مکلارن F1 سی ساله شد؛ 30 حقیقت مرتبط با ابرخودروی قرن بیستم

سی سال پیش در چنین روزهایی، مکلارن F1 رونمایی شد. این مدل، رسما اولین ابرخودروی مدرن جهان محسوب می‌شود و تاثیری شگفت‌انگیز بر تاریخ خودروسازی جهان داشته است. مکلارن F1 نه‌تنها زیبایی چشم‌نواز و جذاب داشت بلکه با عملکرد فنی خیره‌کننده، قهرمانی مسابقات لمان و  رکوردهای مختلف را ثبت کرد.

بهار سال 1992 یک کلوب ویژه در شهر موناکو، میزبان مراسم رونمایی از مکلارن F1 بود. این مدل، توسط گوردون موری و پیتر استیونس طراحی شد؛ درحالی‌که مهندسی تیم فرمول یک مکلارن را به همراه داشت. در واقع، گوردون موری ایده‌پرداز اصلی و مدیر مهندسی مکلارن F1 بود؛ اما بدنه و کابین خودرو توسط پیتر استیونس که سابقه‌ی بسیار خوبی در ساخت خودروهای اسپرت جاده‌ای داشت، به اتمام رسید.

در مجموع، 106 دستگاه مکلارن F1 تا سال 1998 ساخته شد. این خودرو مجهز به موتور 12 سیلندر 6/1 لیتر ساخت بی‌ام‌و با قدرت 618 اسب بخار و گشتاور 650 نیوتن‌متر بود. مکلارن F1 فقط با گیربکس 6 سرعته دستی عرضه شد و در مدل جاده‌ای، سرعت‌گیری صفر تا صد کیلومتر برساعت 3/2 ثانیه داشت. مکلارن F1 در سال 1993 به نهایت سرعت 386/4 کیلومتر برساعت رسید و رسما عنوان سریعترین خودروی جهان را کسب کرد.

به مناسبت 30 سالگی مکلارن F1، نگاهی به 30 حقیقت جالب مرتبط با این ابرخودرو داشته‌ایم که البته بعضی از آن‌ها، پاسخ به شایعات است.

بروس مکلارن، بنیان‌گذاری تیم فرمول یک مکلارن، پیش از مرگ دلخراش در سن 32 سالگی، ایده‌هایی برای ساخت یک مدل سوپراسپرت جاده‌ای داشت. او توانست دو نمونه از این خودرو را با نام M6GT در اواسط دهه‌ی 1960 میلادی تولید کند؛ اما حادثه‌ی منجر به فوت بروس مکلارن در سال 1970، پروژه را به تعطیلی کشاند.

گوردون موری از سال‌های نوجوانی، آرزوی ساخت یک خودروی جاده‌ای با توانایی‌های نزدیک به مدل‌های فرمول یک داشت. فرودگاه میلان در سال 1988، محلی بود که گوردون موری به عنوان طراح خودروهای فرمول یک مکلارن، با ران دنیس مدیر شرکت، منصور اوجیه مدیر تیم و کریتون براون سرپرست بازاریابی، ایده‌ی ساخت یک ابرخودروی قابل فروش به عامه مردم را مطرح کرد.

در کمال تعجب، رویای دیوانه‌وار گوردون موری مورد توجه قرار گرفت و چهار سال بعد، مکلارن F1 ساخته شد.

مکلارن، پیشگام در استفاده از فیبرکربن برای خودروهای فرمول یک بود. این شرکت در سال 1981، از فیبرکربن برای مدل مسابقه‌ای MP4/1 استفاده کرد.

سوپراسپرت جگوار XJR-15 در سال 1992، نخستین خودروی جاده‌ای با بدنه‌ی تمام فیبرکربن بود. تعداد 17 دستگاه از این مدل ساخته شد اما به موفقیت تجاری نرسید. جالب‌تر اینکه، طراح بدنه‌ی جگوار XJR-15 هم پیتر استیونس بود. درواقع، مکلارن F1، دومین خودروی جاده‌ای با بدنه‌ی فیبرکربن محسوب می‌شود.

4- هزینه خرید مکلارن F1 دوبرابر بوگاتی

در زمان رونمایی از مکلارن F1، دو رقیب برای این خودرو وجود داشت. جگوار XJ220 ساخت 1992 تا 1994 و بوگاتی EB110 ساخت 1991 تا 1995، قبل از مکلارن F1 ساخته شده و دارای شهرت جهانی بودند.

