رکود تاریخی در صنعت خودرو ایران؛ سقوط بیسابقه شاخص شامخ خردادماه
گزارش جدید شاخص مدیران خرید (شامخ) نشان میدهد که صنعت خودروی ایران در خردادماه ۱۴۰۴ وارد عمیقترین رکود ثبتشده از زمان آغاز سنجش این شاخص شده است. شاخص شامخ گروه خودرو و قطعات با سقوط کمسابقه به ۲۷.۶ واحد، آژیر خطر رکودی فراگیر را در این صنعت به صدا درآورده است.
سقوط آزاد در شاخصها؛ خودروسازی در پایینترین نقطه تاریخ شامخ
شاخص شامخ صنعت خودرو که در اردیبهشتماه ۴۶.۲ واحد بود، در خرداد با سقوطی ۱۸.۶ واحدی به ۲۷.۶ رسید؛ عددی که نهتنها پایینتر از مرز تعادل ۵۰ است، بلکه از نظر تاریخی نیز پایینترین رکورد ثبتشده از آغاز انتشار این شاخص در سال ۱۳۹۷ محسوب میشود. این افت گسترده، تمامی ابعاد فعالیت خودروسازان را تحتتأثیر قرار داده و نشاندهنده ورود این صنعت به بحرانی بیسابقه است.
بررسی شاخص تولیدکننده وسایل نقلیه و قطعات وابسته از خرداد ۱۴۰۳ تا خرداد ۱۴۰۴
شاخص | خرداد 1404 | اردیبهشت 1404 | فروردین 1404 | اسفند 1403 | بهمن 1403 | دی 1403 | آذر 1403 | آبان 1403 | مهر 1403 | شهریور 1403 | مرداد 1403 | تیر 1403 | خرداد 1403 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
شامخ گروه | ۲۷.۶ | ۴۶.۲ | 46.7 | ۵۰.۳ | ۵۲.۵ | ۵۰.۲ | ۴۰.۸ | ۵۱ | ۵۰.۸ | ۴۶.۴ | ۴۹.۱ | ۴۶.۱ | ۴۴.۶ |
میزان تولید محصولات | ۱۹.۴ | ۴۵.۱ | ۴۵.۱ | ۵۲.۳ | ۵۸.۷ | ۵۳.۴ | ۴۰.۲ | ۴۹.۷ | ۴۹.۸ | ۴۶.۱ | ۴۷.۷ | ۴۷.۵ | ۴۴.۹ |
میزان سفارشهای جدید | 20.4 | ۴۰.۹ | ۴۷.۴ | ۵۳.۷ | ۵۸.۷ | ۴۶.۳ | ۴۲.۴ | ۴۹.۱ | ۴۹.۲ | ۴۳.۶ | ۴۶.۹ | ۴۶.۹ | ۴۶.۹ |
سرعت انجام و تحویل سفارش | ۲۹.۶ | ۴۸.۸ | ۴۷.۱ | ۵۳.۶ | ۵۹.۱ | ۵۰.۶ | ۳۹.۱ | ۴۵.۹ | ۴۶.۹ | ۴۵.۹ | ۴۸.۷ | ۴۵.۹ | ۴۹.۹ |
موجودی مواد اولیه | ۲۹.۲ | ۵۶.۹ | ۴۱.۹ | ۵۶.۸ | ۶۶.۷ | ۵۲.۶ | ۳۸.۷ | ۵۱ | ۵۰.۳ | ۴۷.۶ | ۵۶.۲ | ۴۷.۱ | ۴۴.۷ |
میزان استخدام نیروی انسانی | ۴۱.۷ | ۴۸.۳ | ۴۶.۶ | ۵۱.۸ | ۵۱.۹ | ۵۱.۷ | ۴۶.۶ | ۵۰ | ۴۷.۳ | ۴۷.۶ | ۴۹.۱ | ۴۷.۶ | ۴۴.۱ |
قیمت خرید مواد اولیه | ۷۵ | ۷۹.۳ | ۹۱.۱ | ۹۱.۱ | ۸۷.۹ | ۸۷.۲ | ۷۸.۶ | ۷۸.۶ | ۷۸.۶ | ۷۰.۸ | ۷۰.۱ | ۷۰.۴ | ۷۰.۹ |
موجودی محصول نهایی (انبار) | ۴۴.۳ | ۴۸ | ۵۰ | ۵۵.۵ | ۵۵.۲ | ۶۰ | ۳۳.۵ | ۴۰.۲ | ۴۶.۸ | ۴۶.۴ | ۴۶.۶ | ۴۹.۳ | ۴۴.۶ |
میزان صادرات | ۴۰.۹ | ۴۹.۱ | ۴۷.۹ | ۵۲.۹ | ۵۴.۲ | ۴۹.۴ | ۳۹.۸ | ۴۹.۴ | ۵۰.۹ | ۵۴.۳ | ۵۳.۶ | ۴۷.۸ | ۵۱.۸ |
قیمت محصولات تولید شده | ۵۲.۱ | ۶۳.۸ | ۵۱.۶ | ۵۲.۳ | ۵۳.۵ | ۵۴.۲ | ۵۰.۲ | ۵۲.۷ | ۵۲.۶ | ۵۱.۶ | ۵۱.۹ | ۵۱.۶ | ۵۴.۲ |
