5 تکنولوژی ممنوع شده در فرمول 1
خلاقیت و نوآوری شریان حیاتی موتور اسپورت بوده مگر تا زمانی که یک تیم مزیتی رقابتی نسبت به سایر تیم‌ها به دست آورد و کل مسابقات را تحت تأثیر قرار دهد. همین زمان است که قانون‌گذاران وارد عمل شده و تلاش می‌کنند عدالت بین رقبا برقرار شود.
فرمول 1 علاوه بر اینکه حد نهایی تکنولوژی‌های موتور اسپورت محسوب می‌شود بلکه سیاست تیم‌ها نیز در حد اعلای خود مشهود است تا حدی که دست‌اندرکاران مسابقات گاهی اوقات مجبور می‌شوند از اهرم قانون و اجبار برای پیشبرد اهداف استفاده کنند.
در مطلب پیش رو شما را با 5 تکنولوژی ویژه‌ای آشنا می‌کنیم که توسط فیا ممنوع شده‌اند.
- سیستم تعلیق فعال
این روزها نه تنها خودروهای اسپورت و سدان ها بلکه شاسی بلندها هم دارای سیستم تعلیق فعال هستند که دامپرهای آن‌ها می‌توان به شرایط جاده‌ای عکس‌العمل نشان داده و پاسخ خودرو به عبور از روی ناهمواری را تنظیم کند و یا حتی در زمان عبور از پیچ تنظیمات ویژه‌ای را اعمال نماید. هدف نهایی این کار تخت نگه داشتن خودرو تا بیشترین حد ممکن است بنابراین لاستیک‌ها دارای حداکثر میزان تماس با زمین خواهند بود و کشش و پایداری خودرو همواره در حد مطلوبی حفظ خواهد شد.
البته در فرمول 1 از این نوع طراحی شاسی استقبال خوبی به عمل نیامده است. اگرچه آزمایش‌های صورت گرفته روی این دامپرها از دهه 80 میلادی جریان داشته اما در سال 1987 بود که پای آن به مسابقات باز شد. لوتوس از اولین سیستم تعلیق فعال استفاده کرد اما فهمید که بسیار سنگین‌تر است. هرچند آیرتون سنا اولین قهرمان تاریخ فرمول 1 بود که لوتوس مجهز به سیستم تعلیق فعال استفاده می‌کرد. ویلیامز نیز همین ایده را دنبال کرد و پس از چندین مشکل توانست نتایج قابل‌توجهی در فصل 1992 به دست آورد.
در سال 1993 و پس از سرمایه‌گذاری چند تیم روی این تکنولوژی، فیا اعلام کرد استفاده از سیستم تعلیق فعال ممنوع است. فیا در ابتدا گفت قطعات هیدرولیکی آئرودینامیکی قابل جابجایی دلیل این کار بوده و باعث ایجاد مشکلات ایمنی در سرعت‌های بالا می‌شود.
- تأثیرات زمین
بحث آئرودینامیک در فرمول 1 بحث تازه‌ای نیست اما استفاده کاربردی از آن در مسابقات خودرویی سابقه خیلی طولانی ندارد. یکی از مدیران لوتوس با استفاده از تونل باد فهمید که می‌توان با تولید داون فورس زیاد و بهبود چسبندگی خودرو در سر پیچ‌ها با کاهش فشار زیر بدنه خودرو نتایج بهتری را کسب کرد. او شروع به تست خودروهایی کرد که دارای بدنه‌ای با بال‌های یکپارچه بود که به نرمی جریان هوا را به نقطه‌ای مشخص هدایت می‌کردند. تا یک زمان این یک استراتژی مؤثر بود اما ازآنجایی‌که دیگر تیم‌ها نیز شروع به استفاده از طرح‌های مشابه کردند لوتوس احساس کرد از رقبا عقب افتاده زیرا با ایجاد رقابت در این بخش ایمنی رانندگان به خطر می‌افتاد.
پس از ممنوعیت کوتاه در اوایل دهه 80 میلادی، برخی تلفات در پیست‌ها رخ داد که همین امر باعث شد فیا اعلام کند سرعت‌های زیاد به دست آمده با این تکنولوژی ایمنی رانندگان را به خطر می‌اندازد.