جگوار XJ220 پیش از رونمایی مکلارن F1، با رسیدن به نهایت سرعت 342 کیلومتر برساعت، رکورددار سریعترین خودروی جاده‌ای جهان شد و بوگاتی EB110 توانسته بود، سرعت‌گیری صفر تا صد کیلومتر برساعت 3/2 ثانیه ثبت کند.

مکلارن F1 گران‌ترین مدل اسپرت در زمان خود بود و دوبرابر بوگاتی EB110 قیمت داشت. قیمت مکلارن F1 در زمان عرضه، 635 هزار پوند تعیین شد که معادل 1/37 میلیون دلار امروزی است. با این بودجه در سال 1992، پنج فراری 512TR یا دو بوگاتی EB110 قابل خرید بود.

نصب فرمان و صندلی راننده در وسط، یکی از نکات جذاب در مکلارن F1 بود. حتی امروز هم، غالب خودروهای اسپرت و سوپراسپرت موتور میانی، دو سرنشینه هستند؛ اما مکلارن F1 سه صندلی داشت.

پیش از مکلارن F1، فراری 365P برلینتا اسپشیاله (Ferrari 365 P Berlinetta Speciale) با طراحی پینین‌فارینا ساخته شد. این خودرو در سال 1966، ساختار سه صندلی و فرمان وسط داشت؛ اما تنها به تعداد دو دستگاه تولید شد.

هنگام تحویل مکلارن F1، یک ساعت مچی نفیس از برند تگ هویر (Tag Heuer) به مالک هدیه داده می‌شد. شماره شاسی و سریال ساخت خودرو، روی این ساعت هک شده بود.

گوردون موری معتقد بود، استفاده از ورق طلا برای خروجی اگزوز به انتقال حرارت و کاهش گرمای اطراف موتور نصب شده در عقب خودرو، کمک می‌کند. این مورد البته توسط بسیاری از کارشناسان، کم‌اهمیت و بیشتر با هدف جلب توجه مشتریان متمول، ارزیابی شد. در مجموع، تنها 8 گرم طلای خالص در اجزای فنی مکلارن F1 وجود دارد.

آچارهای شش گوش، آلن و انبردست موجود در مکلارن F1، از تیتانیوم ساخته شدند تا لوکس و سبک‌وزن باشند. یکی از این مجموعه‌ها با کیف چرم، به‌تازگی در حراجی RM به قیمت 7600 دلار فروخته شد.

شرکت سازنده به خریداران مکلارن F1 قول داد، در صورت خرابی خودرو، گروهی از مهندسان تعمیر و نگه‌داری را با سرعت به محل مالک در هرکجای جهان اعزام کند. این قرار داد مکلارن را ملزم می‌کرد از اولین پرواز هوایی به هرکجای جهان برای اعزام متخصصان استفاده کند.

گران‌ترین خودروی جهان در سال 1992، ابتکارات عجیبی برای اجزای کم‌اهمیت بدنه داشت. مثلا دستگیره‌های ورود به کابین، از لوازم یدکی فولکس واگن کورادو ساخته شد و چراغ‌های عقب نیز، تولید شرکت اتوبوس‌سازی بووا (VDL BOVA) در هلند بود.

در واقع وزن خالص 1,138 کیلوگرمی مکلارن F1، کمتر از مزدا میاتا 2022 است. این ابرخودرو، با یک سرنشین و باک مملو از بنزین، هم‌وزن مزدا میاتا امروزی خواهد بود.

جالب‌تر اینکه، سنا به عنوان سریع‌ترین خودروی فعلی مکلارن، 180 کیلوگرم سنگین‌تر از مکلارن F1 است. اختلاف وزن 750 کیلوگرمی هم، بین بوگاتی ویرون و مکلارن F1 وجود دارد.

مهندسان مکلارن و خصوصا گوردون موری، بسیاری از تجهیزات الکترونیک، از جمله رادیو را برای مکلارن F1، نصب نکردند. درعوض، سیستم صوتی سبک‌وزن با CD چنجر 10 تایی به شرکت ژاپنی کنوود سفارش داده شد تا مخصوص مکلارن F1 طراحی شود.

در زمان ساخت مکلارن F1، اینترنت و خدمات بی‌سیم برای تبادل اطلاعات وجود نداشت. مهندسان برای این خودرو، سیستم ضبط اطلاعات فنی مخصوص ECU طراحی کرده بودند تا بعد از خرابی یا ایراد احتمالی، متوجه عملکرد تجهیزات مختلف شوند.

