خداحافظی ایلان ماسک با دولت ترامپ؛ پایان مأموریتی جنجالی در واشنگتن

ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیس‌ایکس، سرانجام به همکاری خود با دولت دونالد ترامپ پایان داد. او که طی ماه‌های گذشته به‌عنوان مشاور ارشد و رئیس «وزارت کارآمدسازی دولت فدرال» با عنوان اختصاری DOGE مشغول فعالیت بود، چهارشنبه شب (۲۸ مه ۲۰۲۵ / ۷ خرداد ۱۴۰۴) رسماً کناره‌گیری خود را اعلام کرد.

تلاش برای کوچک‌سازی دولت، نتیجه‌ای کمتر از انتظار

ماسک که با وعده کاهش گسترده هزینه‌ها و اصلاح ساختارهای ناکارآمد به دولت ترامپ پیوسته بود، در نهایت موفق شد تنها بخشی از اهداف اولیه خود را محقق کند. او در ابتدا وعده کاهش ۲ هزار میلیارد دلاری هزینه‌های فدرال را داده بود، اما در عمل این عدد به ۱۵۰ میلیارد دلار کاهش یافت. پروژه‌ی او، که با اخراج هزاران کارمند دولت و تعطیلی برخی نهادهای فدرال همراه بود، با انتقادات شدید و شکایت‌های حقوقی گسترده مواجه شد.

وی در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (X) نوشت:

با پایان مأموریتم به‌عنوان کارمند ویژه دولت، از رئیس‌جمهور ترامپ بابت این فرصت برای مبارزه با ولخرجی دولتی سپاسگزارم. مأموریت DOGE در مسیر تبدیل شدن به یک فرهنگ نهادینه‌شده در ساختار دولت، ادامه خواهد یافت.

اختلافات داخلی و ناامیدی از فضای واشنگتن

ماسک در مصاحبه‌ای با واشنگتن‌پست اذعان کرد که فضای بوروکراتیک پایتخت فراتر از حد انتظارش پیچیده و ناکارآمد است. او گفت:

وضعیت بوروکراسی فدرال بسیار بدتر از آن چیزی است که تصور می‌کردم. تصورم از مشکلات موجود اشتباه نبود، اما واقعیت بسیار دشوارتر از پیش‌بینی من است.

با وجود حمایت اولیه و مالی گسترده از ترامپ (بیش از ۲۵۰ میلیون دلار کمک به کمپین انتخاباتی)، اختلافات تدریجی میان ماسک و تیم ترامپ بالا گرفت. ماسک در گفت‌وگویی با شبکه CBS، از «طرح بزرگ و زیبا»ی ترامپ که ترکیبی از کاهش مالیات و سخت‌گیری مهاجرتی است، به‌شدت انتقاد کرد و آن را “لایحه‌ای با هزینه‌های بالا که کسری بودجه را افزایش می‌دهد و دستاوردهای DOGE را تضعیف می‌کند” توصیف کرد.

او در این باره گفت:

لایحه می‌تواند بزرگ باشد یا زیبا؛ اما به‌ندرت هر دو ویژگی را با هم دارد.

واکنش ترامپ و جمهوری‌خواهان

رئیس‌جمهور ترامپ در پاسخ به انتقادات ماسک، ضمن ابراز نارضایتی از برخی بخش‌های این لایحه، تأکید کرد که فضای سیاسی فعلی نیاز به سازش دارد. در همین حال، برخی نمایندگان جمهوری‌خواه مانند سناتور ران جانسون از وی حمایت کرده و از تلاش برای کاهش بیشتر هزینه‌ها در سنا خبر داده‌اند.

مجلس نمایندگان آمریکا هفته گذشته با اختلافی اندک این لایحه را تصویب کرد و اکنون در مجلس سنا در حال بررسی است. به گفته کمیته بودجه کنگره، این طرح مالی در دهه آینده ۳.۸ تریلیون دلار به کسری بودجه آمریکا خواهد افزود، در حالی‌که کاهش هزینه‌ها تنها حدود ۱ تریلیون دلار برآورد شده است.

تأثیر ماسک بر تسلا؛ آیا سیاست، تمرکز او را گرفت؟

حضور ماسک در دولت و درگیر شدن او با فرآیندهای پیچیده واشنگتن، بسیاری از تحلیل‌گران را نگران تمرکز او بر شرکت‌هایی مانند تسلا و اسپیس‌ایکس کرده بود. در ماه‌های اخیر، گزارش‌هایی از کاهش سرعت توسعه‌ی محصولات جدید در تسلا، به‌ویژه در پروژه‌های خودروی الکتریکی ارزان‌قیمت و اتوپایلوت تمام‌خودکار، منتشر شده بود.

در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵، تسلا برای اولین بار در پنج سال گذشته با افت سهم بازار در چین و اروپا مواجه شد. برخی کارشناسان این افت را به عدم حضور متمرکز ماسک در رأس مدیریت روزمره شرکت نسبت داده‌اند. گرچه او هنوز مدیرعامل تسلا باقی مانده، اما جلسات حضوری‌اش با تیم توسعه در مقایسه با سال گذشته کاهش یافته بود.

اکنون با پایان مأموریت دولتی، انتظار می‌رود ماسک بار دیگر تمرکز کامل خود را روی تسلا و اسپیس‌ایکس بگذارد. بازگشت او می‌تواند روند توسعه خودروهای نسل جدید، از جمله سایبرتراک و مدل‌های اقتصادی‌تر، را تسریع کند.

جمع‌بندی

دوران همکاری ایلان ماسک با دولت ترامپ، فصل متفاوتی در زندگی حرفه‌ای این کارآفرین جنجالی بود. اگرچه اهداف بلندپروازانه او برای اصلاح ساختار دولت به‌طور کامل محقق نشد، اما خروج پر سر و صدایش ممکن است زمینه‌ساز بازگشت او به نوآوری‌های فنی و تجاری شود. بدون شک، صنعت خودرو و فضا با حضور فعال‌تر ماسک، شاهد تحولات جدیدی خواهند بود.