حداکثر عمق عملیاتی یک زیردریایی نظامی چقدر است؟
در سال 2023 و با سرنوشت غم‌بار زیردریایی اوشن گیت، دنیا در شوک فرو رفت. این زیردریایی برای رسیدن به حداکثر عمق 4000 متری دریا طراحی شده بود. مأموریت این زیردریایی بررسی لاشه کشتی مشهور تایتانیک در عمق 3800 متری اقیانوس اطلس بوده است هرچند که سرنوشت آن به گونه دیگری رقم خورد و از بین رفت. احتمالاً با دانستن حداکثر عمق زیردریایی اوشن گیت، می‌خواهید بدانید که یک زیردریایی نظامی در این شرایط چه عملکردی خواهد داشت.
نیروی دریایی آمریکا می‌گوید چهار زیردریایی آن به موشک‌های هدایت‌شونده، 4 موشک بالستیک و... مجهز هستند. این زیردریایی‌ها تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند و با مشخصات و توانایی‌های متنوع تولید شده‌اند تا برای مأموریت‌های مخصوص بکار گرفته شوند. به دلیل ماهیت محرمانه و سری اطلاعات نظامی، نمی‌توان پاسخ مشخص و قطعی به سؤال موردبحث ما داد. البته بر اساس اطلاعات موجود و همچنین دانش کارشناسان درباره تکنولوژی زیردریایی‌ها می‌توان به جزئیاتی درباره توانایی زیردریایی‌های نظامی در رسیدن به عمق آب دست یافت.
رکورد عمیق‌ترین نقطه ثبت شده توسط یک زیردریایی در سال 2019 ثبت شده و برابر با 10,927 متر بوده است. این رکورد توسط ویکتور وسکاوو ثبت شد؛ اما سؤال این است که یک زیردریایی نظامی می‌تواند به چنین رکوردی دست یابد؟ نیروهای نظامی کشورهای جهان به سریع‌ترین و پنهان کارترین جنگنده‌ها دسترسی دارند و قطعاً تکنولوژی‌های دیگر هم بصورت محدود در دسترس غیرنظامیان قرار می‌گیرند. همچنین زمانی که بحث زیردریایی‌های نظامی برجسته به میان می‌آید، زیردریایی یو اس اس دلفین کاملاً جلب‌توجه می‌کند. این زیردریایی که 50 متر طول دارد در سال 1968 به آب انداخته شد. دو پیشرانه GM V71 دلفین 425 اسب بخار قدرت تولید می‌کنند و در همان سال 1968 باعث شدند زیردریایی موردبحث به عمق 910 متری آب برسد. با محرمانه بودن اطلاعات نظامی می‌توان حدس زد که یو اس اس دلفین برای ثبت رکوردهای قابل‌توجه طراحی شده است. زیردریایی شوروی که اندکی پس از دلفین و در سال 1974 تولید شد از بدنه تیتانیومی برای حضور در اعماق آب‌ها سود می‌برد. گفته می‌شود این زیردریایی توانسته در سال 1984 به عمق کمتر از 1000 متری دست یابد هرچند در سال 1989 و پس از آتش‌سوزی غرق شده است.
باید دانست برای یک زیردریایی هجومی، اولویت نه تنها قدرت آتش بلکه انعطاف‌پذیری، مانور بالا و همچنین پنهان‌کاری خواهد بود. به همین خاطر است که اطلاعات دقیق تجهیزات نظامی از جمله زیردریایی‌ها بصورت عمومی اعلام نمی‌شود و این موضوع شامل توانایی آن‌ها در رسیدن به اعماق آب نیز خواهد بود. به همین خاطر باید بگوییم محدودیت‌های عمقی دقیق زیردریایی‌هایی همچون کلاس ویرجینیا در دسترس عموم قرار نمی‌گیرد اما برخی کارشناسان می‌گویند چنین زیردریایی‌ها قادر هستند به اعماق آب‌ها رسیده و رکوردهای مهمی ثبت کنند. در واقع زیردریایی کلاس ویرجینیا می‌تواند به عمق 250 متری آب برسد هرچند توانایی‌های دقیق آن اعلام نشده‌اند. زیردریایی موردبحث به راکتور هسته‌ای مجهز است و می‌تواند تا مدت‌های زیادی در زیر آب باقی بماند. علاوه بر این، زیردریایی نظامی ویرجینیا به اژدرهای MK48 و موشک‌های تاماهاوک مجهز است و می‌تواند زیر و بالای دریا با اهداف خود درگیر شود.