پیش از ساخت بدنه و شاسی برای مکلارن F1، نیاز به تست فنی موتور و گیربکس این خودرو وجود داشت. به همین دلیل، دو دستگاه آلتیما ساخت شرکت انگلیسی نوبل، برای آزمایش تهیه شد. به‌تازگی مشخص شده گوردون موری برای ساخت خودروی جدید T.50 هم از آلتیما برای تست تجهیزات فنی استفاده کرده است.

یکی از شاهکارهای مهندسی در طراحی مکلارن F1، فقدان سپر مستقل و بالچه‌های مخصوص هدایت هوا در جلو است. این موضوع، برای خودرویی با نهایت سرعت 386 کیلومتر برساعت، عجیب به نظر می‌رسد. درواقع، تجربه‌ی تیم فرمول یک مکلارن و گوردون موری، اجزای بدنه در جلوی خودرو را به شکلی تغییر داد که نیروی لازم برای حفظ بدنه روی سطح جاده و جلوگیری از اثر زمین (ground effect) را ایجاد کند.

مکلارن F1 مشابه آنچه امروزه در T.50 گوردون موری وجود دارد، مجهز به دو فن برقی برای افزایش نیروی عمود بر سطح خودرو بود.

در اواخر دهه‌ی 80 میلادی، گوردون موری از علاقه‌مندان خودروهای هوندا بود. حتی برای موتور مکلارن F1 هم ابندا پیشرانه‌ی ساخت هوندا بررسی شد. تیم فرمول یک مکلارن هم پیشرانه‌های خود را از هوندا می‌گرفت.

گوردون موری در مصاحبه‌ها‌ی متعدد بعد از معرفی مکلارن F1 طراحی و مهندسی هوندا NSX را تحسین کرد. او ایجاد برتری نسبت به هوندا NSX را یکی از اهداف ساخت مکلارن F1 می‌داند و تولیدات پورشه، فراری و لامبورگینی را در سال 1992، کم‌اهمیت‌تر از سوپراسپرت هوندا توصیف می‌کند.

موفقیت‌های پرشمار مکلارن در فرمول یک، با پیشرانه‌های هوندا در دهه‌ی 80 و 90 میلادی حاصل شد. این شرایط، فرصت خوبی برای برند ژاپنی بود تا تامین کننده‌ی پیشرانه برای ابرخودروی جاده‌ای مکلارن شود؛ اما مدیران هوندا، ساخت یک موتور 12 سیلندر اختصاصی برای مکلارن را قبول نکردند. هوندا در آن زمان، تولید کننده‌ی موتور V12 نبود.

بی‌ام‌و در سال 1990، پیشرانه‌ی 12 سیلندر تنفس طبیعی برای سری 8 ساخت. این موتور، سه نسخه‌ی 5 و 5/4 و 5/6 لیتری داشت؛ اما به سفارش مکلارن با حجم 6/1 لیتر نولید شد.

مکلارن F1 می‌توانست در زمان 3/2 ثانیه از حالت سکون به سرعت صد کیلومتر برساعت برسد. این عملکرد، توسط بوگاتی EB110 هم انجام شدنی بود؛ اما شاهکار مکلارن در سرعت‌های بالاتر نمود پیدا می‌کرد.

سرعت‌گیری صفر تا 161 کیلومتر برساعت (صفر تا صد مایل) مکلارن F1، تنها 6/3 ثانیه بود. برای مقایسه جالب است بدانید فراری F12 برلینتا به عنوان یک سوپراسپرت مدرن ساخت 2012، حدود 10 ثانیه زمان لازم دارد تا به سرعت 161 کیلومتر برساعت برسد. همچنین، مکلارن F1 تنها خودروی جهان در قرن بیستم بود که می‌توانست 24 ثانیه بعد از شروع حرکت به سرعت 300 کیلومتر برساعت برسد.

تا ظهور بوگاتی ویرون، رکورد سرعت مکلارن F1 شکسته نشد و در سال 1995 از 346 به 356 و سال 1998 به 386 کیلومتر برساعت ارتقا پیدا کرد. نسخه‌ی جاده‌ای ازبوگاتی ویرون در سال 2005 توانست سرعت 408 کیلومتر برساعت ثبت کند.

اندی والاس که در سال 2019 با بوگاتی شیرون سوپراسپرت به نهایت سرعت 490 کیلومتر برساعت رسید، در سال 1998 توانست با مکلارن F1 سرعت 386 کیلومتر برساعت ثبت کند.

