نگاهی به نسل دوم رنو 5، خودرویی که سپند و پی‌کی را نصیب ایران کرد!

رنو 5 چه در ایران و چه دیگر کشورهای جهان خودرویی خاطره‌انگیز است و به همین دلیل، به‌تازگی سازندهٔ فرانسوی این هاچ‌بک کوچک را در قالب یک مدل الکتریکی جدید احیا کرده است. بااین‌حال، رنو 5 بیشتر با نسل اول خود که در سال 1972 معرفی شد شناخته می‌شوند و نسل دوم آن در حال فراموشی است. ازاین‌رو قصد داریم در ادامه نگاهی به نسل دوم این هاچ‌بک فرانسوی داشته باشیم که بین سال‌های 1984 تا 1996 تولید شد.

در سال 1984، دوازده سال از حضور رنو 5 در بازار می‌گذشت و بیش از پنج میلیون دستگاه فروخته بود اما رقبا هم بیکار ننشسته بودند. در سال 1981 نسل دوم فولکس‌واگن پولو، در سال 182 اوپل کورسا و در سال 1983 پژو 205 به بازار آمدند و رنو را وادار به واکنش کردند. درواقع قرار نبود تا سال 1986 رنو 5 جدیدی عرضه شود اما نهایتاً پروژه زودتر انجام شد و نسل دوم رنو 5 در نمایشگاه خودروی پاریس 1984 رونمایی شد.

1984 پایان کار نسل اول رنو 5 بود و این خودرو پس از 13 سال و تولید 5,544,695 دستگاه جای خود را به جانشین کاملاً جدیدی داد. طراحی کلی نسل دوم بشدت از مدل قبلی الهام گرفته بود اما در کل حالا بالغ‌تر و پخته‌تر به نظر می‌رسید. این خودرو توسط «مارچلو گاندینی» طراحی شد که اعتراف کرد نمی‌توانست شکلی بهتر از این ایجاد کند. نسل دوم با 3.59 متر طول و 1.58 متر عرض، 8.5 سانتی‌متر کشیده‌تر و 3.5 سانتی‌متر پهن‌تر از نسل اول بود. از همان ابتدا، رنو نسخهٔ پنج‌در نسل دوم را هم ارائه کرد که با 3.65 متر طول، 6 سانتی‌متر کشیده‌تر از نسخهٔ سه‌در بود.

نسل دوم رنو 5 با وجود شباهت ظاهری زیاد به نسل قبلی، زیر پوست خود خودروی کاملاً جدیدی بود. پلت‌فرم این خودرو از رنو 9 گرفته شده بود و درنتیجه حالا پیشرانه بجای نصب طولی نسل اول، به‌صورت عرضی در جلوی محور جلو نصب می‌شد تا فضای داخلی بیشتر شود. شاسی خودرو هم به‌طور اساس بازطراحی شده و بهبود پیدا کرد. عرضهٔ رنو 5 جدید با طیف گسترده‌تری از پیشرانه‌ها نسبت به نسل قبلی آغاز شد و حالا علاوه بر پیشرانهٔ 1 لیتری پایه با 42 اسب بخار قدرت، موتورهای 1.1 لیتری با 45 اسب بخار و 1.4 لیتری در دو سطح قدرت 60 و 72 اسب بخار هم قابل انتخاب بود.

البته این موتورها جدید نبوده و از همان سری موتورهای بلوک چدنی OHV (پوشراد) کلیون فونت رنو بودند که پیشینهٔ آن‌ها به بیست سال قبل یعنی سال 1962 بازمی‌گشت. پرچم‌دار خانوادهٔ نسل دوم رنو 5 هم نسخهٔ GT توربو بود که پیشرانهٔ 1.4 لیتری توربوشارژ آن 115 اسب بخار قدرت تولید می‌کرد و این هاچ‌بک کوچک را ظرف تنها 8 ثانیه از صفر به سرعت صد کیلومتر بر ساعت می‌رساند. در سال 1986 نیز برای اولین بار یک پیشرانهٔ 1.6 لیتری دیزلی با 55 اسب بخار قدرت زیر کاپوت رنو 5 قرار گرفت. این نسخه که با نام TD (سه‌در) و GTD (پنج‌در) شناخته می‌شد، با مصرف 5.1 لیتر گازوئیل در هر صد کیلومتر، یکی از کم‌مصرف‌ترین خودروهای کلاس خود در آن زمان محسوب می‌شد.

رنو 5 به لطف پلت‌فرم مناسب و تعمیر و نگهداری آسان، تا پایان عمر خود همچنان یکی از پرفروش‌ترین خودروهای کلاس خود باقی ماند و هرچند در سال 1990 رنو مدل جدید کلیو را به‌عنوان جانشین آن معرفی کرد اما این به معنای پایان داستان رنو 5 محبوب نبود و این دو مدل تا چند سال در کنار هم تولید شدند. در سال 1993 نیز هاچ‌بک کوچک‌تر توئینگو به‌عنوان جایگزین غیرمستقیم دیگری برای رنو 5 به بازار آمد و نهایتاً در سال 1996 آخرین نمونهٔ این هاچ‌بک پرفروش از خط تولید کارخانهٔ اسلوونی خارج شد. بدین ترتیب، پس از 24 سال و تولید مجموعاً بیش از 9 میلیون دستگاه در دو نسل، زمان خداحافظی با این خودروی موفق فرارسید. از نسل دوم رنو 5 هم حدود 3.4 میلیون دستگاه ساخته شد.