زیردریایی‌های کلاس اوهایو آمریکا که اوایل دهه 80 میلادی معرفی شده‌اند به منظور استفاده از موشک‌های بالستیک و هدایت‌شونده طراحی می‌شوند و جزو بزرگ‌ترین زیردریایی‌های آمریکا هستند به گونه‌ای که 170 متر طول داشته و وزنشان به حدود 19 هزار تن می‌رسد. نیروی دریایی آمریکا اعلام کرده یو اس اس اوهایو می‌تواند به حداکثر عمق 240 متری آب برسد. این رقم تقریباً مشابه عمق در دسترس زیردریایی‌های کلاس ویرجینیاست هرچند همان‌طور که گفتیم تمامی جزئیات این رکوردها در دسترس عموم نیست. کشورهای دیگر هم دارای زیردریایی‌های نظامی با توانایی‌های کم و بیش مشابه هستند. برای مثال نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا دارای زیردریایی‌های کلاس ون گارد است که کمتر از 150 متر طول دارند و می‌توانند موشک‌های ترایدنت را حمل کنند. نیروبخش این زیردریایی‌ها راکتور سری PWR بوده و توانایی رسیدن به عمق حدود 500 متری آب را دارند. زیردریایی ترافالگار بریتانیا نیز سریع‌تر و کوچک‌تر بوده و طول حدود 85 متری دارد. این زیردریایی از پوششی شبیه لاستیک در بدنه استفاده می‌کند تا قابلیت پنهان‌کاری بهتری داشته باشد. زیردریایی یاد شده می‌تواند به حداکثر عمق حدود 400 متر برسد که رقم احساس‌برانگیزی است هرچند باید دانست این زیردریایی در اختیار نیروی دریایی بیشتر برای تحقیقات بکار می‌رود تا انجام مأموریت‌های نظامی و هجومی.
نهایتاً باید به یک نمونه خاص و جالب اشاره کنیم. زیردریایی تریست آمریکا برای مأموریت‌های شناسایی، حمله و... انتخاب نشده بود بلکه یکی از جذاب‌ترین و خاص‌ترین ابزارهای علمی دنیا بود. این زیردریایی توسط آگوست و ژاکس پیکارد سوئیسی ساخته شد و اولین بار در سال 1958 به دست نیروی دریایی آمریکا رسید. دو سال بعد بود که تریست به خاطر رسیدن به کف گودال مشهور ماریانا با عمق 10,916 متر مشهور شد. یکی از اعضای نیروی دریایی آمریکا بعدها به رسانه‌ها گفت که در حین این ماجراجویی یکی از شیشه‌های زیردریایی ترک برداشت و یک لحظه باعث شد همه ما وحشت کنیم. خوشبختانه تریست برای مقاومت در برابر چنین چالش‌ها از جمله فشار عظیم داخل آب که حدود 1000 برابر بیشتر از سطح آب بود طراحی شد. پدر و پسر سوئیسی در طراحی تریست نبوغ زیادی به کار برده بودند به گونه‌ای که قطعات فلزی کوچک و زیادی وجود داشت که در هنگام بازگشت از مأموریت آزاد می‌شدند تا وزن زیردریایی کاهش یافته و بتواند به سطح آب بازگردد.
نیروی دریایی آمریکا در آن زمان تریست را با قیمت 250 هزار دلار خریداری کرد و حالا نیز آن را در موزه ملی خود نگهداری می‌کند. این زیردریایی ثابت کرد که چنین تجهیزاتی می‌توانند به اعماق آب‌ها دست یابند هرچند تریست فقط برای همین هدف ساخته شده بود و بدنه منحصربه‌فرد آن از فلز ضخیمی استفاده می‌کرد؛ اما بد نیست به توانایی‌های برخی کشورهای دیگر هم بپردازیم؛ مثلاً کشور ژاپن دارای زیردریایی‌های نظامی توانمندی است. زیردریایی کلاس سوریو این کشور می‌تواند به عمق حدود 650 متری آب برسد. این کلاس از زیردریایی‌های ژاپن شامل 12 زیردریایی مختلف است.
نمونه دیگر زیردریایی تایپ 209 ساخت آلمان است که نمونه‌ای هجومی بوده و توسط برخی کشورها خریداری شده است. این زیردریایی در سال 1971 معرفی شد و طول حدود 65 متری داشت که کوچک‌تر از اکثر زیردریایی‌های معرفی شده در این مقاله است. البته از نظر توانایی‌ها کمبودی وجود ندارد چراکه تایپ 209 از 4 پیشرانه دیزلی استفاده می‌کند و توانایی تجهیز به سلاح‌های مختلف را دارد. این زیردریایی به عمق 250 متری آب نیز رسیده است.
در پایان باید گفت حداکثر عمقی که زیردریایی‌ها به آن می‌رسند به هدف طراحی آن‌ها بستگی دارد. مدل‌هایی همچون تریست تنها برای رسیدن به عمق آب طراحی شده‌اند اما نمونه‌های مرسوم چنین هدفی نداشته‌اند. واضح است که چنین زیردریایی‌ها حالت نمادین دارند و به دانشمندان کمک کرده‌اند تا از عمق آب‌ها اطلاعات ارزشمندی به دست آورند.