آمار عجیب تولید خودرو در ایران؛ یک سال پس از فرمان رئیس جمهور

جدیدترین آمارهای منتشر شده از وارت صمت، تولید خودرو از ابتدای سال 1401 تا 19 دی‌ماه را، 952 هزار دستگاه اعلام کرده است. با این شرایط، میانگین تولید روزانه خودرو در ایران، 3200 دستگاه است. به بیان دیگر تا ابتدای بهمن 1401، نزدیک به یک میلیون خودرو تولید شده که تقریبا برابر کل آمار در سال 1400 خواهد بود.

نکته‌ی مهم، وجود 200 هزار خودروی ناقص در آمار سال قبل است که حدود 800 هزار خودروی کامل تولیدی در سال 1400 را نشان می‌دهد. حال سوال جدیدی به ذهن می‌رسد که آیا ادعای تولید یک میلیون خودرو در 10 ماه سال 1401، شامل مدل‌های ناقص و غیرقابل تحویل به مشتری از سال قبل نیز می‌شود؟ ظاهرا 200 هزار خودروی ناقص مربوط به سال 1400، امسال تکمیل شده و داخل آمار وزارت صمت آورده شده‌اند.

تعداد خودروهای تحویل شده در 1401 نسبت به مدت مشابه سال قبول، 30 درصد بیشتر شده که البته می‌تواند به دلیل تکمیل 200 هزار خودروی ناقص باقی مانده از 1400 باشد.

لطف‌الله سیاهکلی نماینده مجلس شورای اسلامی، در برنامه‌ی زنده‌ی تلوزیونی 20 دی ماه 1401 گفت:

حداکثر تولید خودروی کشور به ۶۰۰ تا ۶۵۰ هزار دستگاه می‌رسد و به ۷۰۰ هزار دستگاه هم نمی‌رسد و هر کس رقمی بیش از این رقم اعلام کند، حتماً دروغ گفته است.

پایگاه اطلاعات جامع شرکت‌های بورسی که با نام کدال شناخته می‌شود، منبعی قابل اعتماد از عملکرد خودروسازان است. بنابر آمار موجود در این سامانه،  سه خودروساز بزرگ کشور طی 9 ماه پس از بهار (تیر تا اسفند 1401)، در مجموع 839 هزار و 264 دستگاه محصول به تولید خواهند رساند.  ایران‌خودرو  پیش‌بینی کرده 420 هزار و 861 دستگاه تولید خواهد کرد که به علاوه  124هزار دستگاه تولید فروردین تا خرداد، کل تولید این شرکت طی سال جاری به حدودا 545هزار دستگاه می‌رسد.

طبق آنچه سایپا به کدال اعلام کرده، این شرکت در 9 ماه پس از بهار امسال 313هزار و 500 دستگاه محصول تولید خواهد کرد که با توجه به تولید بیش از 75 هزار‌ دستگاه سیاپا در بهار و به شرط تحقق برنامه 9 ماهه، مجموع تولید دومین خودروساز بزرگ ایران در سال 1401 به 388هزار دستگاه خواهد رسید.

پارس‌خودرو پیش‌بینی کرده‌ در 9 ماه باقیمانده از سال حدود 105 هزار دستگاه تولید خواهد داشت. با احتساب تولید بیش از 27هزاردستگاهی در بهار و به شرط تحقق برنامه‌ریزی 9ماهه، خودروساز سوم ایران در سال جاری تیراژ 132هزار‌دستگاهی را ثبت می‌کند.

از آمار فوق می‌توان نتیجه گرفت، مجموع تولید خودروسازان ایرانی، شامل ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو برای سال 1401، به عدد یک میلیون و 65 هزار دستگاه خواهد رسید که البته رشد خیره‌کننده نسبت به سال 1400 را نشان نمی‌دهد.

