعداد سوپاپ‌های آن از 10 به 20 افزایش یافت که این ارتقاء، قدرت را به 220 اسب بخار رساند.

RS2 یک مدل تولید محدود بود که سری RS آئودی را آغاز کرد. این خودرو که بر اساس آئودی 80 آوانت با همکاری پورشه ساخته شد، به یک پیشرانهٔ 2.2 لیتری پنج سیلندر توربو مجهز بود که 315 اسب بخار قدرت و 410 نیوتن متر گشتاور تولید می‌کرد. این اعداد برای آن سال‌ها فوق‌العاده بودند و در کنار سامانهٔ چهارچرخ محرک کواترو، شتابی را فراهم می‌کردند که برای خودرویی در این کلاس و اندازه غیرممکن به نظر می‌رسید. ترمزها، چرخ‌ها و آینه‌های این استیشن اسپرت با پورشه 911 نسل 968 مشترک بودند. هرچند RS2 فقط برای یک سال تولید شد اما پایه‌گذار سری مدل‌های پرفورمنس آئودی بود.

در دههٔ 90، ولوو مشهورترین سازندهٔ خودروهای پنج سیلندر بود. این شرکت در سال 1994 درحالی‌که با مدل 850 در مسابقات قهرمانی تورینگ کار بریتانیا موفق عمل کرده بود، نسخه‌ای تولید محدود از این خودرو را با نام T-5R معرفی کرد. این نسخه از همان پیشرانهٔ 2.3 لیتری پنج سیلندر 850 T5 معمولی استفاده می‌کرد اما قدرت این موتور در T-5R با 15 اسب بخار افرایش به 250 اسب بخار رسیده بود. این خودروی اسپرت سوئدی در ظاهر نیز از نمای تهاجمی‌تری بهره می‌برد. استقبال از 850 T-5R آن‌قدر بالا بود که ولوو مدل دیگری بنام 850 R را به‌عنوان جایگزین آن تا سال 1997 تولید کرد.

فیات کوپه که بر اساس پلت‌فرم دیفرانسیل جلوی فیات تیپو ساخته شده بود، در سال 1993 با طراحی کریس بنگل معرفی شد. این خودرو ابتدا با پیشرانه‌های چهار سیلندر به بازار آمد اما در سال 1996، فیات یک پیشرانهٔ 2 لیتری پنج سیلندر را در دو نسخهٔ تنفس طبیعی با 145 اسب بخار و توربو با 220 اسب بخار قدرت برای آن ارائه کرد. نسخهٔ توربوشارژ این موتور، فیات کوپه را به یکی از سریع‌ترین خودروهای دیفرانسیل جلوی زمان خود تبدیل کرده بود. فیات همچنین یک دیفرانسیل لغزش محدود را هم برای این خودرو در نظر گرفته بود تا با کم‌فرمانی مقابله کند. از فیات کوپه حدود 73 هزار دستگاه ساخته شد و نسخهٔ پنج سیلندر توربو یکی از محبوب‌ترین مدل‌های آن بود.

فولکس‌واگن در ابتدای دههٔ 90، نوع جدیدی از پیشرانه را توسعه داد که با نام VR شکل شناخته می‌شد. در این نوع پیشرانه، سیلندرها در دو ردیف چیده می‌شدند اما فاصلهٔ بسیار کمی باهم داشتند و از یک سرسیلندر استفاده می‌کردند. موتور VR شکل در مدل‌های پنج و شش سیلندر تولید شد که هردو برای نسل چهارم گلف ارائه شدند. نمونهٔ پنج سیلندر این موتور که 2.3 لیتر حجم داشت، ابتدا 150 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد اما این رقم بعداً به 170 اسب بخار افزایش یافت و شتاب صفرتاصد 8.2 ثانیه را برای گلف فراهم کرد. موتور VR5 در خودروهای دیگر فولکس‌واگن مثل بیتل و پاسات هم استفاده شد.

