افزایش سهم ترکیه از صادرات قطعات خودرو به ایران

صنعت خودروسازی ترکیه یکی از بخش‌های پویـا در اقتصاد این کشور به شمار می‌رود. این حوزه طی سه دهه گذشته رشد سریعی داشته و امروزه نقش محوری در تولید و صادرات ترکیه ایفا می‌کند. موقعیت جغرافیایی ترکیه در میان اروپا و آسیا، مزیت بزرگی برای دسترسی به بازارهای جهانی فراهم کرده است. بسیاری از شرکت‌های بزرگ خودروسازی بین‌المللی مانند فورد، تویوتا، هیوندای، رنو و فیات کارخانه‌های تولیدی در ترکیه احداث کرده‌اند و همین امر این کشور را به یکی از قطب‌های مهم خودروسازی منطقه تبدیل کرده است.

در کنار تولید خودرو، ترکیه شبکه گسترده‌ای از تولیدکنندگان قطعات خودرو ایجاد کرده است. قطعه‌سازان داخلی انواع محصولات از جمله موتور، باتری، سیستم‌های الکترونیکی، تعلیق و قطعات داخلی را تولید می‌کنند. این زنجیره تأمین، هم از تولید داخلی حمایت می‌کند و هم بازارهای صادراتی را پوشش می‌دهد. به همین دلیل، محصولات خودرویی جزو مهم‌ترین کالاهای صادراتی ترکیه محسوب می‌شوند و اروپا بزرگ‌ترین مقصد آن‌هاست.

صنعت خودروسازی ایران به دلایل مختلفی از جمله تحریم‌های بین‌المللی، مدیریت دولتی و انحصاری، استفاده از فناوری‌های قدیمی و عدم تمایل تولیدکنندگان به صادرات، نتوانسته هم‌سطح کشورهای موفقی مانند ترکیه رشد کند. قطع ارتباط با خودروسازان جهانی مانع انتقال دانش و سرمایه‌گذاری خارجی شده و انحصار داخلی نیز باعث کاهش رقابت، افت کیفیت و افزایش هزینه‌ها است.

از سوی دیگر، ضعف در تحقیق و توسعه، مشکلات اقتصادی و ارزی، و عدم حضور در زنجیره ارزش جهانی باعث شده ایران بیشتر بر تولید محصولات قدیمی برای بازار داخلی تمرکز کند. در حالی که کشورهایی مانند ترکیه با مشارکت بین‌المللی و توجه به فناوری‌های نوین مانند خودروهای برقی توانسته‌اند به جایگاه مهمی در صنعت جهانی دست یابند.

طبق آمار سازمان توسعه تجارت ایران، در سال ۱۴۰۳ بیشترین واردات خودرو و نیروی محرکه از چین انجام شده و این کشور با سهم ۳۲ درصدی در صدر قرار گرفته است. آلمان با ۲۷ درصد، ترکیه با ۱۲ درصد و امارات با ۱۰ درصد در رتبه‌های بعدی هستند.

داده‌ها نشان می‌دهد که جایگاه امارات که پیش‌تر نخستین مبدا واردات خودرو به ایران بود، اکنون به رده چهارم سقوط کرده است. افزایش سهم چین بیانگر گسترش همکاری ایران با خودروسازان و قطعه‌سازان این کشور است؛ به‌ویژه در تامین قطعات و مجموعه‌های نیروی محرکه برای مونتاژ داخلی.

آلمان همچنان یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان قطعات فنی و سیستم‌های پیشرفته خودرویی محسوب می‌شود و ترکیه نیز با توجه به نزدیکی جغرافیایی و سابقه همکاری صنعتی، مسیر مهمی برای واردات ایران به شمار می‌رود.