باهدف کاهش وزن خودرو و ارائه‌ی محصولی مخصوص رانندگان حرفه‌ای، بسیاری از تجهیزات کمک راننده معمول در مدل‌های آن زمان، روی مکلارن F1 نصب نشد. تقریبا هیچ نوع فناوری الکترونیکی برای کنترل لغزش، مدیریت تعادل و بهبود هندلینگ، برای مکلارن F1 وجود نداشت. حتی نصب گیربکس اتوماتیک هم توسط شرکت سازنده، قابل قبول نبود.

در سال 1995 مکلارن F1 موفق شد به قهرمانی لومان 24 ساعته برسد و تنها ابرخودروی پرتیراژ تاریخ با این افتخار باشد. مقام اول لمان 24 ساعته سال 1995، به مکلارن F1GTR با رانندگانی از فرانسه، ژاپن و فنلاند رسید، درحالی‌که دیگر خودروی مکلارن با رانندگی اندی والاس و برادران بل (Derek Bell و Justin Bell) در کلاس LMGT1 دوم و در مجموع سوم شدند.

مکلارن در سال 1995، پنج دستگاه F1 نارنجی رنگ با کد مدل LM تولید کرد تا قهرمانی در لمان را یادآور شود. این خودروها، کیت بدنه‌ی اختصاصی با هواکش روی گلگیر، چرخ‌های منیزیم، بال عقب ویژه و تزئینات داخلی داشتند. پیشرانه‌ی مکارن F1LM قوی‌تر زا مدل اصلی بود و 671 اسب بخار قدرت داشت.

هم‌اکنون مدل‌های متنوعی از مکلارن با نسخه‌ی لانگ تیل تولید می‌شوند. این خودروها، کشیدگی اضافی در انتهای بدنه دارند تا ضمن افزایش نیروی عمود بر سطح خودرو، نهایت سرعت بالاتری ارائه دهند.

دو دستگاه مکلارن F1GT استاندارد جاده در سال 1997 به سفارش مشتری ساخته شد؛ درحالی‌که 28 نمونه‌ی مخصوص پیست (F1GTR) برای شرکت در مسابقات مختلف، بین سال‌های 1995 تا 1997 تولید شده بود.

موتور V12 بی‌ام‌و، عملکردی عالی روی مکلارن F1 داشت و نقشی اساسی برای قهرمانی این خودرو در لمان 24 ساعته بازی کرد. این شریط، مشوق بی‌ام‌و شد تا سال 1998 همراه با پیشرانه‌ی مشهور خود، مقام هشتم لمان را کسب کند. در این سال، مکلارن پانزدهم شد.

مکلارن در لمان 24 ساعته سال 1999 شرکت نکرد چراکه مطمئن بود F1GTR نمی‌تواند حریف رقبای آلمانی ساخت پورشه و بنز شود؛ اما بی‌ام‌و با خودرویی طراحی شده توسط ویلیامز و AC اشنیتزر، توانست برتر از مرسدس بنز CLK GTR و پورشه 911GT1 ، قهرمان لمان 1999 شود.

قهرمانی بی‌ام ‌و در لمان 1999، تولید یک شاسی‌بلند مجهز به پیشرانه‌ی V12 را در پی داشت. این نسخه از X5 سری S70، قدرت 700 اسب بخار و گشتاور 750 نیوتن‌متر تولید می‌کرد. بی‌ام‌و X5 لمان، گیربکس دستی 6 سرعته و نهایت سرعت 310 کیلومتر برساعت داشت. این خودرو هرگز به تولید انبوه نرسید و تک نمونه باقی ماند.

حدود 6 سال طول کشید تا 106 دستگاه مکلارن F1 تولید شود. از این تعداد، فقط 71 دستگاه نسخه‌ی جاده‌ای و مخصوص خریداران مستقل بودند؛ درحالی‌که 7 نمونه پروتوتایپ و 28 مدل مسابقه‌ای وجود داشت. این اعداد به‌خوبی نشان می‌دهند که پرداخت مبلغی حدود 1/5 میلیون دلار برای علاقه‌مندان خودرو در سال‌های پایانی قرن بیستم معمول نبود؛ درحالی‌که امروزه بازاریابی برای ابرخودروهای میلیون دلاری، ساده‌تر است.