هرچند با دیدن ظاهر هامر H3 انتظار وجود پیشرانهٔ V8 را زیر کاپوت داریم اما این مدلی کوچک‌تر از H1 و H2 بود و به همین دلیل، جنرال موتورز یک پیشرانهٔ 3.5 لیتری پنج سیلندر با 220 اسب بخار قدرت را برای آن در نظر گرفته بود. این موتور در سال 2007 به 3.7 لیتری با 242 اسب بخار قدرت تبدیل شد اما هامر پنج سیلندر هنوز هم بسیار کند بود و به همین دلیل، جنرال موتورز در سال 2008 یک موتور 5.3 لیتری V8 با 300 اسب بخار قدرت را هم برای آن ارائه کرد. پیشرانهٔ پنج سیلندر جنرال موتورز در پیکاپ‌های شورلت کلرادو و جی‌ام‌سی کانیون هم استفاده می‌شد و هرچند برند هامر در سال 2010 تعطیل شد اما این موتور تا دو سال بعد همچنان در پیکاپ‌های مذکور زنده ماند.

ولوو C30 برادر ناتنی فورد فوکوس محسوب می‌شد. این خودرو که روی پلت‌فرم مشترکی با فوکوس ساخته شده بود، از سال 2006 تا 2013 تولید شد. C30 در تمام نسخه‌ها ظاهر جذابی داشت اما چشمگیرترین آن‌ها، نسخهٔ T5 با نمایی اسپرت‌تر، دو سر اگزوز در عقب و مهم‌تر از همه، پیشرانهٔ پنج سیلندر بود. موتور 2.5 لیتری این خودرو همان نمونهٔ مورداستفاده در فوکوس ST بود که ابتدا 220 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد اما در سال 2007 این رقم به 230 اسب بخار افزایش یافت. C30 T5 برخلاف فوکوس، با گیربکس دستی هم عرضه می‌شد.

فیات در دههٔ 90 علاوه بر موتورهای پنج سیلندر بنزینی، یک پیشرانهٔ 2.4 لیتری پنج سیلندر توربودیزل را هم تولید می‌کرد که در خودروهای مختلفی مورداستفاده قرار می‌گرفت. این موتور اولین بار در فیات ماریا و لانچیا کاپا با 135 اسب بخار قدرت ارائه شد که این عدد بعداً به 140 و 150 اسب بخار افزایش یافت. بعداً نیز افزایش سوپاپ‌های هر سیلندر به چهار عدد، قدرت ابن موتور را به 175 اسب بخار رساند. یکی از جذاب‌ترین خودروهای گروه فیات که از این پیشرانهٔ پنج سیلندر توربودیزل استفاده کرد، آلفارومئو بررا بود. موتور موردبحث در اینجا 200 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد و بررا را ظرف 6.8 ثانیه از صفر به سرعت صد کیلومتر بر ساعت می‌رساند.

یکی از چیزهایی که فورد در زمان مالکیت بر ولوو از این شرکت سوئدی گرفت، پیشرانهٔ 2.5 لیتری پنج سیلندر بود. این پیشرانه در سینهٔ نسخه‌های اسپرت نسل دوم فوکوس قرار گرفت و فقط در بازار اروپا ارائه شد. این موتور اولین بار در سال 2006 با 225 اسب بخار قدرت در فوکوس ST ظاهر شد و سه سال بعد، در فوکوس RS قدرت آن به 305 اسب بخار رسید. چشمگیرترین نسخهٔ فوکوس با این موتور جذاب اما RS500 بود که در سال 2011 با 350 اسب بخار قدرت معرفی شد. تمام این نیرو فقط به چرخ‌های جلو منتقل می‌شد اما فورد با استفاده از دیفرانسیل لغزش محدود، این جانور چموش را رام کرده بود. از RS500 تنها 500 دستگاه ساخته شد.

پس از خاتمهٔ تولید RS2 در سال 1995، پیشرانهٔ پنج سیلندر هم از لیست موتورهای آئودی کنار رفت و تا سال 2009 و معرفی TT RS طول کشید تا این نوع پیشرانه را دوباره زیر کاپوت خودروهای آئودی ببینیم. هرچند تولید TT مدتی است که خاتمه پیدا کرده اما پیشرانهٔ پنج سیلندر آئودی را همچنان می‌توانیم در سینهٔ RS3 و RS Q3 ببینیم. این موتور 2.5 لیتری هرچند اساساً همان نمونه‌ای است که در سال 2009 در TT RS ارائه شد اما هم‌اکنون قدرت آن به 400 اسب بخار قدرت رسیده است. این آخرین موتور پنج سیلندر جهان محسوب می‌شود و با توجه به الکتریکی‌سازی خودروها، بعید است بتواند مدت زیادی دوام بیاورد.