چگونه داتسون 240Z بازار خودرو در آمریکا را تغییر داد؟

داتسون 240Z که در زمان خود پرفروش‌ترین خودروی اسپرت آمریکا بود، راه را برای موفقیت خودروسازان ژاپنی در ساخت خودروهای اسپرت مقرون‌به‌صرفه هموار کرد.

تأثیر داتسون 240Z بر صنعت خودرو و فرهنگ خودرویی اغلب دست‌کم گرفته می‌شود. این کوپهٔ ژاپنی در زمان خود پرفروش‌ترین خودروی اسپرت در آمریکا بود و نام Z را به یکی از قدیمی‌ترین و ماندگارترین نام‌ها در صنعت خودروسازی تبدیل کرد. 240Z ثابت کرد که ژاپنی‌ها می‌توانند خودروهایی بسازند که نه‌تنها مقرون‌به‌صرفه، بلکه باکیفیت و هیجان‌انگیز باشند. این خودرو راه را برای موفقیت برندهای ژاپنی در ساخت نسل‌های بعدی خودروهای اسپرت ارزان‌قیمت باز کرد و رقبای قدیمی‌تر را وادار ساخت تا برای عقب نماندن، مدل‌هایی مثل پورشه ۹۱۱ و شورلت کوروت را بهتر کنند.

تولد نیسان فیرلیدی Z

هوندا در سال ۱۹۶۹ با مدل کوچک N600 و موتور ۶۰۰ سی‌سی وارد بازار آمریکا شد اما در همان زمان، یوتاکا کاتایاما، مدیرعامل نیسان هم یک مدل اسپرت را در سر داشت که با کد S30 شناخته می‌شد. تیم طراحی او به رهبری یوشیهیکو ماتسو این خودرو را با هدف تولید انبوه توسعه داد. S30 که ابتدا فیرلیدی Z نام گرفت، اواخر ۱۹۶۹ با موتور شش سیلندر خطی ۱۵۱ اسب بخاری وارد خط تولید شد؛ موتوری که در آن زمان قدرتمند محسوب می‌شد. این خودرو با سیستم سوپاپ SOHC، تعلیق مستقل و ظاهری جذاب با کاپوت بلند و عقب کوتاه، ویژگی‌های خودروهای اسپرت لوکس برندهایی مثل جگوار و ب‌ام‌و را داشت نه یک برند ژاپنی که با خودروهای اقتصادی کوچک و عجیب شناخته می‌شد. این خودرو در سال ۱۹۷۱ به آمریکا رسید و با نام داتسون 240Z معرفی شد. این کوپهٔ ژاپنی هرچند از قطعات ظاهراً معمولی ساخته شده بود اما رانندگی فوق‌العاده‌ای داشت. قیمت، پرفورمنس و ظاهر 240Z بلافاصله توجه مطبوعات خودرویی و مردم را جلب کرد. گیربکس چهار سرعته داتسون مثل خودروهای اسپرت گران‌قیمت روان و دقیق بود و قدرت را به چرخ‌های عقب منتقل می‌کرد.

تغییر قواعد بازی

در آن زمان، خودروهای عضلانی در اوج محبوبیت بودند و بحران سوخت هنوز از راه نرسیده بود. 240Z اما به همه یادآوری کرد که رانندگی فقط شتاب در خط مستقیم نیست؛ لذت پیچیدن در جاده‌ها هم مهم است. آن زمان، ب‌ام‌و 2002، پورشه 911 و شورلت کوروت به خودروهای اسپرت نمادین بازار تبدیل شده بودند اما 240Z برای چند سال همه را در فروش پشت سر گذاشت و حتی در پیست‌های مسابقه از آن‌ها پیشی گرفت. مهم‌تر اینکه کوپه نیسان قابل‌اعتمادتر و ارزان‌تر بود. این اولین خودروی ژاپنی در آمریکا بود که چنین شهرتی به دست آورد و مدل‌های بعدی این اعتبار را تثبیت کردند.

جانشین معنوی با نشان مزدا

نیسان در مدل‌های بعدی نتوانست تأثیر 240Z را تکرار کند. این شرکت خودروهای اسپرت خود را بزرگ‌تر و نرم‌تر کرد تا بازار آمریکا را راضی نگه دارد. چند دهه طول کشید تا در قرن بیست‌ویک، نیسان با مدل‌های 350Z و 370Z به فرمول اصلی بازگردد. بااین‌حال، در اواخر دهه ۱۹۸۰، مزدا فرمول 240Z را گرفت و آن را به کمال رساند. درحالی‌که 240Z برای رقابت کلی با خودروهای اسپرت اروپایی طراحی شده بود، مزدا MX-5 روی یک خودروی خاص تمرکز و آن را بی‌نقص کرد. مزدا ایده نیسان برای ساخت یک خودروی اسپرت اروپایی مانند ساده، ارزان و قابل‌اعتماد را گرفت و اشتباه نیسان در بزرگ‌تر و نرم‌تر کردن را تکرار نکرد. مزدا برای راضی کردن بازار آمریکای شمالی، MX-5 را تغییر نداد بلکه بازار را به سمت خودش کشاند.