باتوجه به جمعیت بسیار زیاد افراد متمول در امریکا و حضور صدها کلکسیونر خودرو در این کشور، تنها 7 دستگاه مکلارن F1 در امریکا فروخته شد. این خودروها برای رعایت بعضی استانداردهای مخصوص بازار امریکا، کمی سنگین‌تر از نسخه‌ی اصلی ساخته شدند و صرفا تک صندلی بودند. در مجموع، مکلارن F1 بازار امریکا، صفر تا صد کیلومتر برساعت 3/4 ثانیه داشت و حدود 0/2 ثانیه کندتر از مدل استاندارد بود.

توماس بیشر (Thomas Bscher) ثروتمند مشهور آلمانی، بارها از مکلارن F1 برای سفرهای بین شهری از کلن تا فرانکفورت استفاده کرد. این مسیر، 190 کیلومتری به راننده اجازه می‌داد مکلارن F1 را به سرعت بالاتر از 300 کیلومتر برساعت برساند. توماس بیشر، یک راننده‌ی حرفه‌ای با سابقه‌ی طولانی در مسابقات سرعت بود و سال 1995 با مکلارن F1GTR به قهرمانی رقابت‌های BPR رسید. تجربه‌ رانندگی توماس بیشر با مکلارن F1، منجر به حضور او در تیم تحقیق و توسعه‌ی بوگاتی شد.

روان اتکینسون (مستر بین) هم از مکلارن F1 برای تردد روزانه استفاده کرد. او یک راننده‌ی حرفه‌ای محسوب می‌شود و سابقه‌ی رانندگی در مسابقات مختلف دارد؛ اما دو مرتبه با مکلارن F1 بنفش تصادف کرد. در نهایت خودروی بازسازی شده‌ی مستربین با کارکرد 65 هزار کیلومتر، به مبلغ 12 میلیون دلار در حراجی فروخته شد.

احتمالا افرادی که امکان خرید مکلارن F1 را بین سال‌های 1992 تا 1998 داشتند اما به دلیل قیمت بالا از خرید منصرف شدند، با شنیدن اخبار مربوط به معاملات این خودرو در سال‌های اخیر، افسوس می‌خورند.

به‌تازگی نسخه‌‌ای از مکلارن F1 با کارکرد حیرت‌انگیز 390 کیلومتر با قیمت 20 میلیون و 465 هزار دلار معامله شده است. یک دستگاه مکلارن F1LM با کارکرد 21 هزار کیلومتر هم سال 2019 به قیمت 19 میلیون و 800 هزار دلار فروخته شد.

با گذشت 30 سال از تولید مکلارن F1، هنوز می‌توان زیبایی در طراحی بدنه و عملکرد فنی آن‌را ستود. یک ابرخودروی چشم‌نواز، مجهز به پیشرانه‌ی تنفس طبیعی و گیربکس دستی که می‌تواند به سرعتی بیش از 350 کیلومتر برساعت برسد؛ هنوز هم جذاب و شگفت‌انگیز است.

بعد از معرفی مکلارن F1 و موفقیت این خودرو در مسابقات مختلف، از جمله لمان 1995، پورشه و مرسدس بنز هم دست به کار شدند. پورشه 911GT1 در سال 1996 رونمایی شد و همان سال به قهرمانی لمان رسید؛ اما هرگز نتوانست رکورد نهایت سرعت مکلارن F1 را بشکند.

ابرخودروی پورشه، در واقع نسخه‌ای از 911 با پیشرانه‌ی قوی‌تر و کیت بدنه‌ی مخصوص مسابقات بود. برخلاف مکلارن F1، هدف از ساخت پورشه 911GT1 موفقیت در پیست بود؛ به همین دلیل فقط 25 دستگاه از این خودرو با استاندارد جاده ساخته شد. سرعت‌گیری صفر تا صد کیلومتر برساعت ابرخودروی پورشه، 3/9 ثانیه و نهایت سرعت، 308 کیلومتر برساعت بود. ارزش کلکسیونی این خودرو، هم‌اکنون 10 تا 12 میلیون دلار است.

مرسدس بنز CLK GTR طی همکاری با AMG در سال 1997 معرفی شد. این مدل هم مشابه پورشه 911GT1، مخصوص رقابت در کلاس GT و استقامت (WEC) بود؛ به همین دلیل تنها 26 نمونه‌ی جاده‌ای داشت. مرسدس بنز CLK GTR سرعت‌گیری صفر تا صد کیلومتر برساعت 3/8 ثانیه و نهایت سرعت 344 کیلومتر برساعت ارائه کرد. ارزش کلکسیونی این خودرو، هم‌اکنون 10 میلیون دلار است.