سنسور باد لاستیک یا TPMS؛ عملکرد، خرابی و نکات نگهداری

در دنیای مدرن رانندگی، ایمنی و کارایی خودروها بیش از پیش موردتوجه قرار گرفته است. سنسور باد لاستیک یا TPMS (Tire Pressure Monitoring System) به‌عنوان یکی از فناوری‌های پیشرفته، نقش کلیدی در نظارت بر وضعیت لاستیک‌ها ایفا می‌کند و از بروز حوادث ناشی از فشار نامناسب باد پیشگیری می‌کند. این سیستم با ارائه اطلاعات لحظه‌ای به راننده، نه‌تنها ایمنی را افزایش می‌دهد، بلکه در کاهش مصرف سوخت و حفظ سلامت لاستیک‌ها نیز تأثیر بسزایی دارد. پدال همچون همیشه به دنبال ارائه نکات کاربردی و مهم در زمینه بهبود عملکرد وسایل نقلیه است و به همین خاطر می‌خواهیم شما را با این سنسور و عملکرد و وظایف آن آشنا کنیم.

سنسور باد لاستیک TPMS سیستمی الکترونیکی است که با نصب بر روی لاستیک‌ها، فشار و دمای هر تایر را به‌صورت لحظه‌ای پایش می‌کند. این سنسور با ارسال داده‌ها به واحد کنترل مرکزی، راننده را از کم‌بادی یا بیش‌بادی هر لاستیک آگاه می‌سازد تا اقدامات لازم به‌موقع انجام شود. یکی از وظایف مهم آن، کاهش مصرف سوخت از طریق حفظ فشار بهینه لاستیک‌هاست که به بهبود راندمان موتور کمک می‌کند. همچنین، با جلوگیری از فشار ناسالم، عمر مفید لاستیک‌ها را افزایش داده و از سایش زودرس آن‌ها جلوگیری می‌کند.

بیشتر بخوانید:

• انواع سنسورهای خودرو و کاربرد آن‌ها
• تنظیم فشار باد تایر در تابستان: نکات کلیدی برای حرفه‌ای‌ها

استفاده از سنسور باد لاستیک به‌طور مستقیم ایمنی رانندگان و سرنشینان را با هشدار به‌موقع درباره مشکلات لاستیک افزایش می‌دهد و از تصادفات ناشی از ترکیدن یا کم‌بادی لاستیک جلوگیری می‌کند. این سیستم همچنین با حفظ فشار مناسب، راندمان سوخت را بهبود می‌بخشد و هزینه‌های مرتبط با مصرف اضافی سوخت را کاهش می‌دهد. یکی دیگر از مزایای آن، کاهش سایش ناهموار لاستیک‌هاست که با توزیع یکنواخت وزن خودرو، طول عمر لاستیک‌ها را بیشتر کرده و نیاز به تعویض زودهنگام را کم می‌کند.

دو نوع اصلی سنسور باد لاستیک شامل سیستم مستقیم (dTPMS) و غیرمستقیم (iTPMS) است. سیستم dTPMS با استفاده از سنسورهای فیزیکی داخل لاستیک و باتری لیتیومی، فشار و دما را مستقیماً اندازه‌گیری می‌کند و دقت بالایی دارد. در مقابل، سیستم iTPMS با بهره‌گیری از سنسورهای سرعت چرخ و داده‌های سیستم ABS، فشار را به‌صورت غیرمستقیم تخمین می‌زند و نیازی به سخت‌افزار اضافی ندارد و اگرچه هزینه خرید آن پایین‌تر است اما نیاز به ریست دارد.

در ادامه رایج‌ترین نشانه‌های خرابی این قطعه شمرده می‌شود.

• چراغ هشدار دائمی

روشن ماندن مداوم چراغ TPMS روی داشبورد می‌تواند نشان‌دهنده نقص در سنسور یا باتری آن باشد. این مشکل ممکن است راننده را از وضعیت واقعی لاستیک‌ها بی‌اطلاع نگه دارد و نیاز به بررسی فوری دارد.

• عدم نمایش فشار یا دما

در صورت خرابی سنسور باد لاستیک امکان دارد وضعیت فشار یا دمای لاستیک‌ها در پشت آمپر خودرو یا نمایشگر مخصوص دیده نشود.

