شاهکارهای کلاسیک؛ پورشه 959 سوپراسپرت تاریخ‌ساز آلمانی

مدل 959 به عنوان یکی از معدود تولیدات پورشه در کلاس سوپراسپرت دارای اهمیت است. این خودرو در زمان تولید، نسخه‌ی پیشرفته‌تر و قدرتمندتر از پورشه 911 محسوب می‌شد. بسیاری از کارشناسان خودرو، از جمله رسانه‌ی Sports Car International، پورشه 959 را بهترین خودروی اسپرت دهه‌ی 80 میلادی دانسته‌اند.

پورشه 959 پس از 4 سال تحقیق و آزمایش، در سال 1986 به خط مونتاژ رسید. پیتر شوتز (Peter Schutz) بین سال‌های 1981 تا 1987 مدیرعامل پورشه بود و شخصا، پروژه‌ی 959 را برای فروش در کلاس سوپراسپرت و رقابت در مسابقات گروه B، ایده‌پردازی کرد. این تصمیم زمانی گرفته شد که پورشه، درگیر مشکلات اقتصادی بود و احتمال توقف تولید 911 برای همیشه، وجود داشت.

از نظر تاریخی، 959 اولین سوپراسپرت پورشه محسوب می‌شود. هرچند که مدل‌های تقویت‌شده از 911، همواره آماده‌ی رقابت با سوپراسپرت‌های گران‌قیمت ساخت فراری و لامبورگینی بوده‌اند اما فقط 3 خودرو، شامل 959 و کررا GT و 918، به کلاس سوپراسپرت تعلق دارند.

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای پورشه در 959، نصب سیستم دو دیفرانسیل اختصاصی برای این خودرو بود. برای رسیدن به این هدف، تغییراتی در پلت‌فرم 911 تیپ 930 داده شد. دیگر موضوع جالب اینکه، پیشرانه‌ی 959 نیز ارتباط مستقیم با هیچ کدام از نسخه‌های 911 نداشت. در آن زمان، پورشه 911 به موتورهای 3/3 و 3/6 و 3/75 لیتر مجهز بود اما برای 959، پیشرانه‌ی 2/9 لیتر طراحی شد.

موتور 2849 سی‌سی توئین‌توربو که روی پورشه 959 جاده‌ای نصب شد، قبلا برای مدل‌های مسابقه‌ای مشهور، مثل پورشه 956 و 962 وجود داشت. این پیشرانه‌ی 6 سیلندر تخت 24 سوپاپ، همراه سیستم انژکتور بوش (Bosch Metronic 2.1)، دور موتور مجاز تا 6500 دور بر دقیقه ارائه می‌کرد.

در بدنه، از ترکیب آلیاژ آلومینیوم و الیاف آرامید استفاده شد که در آن زمان، مخصوص فضاپیماها بود. علاوه‌بر کاهش وزن قابل توجه، طراحی 959 نیز به گونه‌ای شکل گرفت که ضریب درگ بسیار خوب 0/31 داشته باشد. سیستم تعلیق برای مدل‌های مسابقه‌ای، ارتفاع ثابت داشت اما در نسخه‌های جاده‌ای 959، حالت‌های متفاوت هماهنگ با سرعت ارائه می‌کرد. این خودرو همچنین، مجهز به چرخ‌های ساخته شده از منیزیم بود.

سیستم دو دیفرانسیل پورشه PSK با نام کامل Porsche-Steuer Kupplung اولین‌بار روی 959 به شکل محصولی تجاری، شناخته شد. این فناوری، در هر دو حالت گذر از پیچ یا رانندگی در مسیر مستقیم، انتقال نسبت گشتاور بین محورهای جلو و عقب را تنظیم می‌کرد. به همین دلیل پورشه 959 مجهز به PSK، برای رانندگی آرام در شهر یا مانورهای سریع پیست، عملکردی بسیار خوب و متفاوت از رقبا داشت.

در کمال ناباوری، پورشه 959 با موتور 2849 سی‌سی، 444 اسب بخار قدرت و 500 نیوتن‌متر گشتاور داشت. این مدل فقط با گیربکس 6 سرعته‌ی دستی تولید شد. وزن خالص 1450 کیلوگرمی برای 959، سرعت‌گیری صفر تا صد کیلومتر برساعت 3/6 ثانیه و صفر تا 200 کیلومتر برساعت 11/5 ثانیه فراهم می‌کرد. نهایت سرعت 959 استاندارد، 319 کیلومتر برساعت بود.

نسخه‌ی کامفورت (Komfort) پورشه 959 نیز با قدرت 450 اسب بخار تولید شد که امکانات رفاهی بیشتری داشت اما از نظر سرعت و شتاب‌گیری، چندان متفاوت از 959 نبود. البته خریدار می‌توانست از شرکت سازنده تقاضای نسخه‌ی قدرتمندتر (factory upgrade) را بدهد تا 530 اسب بخار قدرت با نهایت سرعت 336 کیلومتر برساعت در اختیار داشته باشد.

پورشه نسخه‌ای ویژه با نام 959S نیز تولید کرد. این نمونه، 515 اسب بخار قدرت داشت اما دارای تجهیزات خاص، مثل صندلی‌های اسپرت بود. کاهش وزن برای 959S منجر به ثبت نهایت سرعت 339 کیلومتر  در سال 1988 شد. این رویداد توسط خبرنگاران مجلات خودرویی در پیست دایره‌ای ناردو (Nardò Ring) فولکس واگن به ثبت رسید. تنها 21 دستگاه 959S ساخته شد.

