آشنایی با تمام خودروهایی که از موتور TU5 استفاده کردند، از اروپا تا چین و ایران!

اگر اندکی به خودرو علاقه داشته باشید، قطعاً تاکنون نام پیشرانهٔ TU5 را شنیده‌اید. این یکی از پرکاربردترین موتورها در خودروسازی کشورمان است و تاکنون در خودروهای متعددی مورداستفاده قرار گرفته است. هرچند این پیشرانه سال‌ها است از بازار اروپا حذف شده اما خودروسازان ایرانی قصد ندارند به این زودی‌ها دست از سر موتور TU5 بردارند زیرا علاوه بر ایران‌خودرو، این پیشرانه تازه به دست سایپا افتاده و قرار است در محصولات جدید خود از آن استفاده کند. به همین دلیل، قصد داریم در ادامه با تمام خودروهایی که در ایران و جهان از این موتور استفاده کردند آشنا شویم.

TU5 بزرگ‌ترین نسخه از خانوادهٔ موتورهای TU پژو-سیتروئن محسوب می‌شود. این خانواده که شامل موتورهایی از 1 لیتری تا 1.6 لیتری می‌شود، در سال 1986 معرفی و جایگزین موتورهای قدیمی سری X پژو شد هرچند که قطعات مشترک زیادی با نسل قبلی داشت. موتورهای سری TU در طیف گسترده‌ای از محصولات پژو-سیتروئن مورداستفاده قرار گرفت و حتی در نسخهٔ دیزلی هم ساخته شد که TUD نام داشت. پیشرانه‌های جدید پرینس که به‌طور مشترک توسط پژو-سیتروئن و ب‌ام‌و توسعه پیدا کردند و در سال 2006 معرفی شدند، رفته‌رفته جای موتورهای سری TU را در محصولات شرکت فرانسوی گرفتند.

TU5 به‌عنوان بزرگ‌ترین عضو این خانواده، حجم دقیق 1587 سی‌سی دارد و در نسخه‌های 8 و 16 سوپاپ تولید می‌شد. بلوک این موتور چدنی و سرسیلندر آن آلومینیومی است. نسخهٔ 8 سوپاپ این موتور بین 90 تا 98 اسب بخار قدرت داشت درحالی‌که نسخهٔ 16 سوپاپ در اکثر مدل‌ها 109 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد اما یک نسخهٔ اسپرت با نام JP4S هم با 125 اسب بخار قدرت از این موتور ساخته شد که فقط در سیتروئن C2 VTS مورداستفاده قرار گرفت.

EC5 نسخهٔ ارتقاءیافته و جدیدتر از موتور TU5 محسوب می‌شود که به سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ مشترک پژو-سیتروئن و ب‌ام‌و مجهز است و با نسبت تراکم بالاتر، بین 116 تا 122 اسب بخار قدرت تولید می‌کند. هرچند پژو-سیتروئن سال‌ها است موتور TU5 را از محصولات اصلی خود کنار گذاشته اما EC5 همچنان برای سدان‌های اقتصادی این گروه یعنی پژو 301 و سیتروئن C الیزه برای بازارهای نوظهور مثل آمریکای لاتین تولید می‌شود.

پیشرانهٔ TU5 در اوایل دههٔ 80 شمسی با پژو 206 به ایران آمد. ایران‌خودرو این هاچ‌بک فرانسوی را با دو پیشرانهٔ TU3 و TU5 مونتاژ کرد که موتور TU5 در تیپ‌های 5 و 6 ارائه می‌شد. طی سال‌های بعد، موتور TU5 به دلیل بازدهی بالاتر، تکنولوژی پیشرفته‌تر، مصرف سوخت مناسب‌تر و استهلاک پایین‌تر نسبت به موتور قدیمی XU7، توسط ایران‌خودرو غیر از 206، در خودروهای دیگری هم استفاده شد. در پاییز سال 1399 نیز ایران‌خودرو تولید نسخهٔ ارتقاءیافتهٔ این موتور را با نام TU5 پلاس آغاز کرد که مثل EC5 به سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ مجهز شده و خروجی کمی بالاتری دارد.