• هشدار نادرست

هشدارهای نادرست یا غیر مرتبط، مانند اعلام کم‌بادی در لاستیکی با فشار مناسب، ممکن است به دلیل کالیبراسیون نادرست یا اختلال در سیگنال‌ها و خرابی باتری یا سنسور رخ دهد.

• کدهای خطا در دیاگ

ظاهر شدن کدهای خطا در دستگاه دیاگ از جمله کدهای P3510 و P3511 نشان‌دهنده مشکلاتی مانند خرابی سنسور یا قطع ارتباط الکتریکی است که نیاز به عیب‌یابی تخصصی دارد.

• مشکل در لرنینگ

عدم شناسایی سنسور جدید پس از تعویض لاستیک، به دلیل مشکل در فرآیند لرنینگ یا تنظیم مجدد، می‌تواند عملکرد سیستم را مختل کند.

دو نوع اصلی سنسور باد لاستیک وجود دارد که به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

• dTPMS

این سنسورها معمولاً در داخل رینگ یا والف لاستیک نصب می‌شوند و شامل یک واحد حسگر فشار، دما، و باتری لیتیومی هستند. مزایای آن شامل دقت بالا در اندازه‌گیری و توانایی نمایش وضعیت هر لاستیک به‌صورت جداگانه است. معایب آن شامل هزینه بالاتر، نیاز به تعویض باتری پس از ۵ تا ۱۰ سال، و آسیب‌پذیری در برابر ضربه یا سرقت است.

• iTPMS

این سیستم از سنسورهای سرعت چرخ موجود در سیستم ABS استفاده می‌کند و نیازی به نصب سخت‌افزار اضافی ندارد. محل نصب آن در واحد کنترل الکترونیکی (ECU) است. مزیت اصلی آن هزینه کمتر و سهولت نگهداری است، اما معایب آن شامل دقت پایین‌تر، نیاز به کالیبراسیون پس از تعویض لاستیک، و حساسیت به تغییرات سایز تایر است.

• خودروهای رایج

در سال‌های اخیر که استانداردهای 85 گانه الزامی شده است اکثر خودروهای داخلی به سنسور باد لاستیک مجهز هستند. خودروهایی همچون شاهین و کوییک از سنسور کروز و والف آلومینیومی استفاده می‌کنند درحالی‌که محصولات ایران‌خودرو از جمله دنا و پژو پارس دارای سنسور داخلی و باتری با عمر حدود 7 سال هستند. محصولات وارداتی همچون کیا و هیوندای از سنسورهای خارجی و گران‌تر استفاده می‌کنند. برخی محصولات مونتاژی جک و چری نیز دارای والف لاستیکی بوده و به تعویض غیراصولی کاملاً حساس هستند.

بررسی با دیاگ: اتصال دستگاه عیب‌یاب به ECU خودرو برای مشاهده کد خطای TPMS

1. چک باتری سنسور: اگر عمر باتری به پایان رسیده باشد، ارسال سیگنال متوقف می‌شود و راننده اطلاعی از وضعیت فشار باد لاستیک‌ها نخواهد داشت.

2. بررسی والف ها: ترک‌خوردگی یا پوسیدگی والف موجب اختلال در عملکرد سنسور می‌شود.

3. تست ارتباط بلوتوث/RF: این امر به منظور بررسی ارسال داده‌ها از سنسور به ECU صورت می‌پذیرد.

4. ریست iTPMS: در خودروهای مجهز به این نوع سنسور باید تنظیم مجدد پس از تعویض لاستیک با دستگاه دیاگ صورت گیرد.

توصیه می‌شود برای لرنینگ سنسور جدید از دستگاه دیاگ تخصصی استفاده شده و دستورالعمل‌های شرکت سازنده رعایت گردد.

برند سازنده سنسور، نرخ ارز و نوع خودرو روی قیمت سنسور باد لاستیک TPMS تأثیر مستقیم دارند. در جدول زیر قیمت تقریبی سنسور در خودروهای داخلی و وارداتی را مشاهده می‌کنید.

با توجه به اینکه نرخ مصوبی برای اجرت و هزینه نصب سنسور باد لاستیک خودرو وجود ندارد بنابراین این کار با توافق بین مالک و تعمیرکار انجام خواهد شد.

به منظور حفظ کیفیت و بهبود طول عمر سنسور موردبحث رعایت نکات زیر توصیه می‌شود.