رسیدن به سرعت 300 کیلومتر برساعت با خودروی استاندارد جاده برای مدت‌ها، رویای خودروسازان بود. در سال 1969، لامبورگینی میورا SP400 به سرعت 288 کیلومتر برساعت رسید و سال 1982، لامبورگینی کونتاش توانست 293 کیلومتر برساعت ثبت کند.

پورشه 959 در سال 1986، رسما سریع‌ترین خودروی جاده‌ای دنیا شد و بدون تغییر تنظیمات کارخانه، سرعت 319 کیلومتر برساعت داشت. پیش‌تر، پورشه 911 تیونینگ راف (Ruf BTR) توانسته بود نهایت سرعت 305 کیلومتر برساعت را در سال 1983 ثبت کند. دیگر محصول راف با نام CTR اولین خودروی جاده‌ای بود که رکورد 959 را با رسیدن به سرعت 342 کیلومتر برساعت، شکست.

پیش‌تر گفته شد که 959 در سال 1988 به سرعت 339 کیلومتر برساعت رسید. باتوجه به اینکه خودروهای راف، نسخه‌های تیونینگ‌شده محسوب می‌شوند، می‌توان ادعا کرد پورشه 959 تا سال 1993 که مکلارن F1 با نهایت سرعت 355 کیلومتر برساعت ظهور کرد؛ حدود 7 سال عنوان سریع‌ترین خودروی دنیا را در اختیار داشت.

پورشه 959 برای مسابقات لمان 24 ساعته، بازنگری شد. مدل مخصوص پیست با کد 961 و رانندگی رنه متژ  (René Metge) در لمان 1986 توانست قهرمان کلاس GTX  شود و در مجموع رتبه‌ی هفتم را ثبت کند. دیگر خودروی پورشه به نام 962C نیز قهرمانی اصلی را به دست آورد. سال 1986، تمام رده‌های اول تا هفتم لمان به خودروهای پورشه در کلاس‌های مختلف اختصاص داشت.

هدف اصلی پورشه از تولید 959، حضور در رقابت‌های گروه B رالی بود. مدیران تیم، پیش‌تر، از 911 دو دیفرانسیل (پورشه 953) برای مسابقات رالی استفاده کرده بودند؛ اما 959 ساخت 1983 از جهات مختلف برتری‌های فنی برای مسیرهای سخت داشت.

در پایان مسابقات رالی پاریس – داکار 1984، پورشه 959 با رانندگی رنه متژ به مقام اول رسید. دیگر خودروی پورشه 959 نیز ششم شد. قهرمانی در لمان و رالی داکار، رنه متژ فرانسوی را به اسطوره‌ای در تاریخ پورشه و دنیای موتوراسپرت تبدیل کرد.

به دلایل مختلف، از جمله قوانین سخت‌گیرانه برای ایمنی خودرو در سال‌های دهه‌ی 80 میلادی، ثبت پلاک پورشه 959 مخصوص بازار امریکا ممنوع شد.

در سال 1988، بیل گیتس، بنیان‌گذار ثروتمند شرکت مایکروسافت یک دستگاه پورشه 959 از آلمان خرید. این خودرو طبیعتا فاقد استاندارد مورد تایید بنیادهای ایمنی بزرگراه‌های امریکا مثل NHTSA و EPA بود؛ پس به محض ورود به این کشور، توسط گمرک ایالات متحده ضبط شد.

سرانجام در سال 1999، قانون‌گذاران امریکایی قوانین ایمنی برای خودرو را تغییر داده و گمرک را مجبور به آزادسازی مدل‌های توقیفی کردند. پورشه 959 نیز تحویل بیل گیتس شد اما طبق قانون جدید، محدودیت رانندگی 4 هزار کیلومتر در سال داشت.

هم‌اکنون در امریکا، پورشه 959 و هر خودرویی که بیش از 25 سال، عمر داشته باشد، مدل کلکسیونی محسوب می‌شود و مجاز به تردد است.

اولین مدل‌های جاده‌ای از پورشه 959 در سال 1987 تحویل خریداران آلمانی شد. این خودروها، 430 هزار مارک آلمان معادل 220 هزار دلار قیمت داشتند.

پورشه سال‌ها بعد اعلام کرد، تولید هر مدل 959 حدود 500 هزار دلار برای شرکت سازنده، هزینه داشته است. این رقم، البته مخارج مربوط به تحقیقات فنی و 37 نمونه‌ی پیش‌تولید (پروتوتایپ) را نشان می‌داد. در مجموع 337 خودروی استاندارد به مشتریان تحویل داده شد و 8 مدل اختصاصی از سری کامفورت با قیمت تقریبی 400 هزار دلار به کلکسیونرهای منتخب رسید. هم‌اکنون دو پورشه 959 استاندارد و مسابقه‌ای در موزه‌ پورشه باقی مانده‌اند.

محاسبه‌ی قیمت پورشه 959 در زمان حال، باتوجه به کیفیت فنی، کیلومتر کارکرد و شرایط نگه‌داری متفاوت است اما براساس اطلاعات موجود از حراجی‌های مختلف، امروزه ارزش کلکسیونی پورشه 959 حدود  یک تا 2 میلیون دلار برآورد می‌شود. این قیمت البته برای 959S  گران‌تر و نزدیک به 2/5 میلیون دلار است.