برداشتن ترموستات ماشین در فصل گرما؛ کاری درست یا اشتباهی بزرگ؟

برخی افراد مالکان خودرو را به برداشتن ترموستات ماشین در فصل گرما ترغیب می کنند اما این کار چه عواقبی دارد؟ آیا دلیلی علمی و منطقی پشت این تصمیم نهفته است؟

سیستم خنک‌کننده خودرو از اجزای مختلفی تشکیل شده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، ترموستات به شمار می‌رود. پیش از آنکه بخواهیم ترموستات خودرو را حذف کنیم باید از ماهیت، دلیل وجود و عوارض برداشتن آن اطلاع درستی داشته باشیم تا تصمیم آینده‌مان موجب پشیمانی نشود. در ادامه به این جزء تاثیرگذار نگاهی خواهیم داشت و برداشتن آن را به‌صورت دقیق بررسی خواهیم کرد.

موتور خودرو برای اینکه بهره‌وری مناسبی داشته باشد و به راندمان پیش‌بینی شده برسد، باید در محدوده دمایی معینی فعالیت کند. اگر دمای موتور به این حد نرسد، راندمان آن کاهش و مصرف سوخت افزایش خواهد یافت. پایین بودن دمای موتور باعث افزایش گرانروی یا به زبان ساده غلظت روغن موتور شده و حرکت قطعات متحرک را با سختی همراه می‌کند. ترموستات قطعه ای است که بین موتور و رادیاتور قرار گرفته و باعث تنظیم دمای موتور در محدوده بهینه و ایده آل می شود.

همچنین بخوانید: ترموستات خودرو چیست و چگونه کار می‌کند + آموزش تصویری تعویض آن

به‌طور عمومی چهار نوع ترموستات در خودرو استفاده شده که شامل نمونه‌های الکترونیکی، الکترومکانیکی، فانوسی و مومی می‌شود. در ترموستات‌های الکترونیکی، فرامین از حسگرهای دما دریافت شده و جریان الکتریسیته را کنترل می‌کند. همان‌گونه که از نام این قطعه مشخص می‌شود، مبنای کارش بر پایه جریان الکتریسیته طراحی شده است. نمونه‌های الکترومکانیکی ترکیبی از یک سیستم مکانیکی با یک سیستم الکترونیکی هستند؛ به این صورت که قطع و وصل جریان الکتریکی به دستور سیگنال‌های دریافتی از حسگرهای حرارتی صورت می‌گیرد‌ و با استفاده از رابط‌های مکانیکی به میکروسوییچ ارسال می‌شود. حاصل کار این مجموعه هم منجر به باز یا بسته‌شدن دریچه ترموستات می‌شود.

ترموستات مومی حاوی یک کپسول مملو از موم یا پودر بلورین است. در این ترموستات، دریچه ترموستات با افزایش حرارت و به‌وسیله یک پیستون متصل باز می‌شود تا آب رادیاتور جریان پیدا کند. با کاهش دما هم این دریچه بسته می‌شود. از نمونه‌های قدیمی و از دور خارج ‌شده فانوسی که بر پایه الکل کار می‌کردند هم دیگر استفاده نمی‌شود. می‌بینید که عملکرد ترموستات هوشمندانه و دقیق است و دمای موتور را به‌خوبی تنظیم می‌کند؛ پس آیا واقعا نیازی به برداشتن آن در فصول گرم سال یا هوای گرم وجود دارد؟ مزایا و مضرات این کار چیست؟ آیا برداشتن ترموستات اصولی و حساب‌شده است؟!

اشتباهات بسیاری در میان رانندگان کشور ما رواج دارد که از این جمله می‌توان به برداشتن ترموستات خودرو در فصول گرم اشاره کرد. بسیاری می‌پندارند که به‌خاطر گرمی هوا در این فصول، نیازی به توقف گردش آب در خودرو نیست اما در حقیقت این کار صحیح نیست؛ چراکه سیستم گرمازدا در پیشرانه خودرو برای انجام فرایندهای درونی خود به دمایی مطلوب نیاز دارد. اگر دمای موتور بیشتر یا کمتر از سطح تعیین شده باشد دیگر ظرفیت کامل خود را به نمایش نخواهد گذاشت. به زبان ساده، برداشتن ترموستات در این فصول باعث می‌شود در شرایط خنک‌تر هوا مانند شب و سر صبح، موتور سرد باشد و کارایی اصلی خود را نداشته باشد.

