کاهش قیمت دلار و انتظار برای کاهش شدید قیمت خودرو

در روزهای اخیر، بازار ارز ایران تحت‌تأثیر تحولات سیاسی و شکل‌گیری انتظارات مثبت در فضای بین‌الملل، شاهد کاهش قابل‌توجه نرخ دلار بوده است؛ به‌گونه‌ای که کاهش ۲۰ درصدی قیمت دلار نیز ثبت شده است. اما برخلاف تصور عموم، این کاهش هنوز به طور ملموس در بازار خودرو اثرگذار نبوده و حتی در مواردی، رکود عمیق‌تری در این بازار شکل گرفته است.

سوالی که بسیاری از خریداران بالقوه خودرو مطرح می‌کنند این است که: کاهش قیمت دلار چه تأثیری بر قیمت خودروهای داخلی و وارداتی دارد و این تأثیر چه زمانی نمایان خواهد شد؟

در صورت کاهش تحریم‌ها و بهبود روابط بین‌المللی، می‌توان انتظار داشت که روند ورود ارز به کشور تسهیل شده، قیمت ارز کاهش یابد و بستر برای واردات خودرو و قطعات فراهم‌تر شود. اما تأثیر این روند در بازار خودرو را باید در دو بازه‌ی زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت بررسی کرد.

در کوتاه‌مدت، حتی با کاهش نرخ ارز، ممکن است قیمت خودرو کاهش چشمگیری نداشته باشد یا حتی در مواردی شاهد افزایش قیمت‌ها نیز باشیم. این موضوع شاید در نگاه اول متناقض به نظر برسد، اما دلایل اقتصادی مشخصی برای آن وجود دارد.

در هفته‌های پایانی سال گذشته، بازار خودرو با جهشی محسوس مواجه شد؛ برای مثال، خودروی فیدلیتی ۷ نفره از حدود ۲.۱ میلیارد تومان به ۲.۳ میلیارد تومان رسید. اما با آغاز سال جدید و کاهش انتظارات تورمی، قیمت این خودرو به حدود ۲.۱۷ میلیارد تومان کاهش یافت. با این حال، این افت قیمت بیشتر ناشی از تخلیه حباب قیمتی شب عید بود و هنوز اثر کاهش نرخ ارز بر بازار خودرو دیده نمی‌شود.

دلیل این کندی واکنش را باید در ساختار بازار جست‌وجو کرد. واردکنندگان خودرو معمولاً با نرخ‌های بالاتری اقدام به خرید، سفارش و واردات کرده‌اند و حاضر نیستند کالاهای خود را با زیان بفروشند. همچنین فروشندگان خرد و دلالان نیز با محافظه‌کاری وارد عمل شده‌اند و بازار در وضعیت "انتظار" قرار دارد. تنها در صورتی می‌توان انتظار کاهش ملموس قیمت‌ها را داشت که واردات جدید با نرخ ارز پایین‌تر انجام شود و این خودروها وارد بازار شوند.

وضعیت برای خودروهای داخلی و مونتاژی کاملاً متفاوت است. برخلاف روند جهانی، شرکت‌های داخلی تولیدکننده خودرو در هفته‌های اخیر درخواست افزایش قیمت محصولات خود را به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان ارسال کرده‌اند. این درخواست‌ها به دلیل افزایش هزینه‌های تولید از جمله حقوق و دستمزد، مواد اولیه و مهم‌تر از همه افزایش نرخ ارز دوولتی صنایع از حدود ۴۷ هزار تومان به بیش از ۶۸ هزار تومان ارز توافقی مطرح شده‌اند.

برآوردها نشان می‌دهند که خودروسازان داخلی در پی افزایش حدود ۴۰ درصدی قیمت محصولات هستند. اگر این مجوزها صادر شود، شاهد جهشی مجدد در بازار خودروهای داخلی خواهیم بود و این روند، خودرو را بیش از پیش از دسترس اقشار متوسط و ضعیف جامعه دور خواهد کرد.

در چنین شرایطی، دولت می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت خودرو ایفا کند. در اختیار قرار دادن ارز با نرخ‌های پایین‌تر، کاهش عوارض و هزینه‌های جانبی تولید، و چشم‌پوشی موقت از سود و سهم دولت در قیمت نهایی خودرو، از جمله اقداماتی است که می‌تواند از جهش مجدد قیمت‌ها جلوگیری کرده و بخشی از فشار اقتصادی را از دوش مردم بردارد.

با وجود کاهش چشمگیر نرخ دلار در روزهای اخیر، بازار خودرو همچنان در حالت رکود و انتظار قرار دارد. تخلیه حباب شب عید باعث شده برخی قیمت‌ها کاهش یابند، اما کاهش واقعی قیمت‌ها در گرو واردات با ارز جدید، تغییر سیاست‌های قیمتی خودروسازان و تصمیمات حمایتی دولت است. در این میان، نباید از تأثیر روانی و انتظارات مردم نسبت به آینده نیز غافل شد؛ انتظاراتی که خود می‌توانند عاملی مهم در شکل‌گیری روندهای جدید در بازار خودرو باشند.