- فن‌های بسیار بزرگ
در بحبوحه توسعه تکنولوژی‌های آئرودینامیکی، یکی از نوآورترین مردان موتور اسپورت یعنی گوردون مورای فهمید شاید تولید داون فورس بیشتر با ایجاد منطقه کم فشار در زیر خودرو بجای تکیه بر تکنولوژی‌های غیرفعال راه‌حل بهتری باشد. چه راهی بهتر از نصب یک فن بسیار بزرگ در پشت خودرو که هوا را از زیر شاسی بکشد؟
بنابراین برابم BT46B با این ایده متولد شد، خودرویی که تنها در یک مسابقه در سال 1977 حضور یافت و نسبت به خودروی دومی 34 ثانیه برتری نشان داد. همین امر منجر به شکایت دیگر تیم‌ها شد و نهایتاً فشارهای وارد شده به حدی بود که برنی اکلستون مالک تیم برابرم مجبور شد BT46B را برای همیشه کنار بگذارد.
- خودروهای 6 چرخ
خودروی 6 چرخ Tyrrell متعلق به سال 1976 که دارای پوشش بدنه آبی بوده در آن زمان شبیه خودروهای آینده بود. این یک خطر واقعی برای فرمول 1 آن زمان محسوب می‌شد. با اضافه کردن 4 چرخ کوچک در جلو به جای یک جفت چرخ چسبان بزرگ، کن تایرل توانست قوانین فیزیک را دور بزند. ماحصل این خلاقیت کاهش درگ و پس از آن افزایش چسبندگی خودرو بود. چهار لاستیک بکار رفته تماس بیشتری با زمین دارند.
البته این خودرو به اندازه لازم سریع نبود و تنها یک مسابقه در یک فصلی که حضور داشت برنده شد. پس از تلاشی که توسط برخی تیم‌های دیگر صورت گرفت، این موفقیت ویلیامز در فرمول 1 بود که توجه قانون‌گذاران را به خود جلب کرد. دلیل موفقیت ویلیامز ایده کاملاً متفاوت آن‌ها نسبت به تایرل بود زیرا اکسل دوتایی به این تیم اجازه می‌داد تا تأثیرات زمین بیشتری را ایجاد کرده و نهایتاً چسبندگی را بهبود بخشند. این خودرو همچنین در زمین خیس نیز بهتر عمل می‌کرد زیرا دو چرخ جلویی مسیر چرخ‌های پشتی چسبان را تمیز می‌کردند.
خودروی ویلیامز که FW08B نام داشت در تست‌ها به‌طور شگفت‌انگیزی سریع نشان داد اما قانون‌گذاران فرمول 1 تلاش‌های این تیم را در سال 1983 ناکام گذاشتند و گفتند فرمول 1 تنها برای خودروهایی با چهار چرخ است.
- پیشرانه‌های توربینی
توربین‌ها هرگز در بین خودروسازان محبوبیت زیادی پیدا نکردند زیرا عملکرد بالای آن‌ها با راندمان بسیار پایین خنثی می‌شد. در یک پیست تخم‌مرغی شکل که فاقد پیچ‌هایی با سرعت بسیار پایین است این موضوع مشکل کمتری دارد. همین امر باعث استفاده از توربین‌ها در مسابقات موتور اسپورت آمریکا در دهه 60 میلادی شد.
البته در سال 1968 کالین چپمن در حال کار بر روی طراحی توربین خود برای خودروی ایندی بود و نهایتاً در سال 1970 این تلاش‌ها به فرمول 1 نیز سرایت کرد. با استفاده از پیشرانه پرت و وینتی و البته شاسی 56B، تیم لوتوس تست‌های خودروی یاد شده را آغاز کرد و فهمید این خودرو بسیار سریع است. البته تأخیر جدی پدال گاز یکی از مشکلات اصلی این خودرو بود. ترمزها نیز عملکرد خوبی نداشتند زیرا چپمن از گیربکس استفاده نکرده بود و برای کاهش سرعت به تأخیر برداشتن پا از روی پدال گاز تکیه کرده بود.
این یک خودروی عجیب بود و با شرکت در مسابقات فصل 1971 نشان داد که استفاده مؤثر از آن چقدر سخت است. نهایتاً لوتوس خودروی توربینی 56B را در پایان فصل کنار گذاشت و در طول زمان هم قوانین تصویب شدند که استفاده از توربین را منع می‌کردند.