سایپا در زمان برجام حق تولید پیشرانه EC5 را از سیتروئن گرفت و اقدامات اولیه جهت تولید آن را انجام داد اما با بازگشت تحریم‌ها و خروج سیتروئن از ایران، این پروژه متوقف ماند. بااین‌حال، سایپا از طریق مگا موتور اقدام به داخلی‌سازی این موتور کرده و نام ME16 را روی آن گذاشته است. موتور ME16 سایپا در ساختار بلوک سیلندر، اجزای سرسیلندر، رینگ‌ها و یاتاقان‌ها، پاشش سوخت و سیستم جرقه‌زنی با TU5P ایران‌خودرو تفاوت دارد. همچنین ازآنجایی‌که این پیشرانه به‌نوعی بر اساس نسخه اصلی موتور EC5 ساخته شده، گشتاور بیشتری نسبت به موتور TU5P پلاس تولید می‌کند. طبق اعلام سایپا، حداکثر گشتاور این موتور 150 نیوتن متر است که اختلاف 6 نیوتن متری را با TU5P نشان می‌دهد.

پیشرانهٔ TU5 در مدل‌های متعدد پژو-سیتروئن مورداستفاده قرار گرفت و حتی زیر کاپوت برخی خودروهای چینی هم نصب شد. در ایران نیز همان‌طور که اشاره شد، این موتور را در خودروهای مختلفی دیده‌ایم. در ادامه با تمام خودروهایی که از موتور TU5 استفاده کردند آشنا خواهیم شد.

پژو 106

106 کوچک‌ترین هاچ‌بک پژو بود که از سال 1991 تا 2003 تولید می‌شد. این خودرو در مدل‌های معمولی از نسخهٔ هشت سوپاپ موتور TU5 استفاده می‌کرد درحالی‌که در مدل GTI به نسخهٔ 16 سوپاپ J4 با 120 اسب بخار قدرت مجهز شد.

پژو 306

306 در نسخه‌های سدان، استیشن، هاچ‌بک و کابریولت از نسخه‌های 8 سوپاپ موتور TU5 با 90 و 98 اسب بخار قدرت استفاده می‌کرد.

پژو 206

206 حداقل برای ما ایرانی‌ها، مشهورترین خودرویی محسوب می‌شود که به پیشرانهٔ TU5 مجهز بود. این موتور در کشورمان در نسخهٔ صندوقدار 206 هم مورداستفاده قرار گرفت.

پژو 307

هرچند 307 خودروی بزرگ‌تری نسبت به 206 است و در سگمنت C قرار می‌گیرد اما پژو از نسخهٔ 16 سوپاپ JP4 این موتور با 109 اسب بخار قدرت در انواع مختلف 307 استفاده می‌کرد.

پژو 207

هرچند پژو برای 207 بیشتر پیشرانه‌های جدید پرینس را در نظر گرفته بود اما موتور TU3 و نسخهٔ 16 سوپاپ 109 اسب بخاری TU5 همچنان در این خودرو ارائه می‌شد.

پژو 206 پلاس

این خودرو فیس‌لیفتی روی 206 بود که توسط شعبهٔ برزیلی پژو انجام شد و در اروپا با نام 206 پلاس عرضه شد اما در ایران 207 نام گرفت. این خودرو در کشورمان ابتدا فقط با موتور TU5 عرضه می‌شد اما چند وقتی است موتور TU3 هم برای آن ارائه شده است.

پژو 1007

1007 هاچ‌بک عجیبی با درهای کشویی بود که بر اساس 206 ساخته و بین سال‌های 2004 تا 2009 تولید شد. این خودرو با موتورهای TU3 و نسخهٔ JP4 موتور TU5 عرضه می‌شد.