در کشورمان سایپا در سال 1352 مونتاژ رنو 5 را در دو نسخهٔ سه‌در و پنج‌در با پیشرانهٔ 950 سی‌سی آغاز کرد تا جایگزینی برای ژیان باشد. این خودرو در ایران هم محبوب شد و فروش بالایی را تجربه کرد اما درحالی‌که نسل دوم رنو 5 از اکتبر 1984 برابر با مهر 1363 راهی بازار اروپا شده بود، سایپا بجای مونتاژ این مدل جدید، همان نسل قبلی را صرفاً با داشبورد و سپر جلوی جدید مورد به‌روزرسانی جزئی قرار داد. این داشبورد جدید در سال ۱۹۸۰ توسط رنو برای نسل اول ۵ ارائه شده بود. البته در این نسخهٔ جدید مونتاژ سایپا پیشرانه ۱.۱ لیتری قوی‌تر هم با 48 اسب بخار قدرت جایگزین نمونه ۹۵۰ سی‌سی قبلی شد.

نهایتاً در سال 1372 در شرایطی که رنو 5 به لطف قیمت و مشخصات فنی مناسب همچنان در بازار کشورمان جایگاه خود را داشت، سایپا به تولید آن پایان داد. پس از مدتی اما نیاز به یک خودروی ارزان‌قیمت در کشور آشکار شد و به همین دلیل، در سال 1376 پارس‌خودرو که به‌تازگی به تملک سایپا درآمده بود، خط تولید رنو 5 را از سایپا گرفته و فرایند ایرانیزه کردن این هاچ‌بک فرانسوی را آغاز کرد. بدین ترتیب، رنو 5 کاملاً ایرانی با نام سپند در سال 1377 به بازار آمد. سپند اما از مشکلات کیفی متعدد و ضعف در مونتاژ رنج می‌برد و به دلیل کیفیت پایین پیشرانهٔ ایرانیزه، قدرت آن از 47 اسب بخار به 37 اسب بخار کاهش پیدا کرده بود.

به همین دلیل، هرچند قیمت مناسب حدود 3.5 میلیون تومانی سپند ابتدا باعث شد خیلی‌ها اقدام به ثبت‌نام برای خرید آن کنند اما وقتی خودروها تحویل داده و کیفیت فاجعه‌بار آن‌ها نمایان شد، بازار بشدت این رنو 5 ایرانیزه را پس زد. سپند در ابتدا در ظاهر هیچ تفاوتی با رنو 5 فرانسوی تولید سایپا نداشت اما حدود یک سال بعد پارس‌خودرو سپند II را عرضه کرد که با جلوپنجره، سپرها و چراغ‌های عقب جدید سعی شده بود چهره آن به نسل دوم رنو 5 شبیه شود. علاوه بر این، پارس‌خودرو نسخه‌ای بنام سپند جوانان را هم با سپرهای همرنگ بدنه و رینگ اسپرت ارائه کرد ولی عرضه این نسخه‌ها هم به سپند کمکی نکرد و این رنو 5 ایرانیزه در بازار کشورمان شکست خورد.

پارس‌خودرو اما که هزینه زیادی برای خط تولید سپند کرده و نمی‌خواست از خیر آن بگذرد، برای آنکه بتواند نظر خریداران را جلب کند، راه چاره را استفاده از قطعات فنی پراید در سپند یافت که نتیجه آن تولد پی‌کی بود. همان‌طور که اشاره شد، در نسل اول رنو 5 پیشرانه به‌صورت طولی نصب شده بود درحالی‌که قوای محرکهٔ پراید باید به‌صورت عرضی روی پی‌کی نصب می‌شد اما ازآنجایی‌که فاصله عرضی محورهای پراید از رنو 5 بیشتر بود و ایجاد تغییرات در قطعات فنی چرخ‌ها، اکسل‌ها و پلوس‌ها هزینه زیادی داشت، پارس‌خودرو با استفاده از بچه گلگیرهای پلاستیکی، بیرون‌زدگی چرخ‌ها را پوشش داده و با کمترین هزینه این مشکل را حل کرد.

پی‌کی که در سال 1380 به بازار آمد، در ابتدا به نسخه تضعیف‌شده موتور پراید با حجم 1100 سی‌سی و 55 اسب بخار قدرت مجهز و به بازار عرضه شد اما به دلیل مشکلاتی مثل آلایندگی زیاد این موتور، پس از مدتی همان پیشرانه 1300 سی‌سی پراید در سینه پی‌کی قرار گرفت. پی‌کی که با قیمتی در حدود 5 میلیون تومان به بازار آمد، به لطف پیشرانه قوی‌تر پراید که حتی شتاب و کششی بهتر از رنو 5 فرانسوی را فراهم کرده بود، در بازار تا حدودی موفق‌تر از سپند عمل کرد و در مدل‌های 1383 به بعد به کولر هم مجهز شد.

آخرین تلاش پارس‌خودرو برای زنده نگه‌داشتن رنو 5 نیز عرضه نیو پی‌کی در سال 1385 بود. ازآنجایی‌که ظاهر پی‌کی همچنان بسیار مشابه نسل اول رنو 5 بود، پارس‌خودرو با تغییراتی در چراغ‌های عقب و بچه گلگیرها که حالا به‌صورت یکپارچه با بدنه طراحی شده بودند، سعی کرد ظاهر مدرن‌تر و بهتری به این فرزند نامشروع رنو 5 ببخشد. بااین‌حال، نیو پی‌کی به علت عدم توانایی پاس کردن استانداردها، چندان دوام نیاورد و در سال 1386 پس از ساخت 8,787 دستگاه از خط تولید کنار رفت تا پرونده رنو 5 برای همیشه در ایران بسته شود.