• بررسی دوره‌ای فشار باد لاستیک

کنترل منظم فشار باد با گیج فشارسنج، حداقل ماهی یک‌بار، از فشار نامناسب و آسیب به سنسور جلوگیری می‌کند.

• محافظت از والف‌ها

استفاده از کاپ‌های محافظ و اجتناب از ضربه به والف‌ها، عمر سنسورها را افزایش می‌دهد و از خرابی آن‌ها پیشگیری می‌کند. همچنین در صورت امکان باید مانع نفوذ رطوبت به داخل والف ها شد.

• تعویض لاستیک اصولی

تعویض لاستیک توسط افراد متخصص و با ابزار مناسب، از آسیب به سنسورهای داخلی جلوگیری می‌کند و عملکرد سیستم را حفظ می‌کند.

• استفاده از سنسورهای اصلی

انتخاب سنسورهای اصلی و سازگار با خودرو، از مشکلات عملکردی و خرابی‌های زودهنگام جلوگیری می‌کند.

• سنسور باد لاستیک TPMS چه وظیفه‌ای دارد؟

سنسور باد لاستیک TPMS وظیفه پایش لحظه‌ای فشار و دمای هر لاستیک را بر عهده دارد و با ارسال هشدار به راننده در صورت کم‌بادی یا بیش‌بادی، ایمنی را افزایش می‌دهد. این سیستم همچنین با حفظ فشار بهینه، مصرف سوخت را کاهش داده و عمر لاستیک‌ها را طولانی‌تر می‌کند.

• علائم خرابی سنسور TPMS چیست؟

علائم خرابی سنسور TPMS شامل روشن ماندن دائمی چراغ هشدار، عدم نمایش فشار یا دما، هشدارهای نادرست، ظاهر شدن کدهای خطا در دیاگ، و مشکل در شناسایی سنسور جدید پس از تعویض لاستیک است. این نشانه‌ها می‌توانند ایمنی را به خطر بیندازند و نیاز به بررسی فوری دارند.

• چگونه سنسور TPMS را عیب‌یابی کنیم؟

برای عیب‌یابی سنسور TPMS، ابتدا با دستگاه دیاگ کدهای خطا را بررسی کنید تا مشکل اصلی شناسایی شود. سپس باتری سنسور را با ابزار تخصصی چک کرده و والف‌ها را از نظر نشتی یا آسیب بررسی کنید؛ همچنین ارتباط بلوتوث یا RF را تست کنید. در نهایت، برای مدل‌های iTPMS تنظیم مجدد پس از تعویض لاستیک را با دیاگ انجام دهید و توصیه می‌شود از تکنسین ماهر برای لرنینگ سنسور جدید استفاده کنید.

• قیمت سنسور TPMS  برای شاهین و هیوندای چقدر است؟

قیمت این سنسور برای خودروهای شاهین و هیوندای به ترتیب حدود 800 هزار و 2 میلیون تومان تعیین شده است.

• آیا سنسور TPMS قابل تعمیر است یا باید تعویض شود؟

سنسور TPMS به‌طورکلی قابل تعمیر نیست، زیرا طراحی آن به‌گونه‌ای است که خرابی اجزای داخلی مانند باتری یا حسگرها معمولاً نیازمند تعویض کل واحد است. تعویض سنسور با نمونه اصلی و سازگار با خودرو توصیه می‌شود، به‌ویژه با توجه به هزینه‌های نگهداری و اهمیت ایمنی، و تعمیرات غیرحرفه‌ای ممکن است عملکرد آن را مختل کند.

سنسور باد لاستیک TPMS با پایش لحظه‌ای وضعیت لاستیک‌ها، ایمنی رانندگی را ارتقا داده و هزینه‌های مرتبط با مصرف سوخت و تعویض زودهنگام لاستیک را کاهش می‌دهد. شناخت انواع این سنسورها، عیب‌یابی به‌موقع، و نگهداری صحیح از آن‌ها می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند. در کشور ما، با توجه به نیاز روزافزون به ایمنی جاده‌ای، ترویج استفاده از این فناوری و آموزش رانندگان در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد. از شما عزیزان هم دعوت می‌کنیم تا تجربیات خود در این زمینه را با ما و کاربران پدال به اشتراک بگذارید.