پژو 408

408 که اولین بار در سال 2010 معرفی شد، برخلاف نامش، جایگزین 407 نبود بلکه نسخهٔ سدان 308 محسوب می‌شد که بازارهای نوظهور مثل چین را هدف قرار داده بود. یکی از پیشرانه‌هایی که برای نسل اول 408 ارائه شد، TU5 بود.

سیتروئن ساکسو

ساکسو هاچ‌بک کوچکی بر اساس پژو 106 بود که بین سال‌های 1996 تا 2003 تولید می‌شد. این خودرو با نسخه‌های 8 سوپاپ موتور TU5 عرضه می‌شد درحالی‌که در مدل اسپرت VTS به نسخهٔ 16 سوپاپ J4 با 120 اسب بخار قدرت مجهز بود.

سیتروئن زارا

زارا که در نسخه‌های لیفت‌بک و استیشن بین سال‌های 1997 تا 2006 تولید می‌شد، از نسخهٔ 109 اسب بخاری JP4 موتور TU5 استفاده می‌کرد.

سیتروئن زارا پیکاسو

زارا پیکاسو MPV کوچکی بر اساس پلت‌فرم زارا بود. برای این خودرو علاوه بر نسخهٔ JP4، نسخه‌های 8 سوپاپ موتور TU5 هم ارائه می‌شد.

سیتروئن C2

C2 علاوه بر استفاده از نسخهٔ 109 اسب بخاری JP4 موتور TU5، تنها خودرویی بود که در مدل اسپرت VTS از نسخهٔ JP4S این موتور با 125 اسب بخار قدرت استفاده کرد.

سیتروئن C2 چین

از سال 2006 تا 2013، نسخهٔ ری‌بج شدهٔ پژو 206 با نام سیتروئن C2 در چین عرضه می‌شد. این خودرو با دو موتور TU3 و TU5 به فروش می‌رسید.

سیتروئن C3

نسل اول C3 از نسخهٔ JP4 موتور TU5 استفاده می‌کرد. جالب اینکه در نسل دوم همچنان موتورهای TU1 و TU3 برای C3 ارائه می‌شد اما TU5 با پیشرانه جدید EP6 از سری پرینس جایگزین شد.

سیتروئن C4

نسل اول C4 هم مثل برادر کوچک‌تر خود از نسخهٔ 16 سوپاپ JP4 موتور TU5 استفاده می‌کرد. در سال 2009 نیز نسخه‌ای از این خودرو با نام C-Quatre برای بازار چین معرفی شد که نسخهٔ جدیدتر موتور TU5 یعنی EC5 را زیر کاپوت داشت.

سیتروئن برلینگو / پژو پارتنر

برلینگو و پارتنر مینی‌ون‌های یکسانی بودند که با دو برند پژو و سیتروئن عرضه می‌شدند. نسل‌های اول و دوم این خودرو با پیشرانهٔ TU5 عرضه می‌شد.

سیتروئن فوکانگ

فوکانگ خودروی کامپکتی بر پایهٔ سیتروئن ZX برای بازار چین بود که از سال 1992 توسط جوینت ونچر پژو-سیتروئن و دانگ‌فنگ تولید می‌شد. این اولین خودروی پژو سیتروئن برای بازار چین بود. فوکانگ با پیشرانه‌های TU3 و TU5 در چین عرضه می‌شد. نسخهٔ جدید این خودرو که در سال 2002 با نام سیتروئن الیزه معرفی شد و تا سال 2013 تولید می‌شد نیز همچنان از موتور TU5 استفاده می‌کرد که در چین با نام N6A 10XA3A شناخته می‌شد.

سیتروئن C الیزه / پژو 301

این سدان‌های اقتصادی که در سال 2012 برای بازارهای درحال‌توسعه و همین‌طور اروپای شرقی معرفی شدند، از پیشرانهٔ EC5 استفاده می‌کردند و همچنان در حال تولید هستند.

