R390 GT1؛ کمیاب‌ترین خودروی جاده‌ای تاریخ نیسان
این خودروساز ژاپنی تاریخچه درخشانی در تولید خودروهای جذاب برای طرفداران دنیای خودرو دارد. از مدل‌هایی همچون اسکای لاین و سیلویا گرفته تا اسطوره‌های موتور اسپرت همچون اسکای لاین GT-R که در پیست‌های استرالیا لقب گودزیلا را به خود اختصاص داده است، نیسان حضوری پررنگ در دنیای خودروهای پرفورمنس جاده‌ای و مسابقات موتور اسپرت داشته است. اما یکی از خودروهای جاده‌ای نیسان بسیار کمیاب است چراکه فقط تنها یک دستگاه از آن در کل دنیا وجود دارد. حتی مدل‌های مسابقه‌ای همین خودرو توان رقابت با چنین محصولی را ندارند زیرا هشت دستگاه از آن‌ها تولید شده است. می‌خواهیم شما را با نیسان R390 GT1 آشنا کنیم، خودرویی که نسخه جاده‌ای از مدل مسابقه‌ای لمان 1997 محسوب می‌شود و برای هماهنگی و کسب تأییدیه‌های لازم جهت حضور در این رویداد استقامتی توسعه یافت. در ادامه شما را با R390 GT1 بیشتر آشنا خواهیم کرد.
در سال 1995، نیسان موتور اسپرت یا همان نیسمو با چالش جدیدی مواجه شد. با اینکه نیسان در سال‌های قبل هم راهی لمان شده بود و با تیم خودش روی محصولات مسابقه‌ای کار می‌کرد اما برای اولین بار بخش نیسمو مسئول توسعه چنین محصولی شد. در دو سال اول رقابت‌ها نیسمو با خودروی جی تی شکل گرفته بر پایه R33 اسکای لاین GT-R در لمان حضور یافت اما در آن زمان تیم نیسمو متوجه شد رقبا از حفره‌های موجود در قوانین برای تولید خودروهای سریع‌تر و قوی‌تر استفاده می‌کنند. ژاپنی‌ها فهمیدند برای رقابت با تیم‌های دیگر باید طراحی جدیدی بکار گیرند و پس از چند ماه تلاش خودروی R390 GT1 متولد شد. به منظور طراحی و ساخت خودروی مسابقه‌ای آماده لمان در کمتر از یک سال، نیسان با شرکت TWR یا تام واکینشاو ریسینگ همکاری کرد. TWR شرکت مهندسی و تیم موتور اسپرتی بود که دو دهه قبل‌تر توسط تام واکینشاو راننده مسابقات تأسیس شده بود. یکی از طراحان ارشد این شرکت که روی پروژه R390 کار می‌کرد تونی ساوت گیت نام داشت که خودروی پیروز لمان یعنی جگوار XJR-9 را نیز طراحی کرده بود. او از برخی عناصر محصول جگوار در R390 نیز استفاده کرد.
یکی از عواملی که باعث شد فرایند توسعه نیسان R390 بسیار کوتاه باشد استفاده از پیشرانه موجود در آن دوران بجای طراحی یک پیشرانه کاملاً جدید بود. ژاپنی‌ها مجبور بودند برای کاهش زمان تولید و هزینه‌ها از پیشرانه‌های در دسترس و مناسب برای R390 استفاده کنند. سلاح قبلی نیسمو برای مسابقات خودرویی یعنی اسکای لاین GT-R از پیشرانه 6 سیلندری استفاده می‌کرد که حالا برای یک خودروی مسابقه‌ای خیلی قدیمی و سنگین بود. در نهایت نیسمو تصمیم گرفت پیشرانه 8 سیلندر یک خودروی مسابقه‌ای مربوط به حدود یک دهه قبل یعنی R89C را بکار گیرد. این نیروگاه توسط شرکت بریتانیایی لولا و برای نیسان طراحی شده بود.
پیشرانه یاد شده به خاطر استفاده از بلوک آلومینیومی بجای بلوک آهنی وزن کمتری نسبت به پیشرانه 6 سیلندر اسکای لاین داشت و مرکز ثقل آن نیز پایین‌تر بود که به بهبود هندلینگ خودرو در پیست کمک می‌کرد. زمانی که انتخاب پیشرانه نهایی شد باقی کارها بهتر پیش رفت و تست‌های تونل باد در بریتانیا انجام شد اما اولین فاز ساخت و تست خودرو در ژاپن صورت گرفت. نام جدید R390 نیز ادای احترامی به خودروی نیسان کلاسیک در گذشته بود و روش نام‌گذاری نیسان در سال‌های قبل را ادامه می‌داد. بد نیست بدانید سی سال قبل از R390، خودرویی مسابقه‌ای با همکاری پرنس و نیسان و با نام R380 تولید شده بود.