هوندا و تویوتا هم به میدان آمدند

پس از موفقیت مزدا، هوندا هم برای عرضهٔ یک خودروی اسپرت اروپایی مانند ساده و ارزان فرصت را مناسب دید. البته این شرکت قبلاً در دهه ۱۹۶۰ با S800 چیزی مشابه را امتحان کرده بود که با مدل‌های ارزان‌تر اروپایی رقابت می‌کرد اما S2000 حرکتی جسورانه‌تر بود که در سال ۱۹۹۵ به‌عنوان کانسپت معرفی شد. این رودستر به موتور ۲ لیتری VTEC هوندا مجهز شده بود که تا ۹ هزار rpm دور می‌گرفت و ۲۵۰ اسب بخار قدرت داشت. S2000 بزرگ‌تر و قوی‌تر از MX-5 بود و به محبوبیت زیادی بین عشاق خودرو دست یافت. تویوتا هم مدت‌ها در بازار خودروهای اسپرت حضور داشت اما زمان برد تا آن را به کمال برساند. سوپرا از ۱۹۷۸ راهی بازار شده بود و فروش خوبی را هم تجربه کرد ولی نسل چهارم در دههٔ ۹۰ بود که این ماشین را به اوج رساند.

حتی پورشه هم دنباله‌رو شد

در دهه ۱۹۹۰، پورشه در بحران فرورفت و بخشی از این مشکل به خاطر خودروهای اسپرت ژاپنی عالی بود که قیمتی ارزان‌تر از پورشه داشتند. دو خودرو پورشه را نجات دادند. کائن معمولاً به‌عنوان ناجی پورشه شناخته می‌شود اما باکستر بود که فضا را برای عرضه کائن باز کرد. پورشه قبلاً عرضهٔ مدل‌های ارزان‌تر را آزمایش کرده بود اما باکستر در ۱۹۹۷ با قیمت پایه ۴۰ هزار دلار یک پکیج کامل بود. هرچند باکستر چندان ارزان نبود ولی قیمت به‌مراتب کمتری نسبت به ۹۱۱ داشت. باکستر به «پورشه فقرا» شهرت یافت و آن‌قدر خوب فروخت که پورشه را از بحران مالی نجات داد. البته، برخلاف خودروهای اسپرت سنتی با موتور جلو و دیفرانسیل عقب، باکستر خودرویی موتور وسط بود.

نیسان بالاخره به فرمول اصلی برگشت

شاید تعجب کنید که چرا در این مقاله کمتر از مدل‌های بعدی Z صحبت شد و بیشتر روی برندهای دیگر تمرکز کردیم که به بخش خودروهای اسپرت ارزان‌قیمت وارد شدند. دلیلش این است که فرمول Z هیچ‌وقت ثابت نماند و نیسان سال‌ها در هدف Z مردد بود. گاهی خودروی اسپرت بود و گاهی گرند تورر که هیچ‌کدام روح واقعی 240Z را نداشتند؛ اما جدیدترین Z به همان ایده اولیه برگشته است. این ماشین به‌جای موتور شش سیلندر خطی، از یک V6 توئین توربو استفاده می‌کند که در دیگر خودروهای گروه نیسان، مثل اینفینیتی Q60 رد اسپرت ۴۰۰، دیده شده بود. این موتور ۴۰۰ اسب بخار و ۴۷۴ نیوتن ‌متر گشتاور تولید می‌کند و Z را با قیمتی کمی بیش از ۴۰ هزار دلار به یک کوپهٔ مقرون‌به‌صرفهٔ عالی تبدیل کرده است. البته Z جدید بی‌نقص نیست. پلت‌فرم قدیمی دارد و گیربکس دستی آن به‌قدری که باید دقیق باشد نیست اما از قدرت و منابع نیسان استفاده می‌کند تا خودروی اسپرتی بسازد که آدم‌های معمولی بتوانند بخرد. درحالی‌که بقیه برای ۴۰۰ اسب بخار قیمت‌های نجومی می‌گیرند نیسان آن را با قیمتی معقول ارائه می‌دهد.