سیتروئن C3 XR

C3 XR کراس‌اوور کوچکی بود که در سال 2014 بر اساس سیتروئن C الیزه برای بازار چین معرفی شد. این خودرو ابتدا با موتور EC5 به فروش می‌رسید اما بعداً به موتور جدید 1.2 لیتری توربو مجهز شد. C3 XR قرار است توسط سایپا با نام سیلک در ایران مونتاژ شود.

یوگو فلوریدا

فلوریدا هاچ‌بک کوچکی بود که توسط شرکت یوگوسلاویایی زاستاوا از سال 1988 تا 2008 تولید می‌شد. این خودرو از سال 2002 به نسخهٔ 8 سوپاپ 96 اسب بخاری موتور TU5 مجهز شد.

دانگ‌فنگ فنگشن S30 / H30

این خودرو که در سال 2009 معرفی شد، بر اساس سیتروئن فوکانگ بازار چین ساخته شده بود. این محصول دانگ‌فنگ در نسخه‌های سدان با نام S30 و هاچ‌بک با نام H30 ساخته می‌شد که نسخهٔ کراس آن در ایران هم عرضه شد. S30 و H30 با موتورهای 1.5 لیتری دانگ‌فنگ و 1.6 لیتری TU5 تولید می‌شدند.

دانگ‌فنگ فنگشن L60

دانگ‌فنگ در سال 2015 سدان فنگشن L60 را معرفی کرد که بر اساس نسل اول پژو 408 ساخته شده بود. این خودرو با دو پیشرانهٔ مختلف عرضه می‌شد که یکی از آن‌ها EC5 بود.

رانا

رانا که بر اساس پژو 206 صندوقدار ساخته شد و در سال 1391 به بازار آمد، برخلاف 206، فقط با پیشرانهٔ TU5 تولید شد و در نسخهٔ جدید به موتور TU5P مجهز شده است.

پژو 405

ایران‌خودرو در سال 1387 فیس‌لیفت 405 را با نام SLX معرفی کرد. این خودرو ابتدا با همان موتور 1.8 لیتری XU7 عرضه می‌شد اما از سال 1390 موتور TU5 برای آن ارائه شد.

پژو پارس

پارس ابتدا با پیشرانهٔ XU7 پژو 405 و نسخهٔ 16 سوپاپ L4 آن معروف به موتور زانتیا تولید می‌شد اما در سال 1387، ایران‌خودرو موتور TU5 را هم برای این خودرو ارائه کرد و با نام پارس LX به بازار فرستاد.

سمند

هرچند سمند با موتورهای XU7 و EF7 عرضه می‌شد اما مدت کوتاهی بین سال‌های 1387 تا 1389، ایران‌خودرو تعدادی سمند با موتور TU5 برای صادرات تولید کرد که از این مدل حدود 400 دستگاه در بازار داخل به فروش رسید.

تارا

تارا بر اساس پژو 301 ساخته شد و بنابراین طبیعی بود که ایران‌خودرو از موتور TU5 در آن استفاده کند. تارا اولین خودرویی بود که به نسخهٔ ارتقاءیافتهٔ این موتور یعنی TU5P مجهز شد.

شاهین

سایپا با راه‌اندازی خط تولید موتور ME16، قصد دارد از آن در محصولات مختلف خود استفاده کند که واجب‌ترین آن‌ها شاهین است زیرا می‌تواند نقطه‌ضعف اصلی آن یعنی موتور M15 توربوی قدیمی را برطرف کند.

پارس‌خودرو P90

این خودرو که نسخهٔ ایرانیزهٔ نسل اول رنو لوگان محسوب می‌شود، یکی دیگر از محصولات گروه سایپا است که با پیشرانهٔ ME16 تولید خواهد شد زیرا امکان تولید موتور اصلی K4M رنو در ایران وجود ندارد.