هیبریدی‌ها چقدر می‌توانند در مصرف سوخت ایران صرفه‌جویی کنند؟

خودروهای هیبریدی طی سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش آلایندگی شهری مطرح شده‌اند. با وجود آنکه در ایران هنوز سهم این خودروها از ناوگان حمل‌ونقل بسیار اندک است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد جایگزینی خودروهای فرسوده و پرمصرف با خودروهای هیبریدی می‌تواند تأثیر چشمگیری بر مصرف روزانه بنزین کشور داشته باشد.

• در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، خودروهای هیبریدی (به‌ویژه پلاگین‌هیبرید و تمام‌برقی‌ها) سهم قابل‌توجهی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.
• در ایران، عرضه خودروهای هیبریدی به‌دلیل محدودیت‌های واردات و هزینه‌های بالای تولید داخلی بسیار محدود بوده است.
• طبق آمار غیررسمی، سهم خودروهای هیبریدی از کل ناوگان کمتر از ۰.۵ درصد است؛ عددی که در مقایسه با کشورهای منطقه بسیار ناچیز به نظر می‌رسد.

طبق گزارش‌های وزارت نفت، مصرف روزانه بنزین در ایران حدود ۱۲۰ میلیون لیتر است.

• حدود ۳۵ میلیون دستگاه خودرو و موتورسیکلت بنزینی در کشور در حال تردد هستند.
• بخش قابل‌توجهی از این ناوگان، خودروهای قدیمی و فرسوده‌ای هستند که مصرفی بالاتر از استاندارد دارند (برخی خودروها بیش از ۱۲ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر).

خودروهای هیبریدی غیرپلاگین در مقایسه با خودروهای بنزینی مشابه حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد مصرف سوخت کمتری دارند.

به‌عنوان مثال:

• یک خودروی بنزینی با مصرف متوسط ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر → خودروی هیبریدی مشابه حدود ۵.۵ تا ۶ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر مصرف می‌کند.

فرض کنیم:

• مصرف روزانه بنزین کشور: ۱۲۰ میلیون لیتر
• تعداد کل ناوگان خودرو و موتورسیکلت بنزینی: ۳۵ میلیون دستگاه
• سهم خودروهای فرسوده یا قدیمی: حدود ۷ تا ۸ میلیون دستگاه (برآورد رسمی وزارت صمت برای خودروهای نیازمند اسقاط).
• مصرف متوسط خودروهای فرسوده: ۱۰ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر
• پیمایش روزانه متوسط: ۵۰ کیلومتر یعنی هر خودروی فرسوده در روز حدود ۵ لیتر بنزین می‌سوزاند.

۷ میلیون خودرو × ۵ لیتر = ۳۵ میلیون لیتر در روز

اگر همین ۷ میلیون خودرو با هیبریدی‌های غیرپلاگین جایگزین شوند (۲۵ تا ۳۰٪ صرفه‌جویی):

• کاهش مصرف = ۳۵ میلیون × ۰.۳۰ = ۱۰.۵ میلیون لیتر در روز

• جایگزینی ۱۰ میلیون خودرو فرسوده و پرمصرف: صرفه‌جویی حدود ۱۵ میلیون لیتر در روز
• جایگزینی ۱۵ میلیون خودرو: صرفه‌جویی ۲۲ تا ۲۳ میلیون لیتر در روز

این یعنی اگر برنامه اسقاط و واردات/تولید هیبریدی‌ها جدی گرفته شود، می‌توان در میان‌مدت (۵ تا ۱۰ سال) نزدیک به ۲۰ درصد مصرف روزانه بنزین کشور را کاهش داد.

موانع:

• محدودیت واردات خودروهای هیبریدی
• هزینه بالای تولید یا مونتاژ داخلی
• نبود زیرساخت کافی (خدمات پس از فروش، تعمیرات تخصصی)

راهکارها:

• ارائه تسهیلات و مشوق‌های دولتی برای واردات و تولید
• اسقاط گسترده خودروهای فرسوده و پرمصرف
• فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی به مردم درباره صرفه‌جویی در مصرف سوخت

ما فرض ا بر این قرار دادیم که خودروهای فرسوده در هر 100 کیلومتر تنها 10 لیتر مصرف سوخت دارند درحالی که این رقم تقریبا مصرف سوخت خودروهای نو با تکنولوژی قدیمی ساخت خودروسازان داخلی است و خودروهای فرسوده به مراتب مصرف بالاتری دارند.

ورود گسترده خودروهای هیبریدی، پلاگین و برقی به شرط ایجاد زیرساخت‌های مناسب می‌تواند ظرف چند سال آینده نقش کلیدی در کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی در ایران ایفا کند. با توجه به مصرف روزانه ۱۲۰ میلیون لیتر بنزین، حتی جایگزینی ۱۰ درصد ناوگان می‌تواند بیش از ۲۰ میلیون لیتر در روز صرفه‌جویی به همراه داشته باشد. اما تحقق این هدف نیازمند سیاست‌های کلان، حمایت دولتی و اسقاط گسترده خودروهای فرسوده است.