کمبود برق، مواد اولیه و ارز؛ قطعه سازان خودرو تعطیل می شوند؟

خودروسازی ایران وابسته به قطعات و مواد اولیه‌ی وارداتی فعالیت می‌کند. هر نوع اختلال در تامین ارز، ثبت سفارش یا ترخیض گمرک، صنعت قطعه‌سازی ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در نتیجه، مونتاژ انواع خودرو با مشکل مواجه می‌شود. حالا با رسیدن به فصل گرما و نوبت خاموشی صنایع، بحران قطعه‌سازی وارد مرحله‌ی جدیدی خواهد شد.

آمار مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس از صنایع بورسی نیز نشان می‌‌‌داد که تولید و فروش قطعه در اسفند ماه نسبت به بهمن به ترتیب دچار افت ۱۰ و ۷‌درصدی شده است. حالا با مشکلات تازه در سامانه‌ی تامین ارز و نوع جدیدی از فرایند اداری در سال 1404 که منجر به اتلاف وقت واردکنندگان می‌شود؛ صنعت قطعه‌سازی ایران وارد بحران جدید شده است.

در نامه‌ی  انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‏‏‌های خودرو طی نامه‏‏‌ای رسمی به سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت، آمده است:

به استحضار می‌رساند طی ماه‌های گذشته وضعیت خریدهای خارجی قطعه سازان به دلیل مشکلات موجود در سامانه‌های مختلف در فرایندهای ثبت سفارش دریافت نظر دستگاه و همچنین تأمین و تخصیص ارز متوقف شده است و پیش بینی می‌شود طی روزهای آتی خطوط تولید قطعات و متعاقباً خطوط تولیدی خودروسازان متوقف گردد. این در حالیست که تاکنون جلسات متعددی در این خصوص با معاونین و مسئولان ذیربط در وزارت صمت تشکیل گردیده است و موارد به ایشان منتقل گردیده‌اند اما تاکنون تغییر مثبت چشمگیری در این خصوص صورت نگرفته است.به منظور حل مشکلات فعلی و جلوگیری از توقف تولید خودرودر کشور نیاز است تا به فوریت و با دستور مستقیم آن مقام محترم اقدامات ذیل صورت پذیرند:۱- سهمیه ارزی قطعه سازان به میزان تلرانس ۲۵ درصد مورد قبول سامانه قرار گیرد تا کلیه ثبت سفارش جدید قابل اعمال باشند و ویرایش جهت ثبت سفارشات قبلی امکان پذیر گردد.۲ - ارتباط سامانه‌های مختلف مانند سامانه جامع تجارت و سایر سامانه‌های داخلی وزارت صمت و بانک مرکزی در اسرع وقت برقرار گردند.۳- ترخیص‌های ۹۰ درصدی صورت گرفته توسط قطعه سازان در مصرف ارز ایشان لحاظ گردد.۴- به فوریت قانون عدم اجازه حمل کالا قبل از ثبت سفارش لغو گردد.مجدداً تاکید می‌گردد در صورت عدم رفع عاجل مشکلات فوق طی روزهای آتی خطوط تولیدی قطعه سازان کشور با توقف کامل به دلیل عدم تأمین مواد اولیه داخلی روبرو خواهد گردید.

در اولین روزهای سال 1404 صنعت قطعه‌سازی خودرو در ایران به دلیل مشکلات ارزی، ناهماهنگی سامانه‌های دولتی و قوانین دست‌وپاگیر مانند ممنوعیت حمل کالا پیش از ثبت سفارش در آستانه تعطیلی قرار دارد. انجمن قطعه‌سازان در نامه‌ی فوق به وزیر صمت چهار درخواست مطرح کرده که شامل پذیرش تلرانس 25درصدی در سهمیه ارزی، اتصال کامل سامانه‌های تجاری، لحاظ ترخیص 90درصدی در مصرف ارز، و لغو فوری قانون ممنوعیت حمل کالا پیش از ثبت سفارش.

این درخواست‌ها به‌صورت موقت می‌توانند بخشی از مشکلات را کاهش دهند، اما چالش‌های ساختاری نیازمند راهکارهای بلندمدت هستند. مازیار بیگلو، دبیر انجمن، هشدار داده که توقف خطوط تولید به دلیل کمبود مواد اولیه آغاز شده و می‌تواند تولید خودرو را به شدت کاهش دهد. مشکلات شامل بدهی‌های ارزی، عدم تخصیص ارز پس از ترخیص و کاهش اعتبار قطعه‌سازان نزد شرکای خارجی هستند. این بحران کاهش تولید خودرو، افزایش قیمت‌ها، بیکاری پرسنل و تأثیر منفی بر صنایع وابسته مانند فولاد و پتروشیمی را موجب خواهد شد.