گیربکس AMT چیست؟ مزایا، معایب و هرآنچه باید بدانید

استفاده از گیربکس AMT در خودروهای اقتصادی مدرن افزایش یافته است؛ اما این نوع گیربکس چه ساختار و عملکردی دارد؟ مزایا و معایب آن چیست؟ در جدیدترین نوشتار آموزشی پدال می‌خواهیم به این نوع گیربکس بپردازیم پس همراه ما باشید.

شلوغی همه‌روزه خیابان‌ها و ترافیک شدید باعث شده است اکثر خریداران به فکر خرید خودروهای اتوماتیک بیفتند. خودروسازان نیز به چنین نیازهایی پاسخ داده و انواع خودروهای اتوماتیک را تولید کرده‌اند. اگرچه گیربکس‌های اتوماتیک مزیت‌های زیادی دارند اما اکثر آن‌ها همچون گیربکس‌های دوکلاچه، مبدل گشتاور و CVT برای خودروهای اقتصادی و ارزان‌قیمت مناسب نیستند چراکه هزینه‌های تولید و نگهداری بالایی دارند. همین موضوع باعث شده برخی خودروسازان از گیربکس‌های AMT در خودروهای اقتصادی خود استفاده کنند؛ اما گیربکس AMT چیست؟

حروف AMT مخفف عبارت Automated Manual Transmission یا گیربکس دستی اتوماتیک شده هستند. این نوع گیربکس‌ها با نام SAT یا گیربکس نیمه اتوماتیک و CMT یا گیربکس دستی بدون کلاچ هم شناخته می‌شوند. گیربکس AMT همان‌طور که از نامش مشخص است از نظر فنی مشابه گیربکس دستی است اما پدال کلاچ در آن حذف شده و حسگرها و سایر بخش‌ها عمل کلاچ و تعویض دنده‌ها را انجام می‌دهند. هدف اصلی این نوع گیربکس راحتی بیشتر راننده و بی‌نیازی او از تعویض دنده است و بنابراین عمل فشرده شدن کلاچ و تعویض دنده‌ها از طریق دسته‌دنده دیگر انجام نخواهد شد.

دو نوع گیربکس AMT وجود دارد که با نام های تک و دوکلاچه شناخته می‌شود. اگرچه نسخه‌های دوکلاچه از نظر نرمی تعویض دنده و پاسخ به پدال گاز عملکرد بهتری دارند اما گیربکس AMT تک کلاچه اقتصادی‌تر است و باعث می‌شود هزینه‌های تولید و نگهداری خودرو پایین‌تر باشد. این نوع گیربکس‌ها از نظر فنی مشابه گیربکس‌های دستی هستند اما خبری از پدال کلاچ و تعویض دنده توسط راننده در آن‌ها نیست. خودروی مجهز به گیربکس AMT از پدال کلاچ استفاده نمی‌کند و فقط پدال گاز و ترمز وجود دارد. البته در صورت نیاز می‌توان به‌صورت دستی دنده‌ها را با جلو و عقب بردن دسته‌دنده تعویض کرد. گیربکس‌های موردبحث از سیستم‌های هیدرولیکی و کامپیوتری متصل به ECU سود می‌برند. الگوی تعویض دنده این نوع گیربکس‌ها قبلاً روی ECU برنامه ریزی شده و عموماً با دور موتور هماهنگ هستند. زمانی که پیشرانه به دور مناسب برسد ECU فعال‌کننده‌ها را درگیر می‌کند تا کلاچ و گیربکس بکار گرفته شوند. در برخی موارد شاید خبری از دسته‌دنده در کابین نباشد و تنها یک انتخاب‌گر حالت درایو روی داشبورد وجود داشته باشد. همچنین در این نوع گیربکس‌ها نمی‌توان حالت دستی تعویض دنده را داشت.

مزیت محسوس گیربکس AMT در مقایسه با گیربکس دستی آرامش و رفاه بیشتر راننده است. از آنجایی که دیگر خبری از کلاچ گرفتن توسط راننده نیست بنابراین خستگی او کاهش می‌یابد. AMT در مقایسه با گیربکس‌های اتوماتیک عادی راندمان بالاتری دارد و باعث می‌شود نیروی بیشتری از پیشرانه راهی چرخ ها شود زیرا ساختار کلی مشابه با گیربکس‌های دستی دارد. از دیگر مزیت‌های این نوع گیربکس‌ها می‌توان به وزن و ابعاد کمتر نسبت به گیربکس‌های اتوماتیک سنتی اشاره کرد که چنین موضوعی باعث کاهش هزینه‌های تعمیراتی نیز خواهد شد. کاهش مصرف سوخت و افزایش طول عمر کلاچ هم جزو دیگر مزایای گیربکس‌های AMT است.

اگرچه گیربکس‌های AMT مزیت‌های زیادی نسبت به گیربکس‌های دستی سنتی دارند اما برخی مشکلات نیز در آن‌ها دیده می‌شود. از آنجایی که AMT ها به دور موتور تکیه ‌دارند بنابراین شاید در زمان سبقت گرفتن باعث سبک شدن ناگهانی دنده شوند که این موضوعی ناخوشایند خواهد بود. همچنین رانندگی با خودروهای مجهز به این نوع گیربکس‌ها در سربالایی‌ها و سرازیری‌ها مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد. نکته دیگر به دقت عمل پایین‌تر گیربکس AMT نسبت به نمونه‌های اتوماتیک مدرن مربوط می‌شود.

رانندگی با خودروهای مجهز به این نوع گیربکس مشابه سایر خودروهای گیربکس اتوماتیک است و راننده بدون وجود کلاچ اقدام به انتخاب حالت درایو کرده و به جلو حرکت خواهد کرد. در این حالت خود ECU با استفاده از داده‌هایی همچون دور موتور دستورات لازم را برای تعویض دنده صادر خواهد کرد و راننده کار خاصی را انجام نخواهد داد. برای انتخاب دنده‌عقب نیز می‌توان حالت R را انتخاب کرد. در برخی گیربکس‌های AMT حالت دستی نیز وجود دارد که راننده بدون نیاز به کلاچ و تنها با اندکی حرکت دسته‌دنده خواهد توانست دنده‌ها را سبک یا سنگین کند.

قیمت این نوع گیربکس‌ها به نوع خودرو، مدل و سازنده آن بستگی دارد. همچنین باید هزینه‌های جانبی همچون سیستم‌های الکترونیکی و دستمزد را نیز در نظر گرفت. اگرچه قیمت واحدی برای این نوع گیربکس‌ها وجود ندارد اما به‌ احتمال فراوان قیمت آن‌ها از 15 میلیون تومان به بالا خواهد بود. درهرصورت برای نصب گیربکس AMT می‌بایست با یک مکانیک خبره و یا نمایندگی مجاز در این زمینه مشورت نمایید.