به‌علاوه برداشتن ترموستات، می‌تواند به داغ‌کردن بیش‌از اندازه موتور خودرو نیز منجر شود. گردش آب در موتور توسط این بخش کنترل می‌شود پس در نبود واحد کنترلی، آب با جریانی بیشتر از حالت معمولی گردش پیدا می‌کند و در نتیجه، رادیاتور نمی‌تواند به‌خوبی عملیات انتقال حرارت را انجام دهد. پیامد این رویداد هم افزایش دمای موتور خواهد بود. برخی ترموستات اصلی خودرو خود را به نمونه‌ای دیگر تعویض می‌کنند که دمای موتور را پایین‌تر نگه می‌دارد. انجام این کار شاید حرکتی محتاطانه به نظر برسد اما پیامدهای ناگزیر خود را خواهد داشت و در درازمدت، قطعات داخلی موتور را به فرسودگی سوق می‌دهد. ناگفته نماند که میزان مصرف سوخت هم افزایش پیدا خواهد کرد.

برخی مکانیک‌ها پیشنهاد می‌کنند ترموستات خودرو حذف یک یکسره شود که تصمیمی کاملاً اشتباه است چراکه نبود ترموستات در خودرو می‌تواند باعث مشکلاتی همچون گرم شدن دیرهنگام موتور، افزایش مصرف سوخت و دمای غیرعادی کارکرد قطعات داخلی شود که همه این عوامل می‌توانند روی بازده کلی خودرو تأثیر منفی داشته باشند. حتی در برخی موارد مشاهده شده کاهش سریع دمای موتور در زمان حذف ترموستات باعث تاب برداشتن برخی قطعات از جمله سر سیلندر شده است. همچنین نداشتن ترموستات در خودرو می‌تواند کارایی بخاری را نیز تحت تأثیر قرار داده و در فصول سرد سال مشکل‌ساز باشد.

همان‌گونه که بیان شد، انجام این کار چندان اصولی نیست و می‌تواند به عملکرد روان و بهینه موتور خدشه وارد کند. با این همه، مضرات جانبی دیگر هم دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم. نبود ترموستات موجب می‌شود که با ورود خودرو به سربالایی، سیستم خنک‌کننده کارایی مناسبی نداشته باشد و موتور بیش‌ازاندازه گرم شود؛ درعین حال، در سرپایینی دمای موتور در زمان کوتاهی سرد می‌شود که می‌تواند به تاب برداشتن و ترک خوردگی سرسیلندرها منجر شود شود.

گرم‌شدن دیرتر از حد بخاری در شرایط آب‌وهوایی زمستانی و بسیار سرد هم از جمله مضرات برداشتن ترموستات به شمار می‌رود. مسلما برداشتن ترموستات خودرو در زمستان توسط عموم مردم هم رد می‌شود اما این دیدگاه باید در تابستان هم صدق کند. می‌دانیم که موتور برای کارکرد مناسب خود و انجام عملیات سوزاندن سوخت به شکلی بهینه باید کار خود را دمایی معین، حدود 85 تا 95 درجه سلسیوس، انجام دهد که پیشتر توسط مهندسان شرکت خودروسازی محاسبه شده است. برداشتن ترموستات در تابستان روند گرم‌شدن موتور را هم به تاخیر می‌اندازد و آن را بیش‌ازپیش شرایط ایده‌آل دور می‌کند.

برداشتن ترموستات می‌تواند برای برخی افراد وسوسه‌انگیز باشد چراکه برخی افراد معتقدند با این کار دمای موتور همیشه پایین نگه داشته خواهد شد و به ویژه در آب‌وهوای گرم ایران‌ خودرو جوش نخواهد آورد. حتی برخی نیز می‌گویند با این کار کولر خودرو نیز کارایی بهتری پیدا می‌کند؛ اما همان‌طور که گفته شد پیشنهاد می‌شود ترموستات خودرو به هیچ عنوان حذف نشود. اگر هم ترموستات را قبلاً حذف کرده‌اید و هم‌اکنون می‌خواهید آن را نصب کنید، زمان مناسب برای این کار اوایل فصل پاییز است که دمای هوا فعلاً در محدوده نسبتاً مناسبی قرار دارد. در جدول زیر به مزایا و معایب برداشتن ترموستات ماشین اشاره می‌شود.

• برداشتن ترموستات در فصل گرما چه مزایایی دارد؟

برخی رانندگان معتقدند با این کار دمای موتور پایین آمده و احتمال جوش آوردن آن در فصول گرم سال کاهش می‌یابد.