مصرف حاملهای انرژی | ۲۱.۲ | ۵۱.۲ | ۵۱.۲ | ۵۱.۳ | ۵۰.۴ | ۴۷.۸ | ۳۷.۵ | ۴۹.۳ | ۴۹.۴ | ۴۹.۶ | ۴۶.۷ | ۴۹.۲ | ۴۸.۹ |
میزان فروش محصولات | ۲۰ | ۴۰.۸ | ۴۷.۵ | ۵۳.۶ | ۶۶.۲ | ۵۳.۲ | ۳۸.۹ | ۵۳.۴ | ۴۹.۸ | ۵۱.۷ | ۵۳.۶ | ۴۷.۸ | ۵۲.۲ |
انتظارات تولید آینده | ۳۱.۷ | ۴۹.۶ | ۵۱.۱ | ۵۱.۹ | ۶۷.۹ | ۶۶.۷ | ۴۹.۳ | ۵۳.۶ | ۵۱.۲ | ۵۰.۷ | ۴۹.۷ | ۴۹.۲ | ۵۰.۹ |
دلایل رکود: از قطعی برق تا بلاتکلیفی مدیریتی
بر اساس گزارش اتاق بازرگانی ایران، عوامل متعددی در این سقوط تاریخی نقش داشتهاند:
- قطعیهای مکرر برق: بیشترین افت مربوط به شاخص «مصرف حاملهای انرژی» با کاهش ۳۰ واحدی (از ۵۱.۲ به ۲۱.۲) بوده که مستقیماً ناشی از قطعیهای برق در خرداد است.
- کاهش تولید: شاخص «میزان تولید محصولات» از ۴۵.۱ به ۱۹.۴ واحد رسید؛ افتی ۲۵.۷ واحدی.
- کمبود مواد اولیه: موجودی مواد اولیه از ۵۶.۹ به ۲۹.۲ واحد کاهش یافته است.
- افزایش قیمت نهادهها: شاخص «قیمت خرید مواد اولیه» هرچند کمی افت داشته (۷۵ به ۷۰.۷) اما همچنان بالای مرز ۵۰ قرار دارد.
- بلاتکلیفی در خصوصیسازی: تداوم دخالت دولت در سیاستگذاری، علیرغم واگذاری مدیریت ایرانخودرو، همچنان پابرجاست و سایپا نیز در وضعیت نامشخص قرار دارد.
- نااطمینانی نسبت به آینده: شاخص «انتظارات تولید در ماه آینده» از ۴۹.۶ به ۳۱.۷ واحد سقوط کرده که بیانگر ناامیدی شدید فعالان صنعت خودرو است.
افت فروش و صادرات؛ نشانههای رکود عمیقتر
- فروش خودرو: شاخص فروش از ۴۰.۸ به ۲۰ واحد کاهش یافته و آمار کدال نیز افت ۳۸.۱ درصدی تولید خودرو در خرداد نسبت به اردیبهشت را تایید میکند.
- میزان سفارش جدید: کاهش از ۴۰.۹ به ۲۳.۴ واحد.
- سرعت انجام سفارش: افت از ۴۸.۸ به ۲۹.۶ واحد.
- صادرات: کاهش از ۴۹.۱ به ۴۰.۹ واحد.
پیامدهای این وضعیت برای بازار خودرو
با توجه به کاهش سفارشها، افت موجودی مواد اولیه، ناامیدی از بهبود شرایط، و تداوم سیاستگذاریهای نامتناسب، میتوان پیشبینی کرد که:
- تولید در تابستان ۱۴۰۴ نیز بهشدت محدود باقی خواهد ماند.
- تأمین قطعات یدکی و خدمات پس از فروش با مشکلات جدیتری روبهرو میشود.
- قیمت نهایی خودروها بهرغم رکود تولید، بهواسطه رشد قیمت نهادهها احتمالاً افزایشی خواهد بود.
جمعبندی
شامخ خرداد ۱۴۰۴ بهوضوح نشان میدهد که صنعت خودروی ایران با بحرانی ساختاری و چندوجهی مواجه شده است؛ بحرانی که اگر با اصلاحات بنیادین در سیاستگذاری، آزادسازی واقعی اقتصاد و تأمین زیرساختهایی چون انرژی و ارز همراه نباشد، در ماههای آتی وضعیت را از این هم وخیمتر خواهد کرد. نظر و پیشبینی شما چیست؟