نسخه جاده‌ای از مدل مسابقه‌ای R390 به حالت پروتوتایپ تولید شد و به نیسان کمک کرد تا فرایند توسعه خودروی مسابقه‌ای را بهتر پیش ببرد. این خودرو راهی برای کسب تأییدیه‌های حضور در لمان بود. از نظر فنی تفاوتی بین مدل‌های جاده‌ای و مسابقه‌ای وجود نداشت و هر دو از یک پیشرانه و گیربکس استفاده کرده بودند. نسخه اولیه از R390 جاده‌ای در سال 1997 تولید شد و در مسابقات لمان همان سال با رنگ بدنه قرمز و پلاک بریتانیا R835 GUD به نمایش درآمد. یک سال بعد این خودرو برخی تغییرات را تجربه کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به اضافه شدن دم دراز و اسپویلر پشتی اشاره کرد. از اینجا به بعد برخی تغییرات با مدل مسابقه‌ای اعمال شد تا دو خودرو کمی متمایزتر باشند.
پیشرانه 8 سیلندر 3.5 لیتری توئین توربوی نیسان R390 GT1 قدرت 550 اسب بخار و گشتاور 637 نیوتون متری تولید کرده و با همکاری گیربکس 6 سرعته دستی سکونشئال می‌تواند صفر تا 96 کیلومتر در ساعت 3.9 ثانیه‌ای و حداکثر سرعت 354 کیلومتر بر ساعت را فراهم سازد. R390 GT1 هم‌اکنون در تأسیسات زاما نیسان در ژاپن نگهداری می‌شود. این تأسیسات قبلاً مرکز تولید چندین خودروی جاده‌ای نیسان بوده اما امروزه کلکسیونی از خودروهای کلاسیک و ارزشمند نیسان شامل بیش از 400 خودروی تاریخی در آن نگهداری می‌شود.
همان‌طور که گفته شد، نسخه جاده‌ای R390 به خاطر هماهنگی با قوانین مسابقات لمان تولید شد و هدف نهایی این بود که خودروهای مسابقه‌ای بتوانند راهی پیست شوند. با این کار نیسمو به رکورد جدیدی از نظر زمان توسعه و تولید یک خودرو در کمتر از یک سال دست یافت. سه خودرو برای لمان 1997 تولید شدند اما هرکدام از آن‌ها مشکلاتی در زمینه رعایت قوانین داشتند و تغییرات دقیقه نود هم باعث ایجاد برخی مشکلات فنی شد که مهم‌ترین آن‌ها داغ کردن گیربکس بود. این امر باعث شد مسابقات لمان 1997 برای نیسان یک شکست باشد و دو خودرو از دور مسابقات کنار رفته و سومین خودرو نیز رده دوازدهم را به دست آورد.
نیسان از این شکست درس مهمی گرفت و یک سال بعد بدنه خودروها را به روز کرد تا با قوانین همخوانی داشته باشند و برخی تغییرات را هم در بخش پرفورمنس اعمال کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به نصب بال و دیفیوزر عقب اشاره کرد. تلاش‌های نیسان نتیجه داد و هر چهار خودروی حاضر در لمان 1998 توانستند جزو ده خودروی اول رقابت‌ها باشند؛ اما سال 1998 آخرین سال مسابقات برای R390 بود و با تغییر قوانین، ژاپنی‌ها خودروی R391 را جهت حضور در کلاس کاکپیت باز LMP توسعه دادند و نهایتاً هم به‌طور کامل از لمان خارج شدند. نیسان تا 15 سال بعد از آن در لمان حضور نداشت اما گیمرها می‌توانستند از حضور R390 در دنیای مجازی و بازی گرن توریسمو لذت ببرند. این خودرو اولین بار در گرن توریسمو 2 سال 1999 حضور یافت و تا گرن توریسمو 6 سال 2013 نیز در آن قابل انتخاب بود.
اگرچه تنها یک دستگاه از R390 GT1 تولید شده اما در سال 2022 اریک کوماس راننده موتور اسپرت یکی از هشت مدل مسابقه‌ای R390 را به نسخه جاده‌ای تبدیل کرد. او مدل شاسی 780009 را از نیسان خرید و با بازسازی و اعمال تغییراتی آن را به مدل جاده‌ای بدل نمود. البته برای این کار قطعاتی تغییر یافت و به خودرو افزوده شد که از جمله آن‌ها می‌توان به بهینه‌سازی سیستم خنک کاری، نصب شیشه جلو و پوشش کابین و پانل درها اشاره کرد. البته ظاهراً کوماس 95 درصد قطعات مسابقه‌ای اصلی را روی این خودرو حفظ کرده است.