مقایسه جامع جنگنده های F-22 و F-16: پرندگان درنده

«نیرو هوایی ایالات‌متحده» که با نام مخفف USAF شناخته می‌شود میزبان پیشرفته‌ترین و مجهزترین جنگنده‌های و بمب‌افکن‌های جهان است. از میان این جنگنده‌ها، دو مدل F-22 رپتور و F-16 فایتینگ فالکون موفق شده‌اند در طول تاریخ شهرت زیادی را برای خود دست‌وپا کنند. هر چند هر دو آن‌ها برای تداوم حرکت USAF حیاتی هستند اما اهداف متفاوتی دارند که باعث بهره‌وری‌شان از ویژگی‌های متفاوت شده است. در ادامه به تفاوت‌های کلیدی این دو جنگنده قدرتمند خواهیم پرداخت.

مجموعه «جنرال داینامیکس» که امروزه زیرمجموعه لاکهیدمارتین به شمار می‌رود، وظیفه توسعه F-16 فایتینگ فالکون را برعهده داشت. این شرکت موفق شد در سال 1974، نخستین F-16 فایتینگ فالکون را بر پرواز دربیاورد. این جنگنده که در ابتدا به‌عنوان یک مبارز خط مقدم هوایی شناخته می‌شد در طی زمان توانایی‌های خود را بیشتر ثابت کرد و در ماموریت‌های گوناگونی چون نبرد مستقیم با جنگنده‌های دیگر و بمب‌باران‌های زمینی شرکت کرد. F-16 فایتینگ فالکون به‌لطف طراحی سبک‌وزن قاب و چابکی مناسبی که دارد به گزینه‌ای محبوب میان خلبانان جنگنده تبدیل شده است.

شاهین مبارز USAF از یک پیشرانه جت استفاده می‌کند. کابین شیشه‌ای این جنگنده دید بسیار خوبی را برای خلبانش فراهم کرده و از ویژگی‌هایی چون رادار بدون‌قاب هم بهره‌مند شده است. F-16 با تکیه‌بر مانورپذیری بالایی که دارد امروزه به جنگنده‌ای چندمنظوره تبدیل شده است.

F-22 رپتور پرنده نسل جدیدی بود که توسط لاکهیدمارتین و با همکاری بوئینگ توسعه پیدا کرد. این جنگنده نخستین‌بار در سال 1997 به پرواز درآمد و در سال 2005 موفق به کسب مجور حضور در نبرد شد. هر چند F-22 رپتور هم برای نبرد هوایی خط مقدم طراحی شده بود اما به انجام ماموریت‌های حمله زمینی، نبرد الکترونیکی و تشخیص سینگال هم کمک می‌کرد.

F-22 رپتور از طراحی دو موتوری سود می‌برد و به ویژگی‌های پنهان‌کاری و بهر‌ه‌وری مواد اولیه پیشرفته در طراحی خود شناخته می‌شود که آن را از دید رادارها پنهان می‌کند. بهره‌وری این جنگنده از فناوری TVC (کنترل جهت‌دهی پیش‌رانش) و لوازم الکترونیکی پرواز، سطح تازه‌ای چابکی و قدرت را برایش باز کرد.

یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های این دو جنگنده، تمرکز طراحی آن‌ها به شمار می‌رود. F-22 جنگنده سنگین‌تر و بزرگ‌تری محسوب می‌شود؛ درحالی‌که F-16 به لطف وزن کم خود برای مانورپذیری بیشتر و با هزینه کمتری توسعه پیدا کرده است. از همین رو، از F-16 به‌عنوان یک پرنده چندمنظوره استفاده می‌شود. USAF تصمیم گرفته که از F-22 برای ماموریت‌های پنهان‌کارانه و درصورت نیاز به فناوری‌های مدرن استفاده کند.

تفاوت اساسی دوم این دو جنگنده به آرایش پیشرانه آن‌ها باز می‌گردد. F-22 به دو پیشرانه مجهز شده است و عملکرد بهتر و قدرتمندتری هم دارد. بهره‌وری این جنگنده از TVC هم مانورپذیری آن را افزایش داده است و از این طریق می‌تواند بر چابکی F-16 غلبه کند. هر چند F-22 سرعت بیشتری دارد اما مسافت کمتری را می‌پیماید. F-22 می‌تواند در ارتفاع بالاتر از 5 هزار متر هم پرواز کند که به‌مراتب بیشتر از ارتفاع عملیاتی F-16 فایتینگ فالکون است. اما F-16 که یک جنگنده چندمنظوره است می‌تواند خود را برای نبردهای هوایی تن‌به‌تن و حملات زمینی آماده کند. تطبیق‌پذیری این جنگنده قدیمی به خلبانش امکان حضور در سناریوهای مختلفی را می‌دهد.

بنابراین می‌بینیم که F-22 وظیفه مشخصی دارد و همان را به بهترین نحو ممکن انجام می‌دهد. قدرت این جنگنده در نبردهای تن‌به‌تن بیشتر است و می‌تواند با تکیه بر ویژگی‌های پنهان‌کارانه، سرعت بالا و فناوری مدرن تهدیدی جدی برای جنگنده‌های متجاوز باشد. هر چند F-16 قابلیت تطبیق‌پذیری با شرایط گوناگون را دارد اما از نظر فناوری، تجهیزات الکترونیکی و سیستم جنگ الکترونیک حریف F-22 رپتور نیست.

فارغ از توانایی‌های عملیاتی این دو جنگنده که شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارد، هزینه توسعه آن‌ها کاملا متفاوت است. F-16 به هزینه مقرون‌به‌صرفه بودنش شناخته می‌شود. به‌گفته وبگاه USAF، این جنگنده سبک‌وزن هزینه‌ای برابر 14.6 میلیون دلار دارد. شاید تصور کنید این رقم زیاد است اما وقتی به هزینه توسعه 143 میلیون دلاری هر فروند F-22 رپتور نگاه کنید، می‌بینید که F-16 واقعا مقرون‌به‌صرفه قلمداد می‌شود. هزینه بالای F-22 باعث تولید محدودتر آن در مقایسه با F-16 شده است.

هم‌اکنون کشورهای مختلفی از جنگنده F-16 به‌صورت فعال استفاده می‌کنند اما F-22 به ارتش هوایی ایالات‌متحده محدود شده و صادرات آن به‌خاطر بهره‌وری از فناوری خاص ممنوع شده است.

F-22 رپتور و F-16 فایتینگ فالکون هر دو جنگنده‌هایی توانا به شمار می‌روند که نشانگر فلسفه نبرد هوایی در دوران خود هستند. هزینه کمتر، چندمنظورگی و استفاده گسترده F-16، پای آن را به نیروی هوایی کشورهای گوناگون باز کرده است اما بهره‌وری F-22 از فناوری پنهان‌کارانه و برتری آن در نبردهای هوایی باعث شده این هواپیمای قدرتمند تنها در ارتش آمریکا خدمت کند. نظر شما درباره این دو جنگنده چیست؟