• بهترین درجه ترموستات پژو 405 در تابستان چقدر است؟

بهترین درجه ترموستات پژو 405 در فصل تابستان 70 تا 75 درجه سانتی‌گراد است و ترموستات‌های 82 درجه سانتی‌گراد برای آب‌وهوای گرم‌تر تولید شده‌اند.

• آیا برداشتن ترموستات در تابستان باعث خنک‌تر شدن موتور می‌شود؟

شاید برخی رانندگان چنین تصوری داشته باشند اما واقعیت این است که با برداشتن ترموستات در تابستان، آب بدون هیچ مانعی مجدداً به رادیاتور بازمی‌گردد و به همین خاطر مدت گردش آب در رادیاتور کمتر و سرعت گردش در آن سیستم خنک‌کننده افزایش می‌یابد. چنین حالتی باعث می‌شود آب و مایع خنک‌کننده فرصت کافی برای خنک شدن نداشته باشد که پیامد نهایی آن گرم شدن بیشتر موتور خودروست.

• علائم نداشتن ترموستات در خودرو چیست؟

تأخیر در رسیدن دمای موتور به حالت ایده آل، افزایش مصرف سوخت و کارایی پایین بخاری در زمستان از جمله علائم نداشتن ترموستات خودرو هستند.

• آیا برداشتن ترموستات مصرف سوخت را افزایش می‌دهد؟

بله با این کار مصرف سوخت خودرو افزایش می‌یابد زیرا قطعات داخلی موتور به دمای ایده آل جهت کارکرد مناسب نمی‌رسند.

• مزایای برداشتن ترموستات پژو چیست؟

برخی افراد معتقدند این کار باعث کاهش دمای موتور شده و بنابراین احتمال جوش آوردن آن کاهش می‌یابد.

• آیا برداشتن ترموستات به موتور خودرو آسیب می‌زند؟

بله برداشتن می‌تواند باعث تأخیر در رسیدن دمای موتور به حالت ایده آل شده و برخی قطعات همچون رینگ پیستون و یاتاقان‌ها آسیب ببینند. حتی امکان تاب برداشتن برخی قطعات از جمله سر سیلندر نیز به دلیل کاهش سریع دمای موتور در سرپایینی‌ها وجود دارد.

• چگونه ترموستات خودرو را در تابستان برداریم؟

به منظور حذف ترموستات خودرو بهتر است به مکانیکی معتبر مراجعه نمایید تا این کار را انجام دهد هرچند همان‌طور که گفته شد برداشتن ترموستات ماشین اصلاً توصیه نمی‌شود.

• آیا برداشتن ترموستات برای همه خودروها مناسب است؟

خیر برداشتن ترموستات ماشین عواقبی همچون افزایش مصرف سوخت، خرابی قطعات موتور و تاب برداشتن سر سیلندر را می‌تواند در پی داشته باشد.

• کی باید ترموستات را دوباره نصب کنیم؟

در صورتی که ترموستات خودرو را حذف کرده و هم‌اکنون به دنبال نصب مجدد آن هستید بهتر است این کار را در اوایل پاییز انجام دهید.

در این مقاله به نحوه عملکرد ترموستات و جایگاه آن در سیستم خنک‌کننده موتور خودرو پرداختیم. دیدم که این بخش عملا یک واحد کنترلی برای تنظیم دمای موتور و ایجاد نزدیک‌ترین دما به دمای ایده‌آل کارکرد موتور است. حرکت موتور در چنین دمایی به استهلاک کمتر قطعات، کاهش مصرف سوخت و... منجر می‌شود. علاوه بر آن، از بین رفتن نظارت این بخش برروی گردش آب در سیستم موتور و تغییرات دمایی ناگهانی می‌تواند آسیب‌های گوناگونی را به خودرو شما وارد کند.

پس بهتر است از جایگزین کردن ترموستات خودرو با نمونه‌ای دیگر که دمای موتور را کاهش می‌دهد خودداری کنید و ترجیحا در فصول گرم، آن را بر ندارید. البته که این قطعه هم سرانجام نیازمند سرویس خواهد شد که در این شرایط توصیه می‌شود برای کنترل سلامت و تعویض احتمالی آن به متخصص مکانیک مراجعه کنید. اگر شما هم در اینباره تجربه یا دانشی دارید، آن را از طریق بخش نظرات با ما و سایر مخاطبان پدال در میان بگذارید.