فقدان اسناد و مشکل ترخیص خودرو از بندر عباس؛ پیش‌درآمد بحران تازه برای بازار

ترخیص خودروهای وارداتی از بندر شهید رجایی به دلیل آسیب اسناد گمرکی در انفجار ششم اردیبهشت ۱۴۰۴ متوقف شده است. در این حادثه نه‌تنها خودروهای وارداتی آسیب دیده‌اند؛ بلکه اسناد مربوط نیز سوخته یا مففود هستند.

هم‌زمان با حادثه در بندر شهید رجایی بندر عباس، ابهام در تعرفه‌ها، نرخ ارز مخصوص واردات و سیاست‌های اجرایی دولت، واردات خودرو را با چالش جدی مواجه کرده است. بندر شهید رجایی، اصلی‌ترین دروازه واردات خودرو، پس از حادثه دچار اختلال شد و اطلاعات گمرکی خودروها از بین رفت، در نتیجه ترخیص خودروهای که در دیگر بنادر دپو شده بودند نیز، به مشکل خورد. این موضوع به سردرگمی خریداران و توقف عرضه خودروهای وارداتی منجر شده و می‌تواند ثبات قیمت‌ها در بازار را که اخیراً به دلیل واردات یک‌سال گذشته حفظ شده بود، به خطر بیندازد.

ابهام در تصمیمات دولتی نیز به مشکلات افزوده است. تعرفه واردات خودرو همچنان نامشخص است؛ دولت ابتدا تعرفه ۱۰۰درصدی پیشنهاد داد، سپس کاهش به ۶۰درصد توسط مجلس گزارش شد و دوباره به ۱۰۰درصد بازگشت. با این حال، در جلسه ۱۶ فروردین با حضور معاون اول رئیس‌جمهور، تعرفه خودروهای برقی و هیبریدی به ۴ و ۱۵درصد کاهش یافت و قرار شد تعرفه خودروهای بنزینی بازنگری شود. اما تاکنون آیین‌نامه جدیدی ابلاغ نشده و این تأخیر، برنامه‌ریزی واردکنندگان را مختل کرده است. همچنین، میزان ارز تخصیصی برای واردات بین ۲ تا ۳.۳ میلیارد یورو در نوسان است و هنوز نهایی نشده، که به توقف ثبت‌سفارش و رسوب خودروها در گمرک منجر شده است.

افزایش نرخ ارز محاسباتی گمرک از ۲۸,۵۰۰ به حدود ۷۰,۰۰۰ تومان، قیمت خودروهای وارداتی و مونتاژی را تقریبا دو برابر خواهد کرد. هزینه‌های تأمین ارز و حمل‌ونقل نیز به دلیل شناورسازی ارز تجاری و بازگشایی مسیر کشتیرانی چین به آمریکا بالا رفته و فشار مضاعفی بر واردکنندگان آورده است.

هادی سلیمانی ملکان، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو، از بی‌نظمی در سیاست‌گذاری و نبود اطلاعات گمرکی پس از سانحه بندر انتقاد کرده و خواستار ثبات حداقل دوساله در سیاست‌ها شده تا امکان برنامه‌ریزی برای واردکنندگان فراهم شود. ادامه این روند ممکن است در تابستان به افزایش شدید قیمت خودروهای وارداتی در بازار منجر شود. رئیس انجمن واردکنندگان خودرو به خبرنگاران گفت:

طبق قانون وقتی آیین‌‌‌نامه جدید ابلاغ نشده، همان ضابطه قبلی حکمفرماست اما در عمل فضا کاملا مبهم است. برای مثال اگر واردکننده برای عرضه ۵۰۰ دستگاه طرح پیش‌‌‌فروش بگذارد و ۱۰۰ دستگاه اول را با تعرفه فعلی ترخیص کند نمی‌‌‌داند که ۴۰۰ دستگاه بعد با چه تعرفه‌‌‌ای ترخیص می‌شود و باید به چه قیمتی بفروشد نتیجه اینکه در طرف تقاضا نیز نارضایتی ایجاد می‌شود و واردکننده نمی‌‌‌داند چه پاسخی باید به آنها دهد.

سانحه بندرشهید رجایی یکی از مشکلات عمده واردکنندگان است. واردکنندگان نمی‌توانند خودروهای خود را از این بندر ترخیص کنند چراکه به آنها گفته می‌شود اطلاعات این محصولات موجود نیست و در سانحه دچار آسیب شده است.

در سه‌ماهه پایانی سال قبل هزینه تامین ارز برای واردکنندگان به شدت افزایش یافت چراکه علاوه بر رشد نرخ ارز تجاری، تنها بخشی از آنها می‌توانستند اقدام به خرید ارز از تالار کنند و مابقی ارز مورد نیاز خود را با قیمت نزدیک به بازار تهیه می‌‌‌کردند که حتی به ۱۰۰‌هزار تومان هم رسید.

به دلیل بازگشایی مسیر کشتی‌‌‌رانی چین به آمریکا قیمت کشتی برای حمل نیز افزایش یافته و هزینه زیادی را به واردکنندگان تحمیل می‌کند. وی همچنین ابراز امیدواری می‌کند که سیاستگذاری‌ها در حوزه واردات خودرو دست‌کم برای دو سال ثابت بمانند تا فعالان اقتصادی قادر به برنامه‌‌‌ریزی باشند.