اسفند ماه سال 1400، فرمان 8 ماده‌ای ابراهیم رئیسی برای صنعت خودرو صادر شد و حال با رسیدن به یازدهمین ماه سال 1401،  عدم دست‌یابی به اهداف کاملا مشهود هستند. نگاه مجدد به درخواست‌های رئیس جمهور از وزارت صمت و دیگر نهادهای مسئول، خالی از لطف نیست:

الف) تولید خودرو در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ حداقل ۵۰ % افزایش یابد.ب) سازوکارهای لازم به منظور تولید و عرضه حداقل یک «خودروی اقتصادی» با ساختار به روز، فراهم شود.پ) در سال ۱۴۰۱ حداقل تولید ۳ خودروی قدیمی متوقف و ۳ خودرو جدید با کیفیت مطلوب، تولید و عرضه شوند.۲_ تولید خودروهای جدید و پیشرفته، خودروهای برقی، متصل و خودران گسترش یابد و سرمایه گذاری و بسترسازی برای ورود دانش و فناوری موجود در صنایع دفاعی و فضایی و ظرفیت شرکت های دانش بنیان برای ایجاد تحول در صنعت خودروسازی «در مقیاس اقتصادی»، فراهم گردد.۳_ نسبت به تامین قطعات مورد نیاز و ترخیص و عرضه فوری خودروهای دپوشده در انبارهای شرکتهای خودروساز به بازار، تا نصاب استاندارد، حداکثر ظرف ۲ ماه آینده، اقدام شود.۴_ به منظور افزایش رقابت پذیری و رفع شائبه انحصار، متناسب سازی قیمت خودرو و جبران کمبود تولید به میزان مورد نیاز بازار، موانع قانونی و اجرایی واردات خودرو در سال ۱۴۰۱، حداکثر ظرف ۳ ماه آینده رفع گردد و با افزایش صادرات خودرو و قطعات، نسبت صادرات به واردات در صنعت خودرو افزایش یابد.۵_در خصوص نحوه عرضه خودرو به مردم به منظور ایجاد شفافیت و افزایش رضایت مندی مردم؛الف) ضمن حذف تدریجی روند قرعه کشی با افزایش عرضه، فرآیند فعلی عرضه خودرو (از طریق قرعه کشی) فوراً اصلاح و شفاف سازی لازم در آن انجام شود.ب) از ابتدای سال ۱۴۰۱ پس از تکمیل وجه، خودروهای پیش فروش شده باید بدون تاخیر بلاوجه، قابل تحویل به مشتری شود.پ) هرگونه واگذاری خودرو به شرکتها و دستگاههای دولتی و غیر دولتی به صورت رانتی و غیرشفاف و متفاوت با رویه معمول فروش خودرو به مردم ممنوع است.۶_ به منظور نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی اعم از باری و مسافری، هرساله حداقل ۲۰ هزار خودرو (کشنده، کامیون، کامیونت، اتوبوس و مینی بوس) فرسوده، از رده خارج شده و جایگزین کردن آنها با خودروهای با کیفیت برای صاحبان مشاغل مربوطه، تسهیل شود.۷_  به منظور افزایش کیفیت و ایمنی خودروهای تولید داخل؛الف) هرگونه استفاده از قطعات با کیفیت پایین در مونتاژ خودرو از ابتدای سال ۱۴۰۱ مطلقا ممنوع است و دستگاه های مسول موظفند با عرضه قطعات یدکی تقلبی و قاچاق به ویژه قطعات پر مصرف و موثر بر ایمنی خودرو نیز مقابله کنند.ب) خودروهای عرضه شده به بازار از ابتدای سال ۱۴۰۱، می بایست حداقل با ۳ سال یا پیمایش ۶۰ هزار کیلومتر، ضمانت شوند.۸_ واگذاری مدیریت دولتی شرکت های خودروسازی ایران خودرو و سایپا حداکثر ظرف ۶ ماه آینده به بخش غیر دولتی تعیین تکلیف شود.