ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت چیست و چگونه می‌توان آن را رفع کرد؟

بسیاری از شما عزیزان هنگام سوار شدن بر وسایل نقلیه با حالت ناخوشایندی که اصطلاحاً ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت نامیده می‌شود مواجه شده‌اید؛ اما ماشین گرفتگی چیست و چگونه می‌توان آن را رفع کرد؟

ماشین گرفتگی که به‌صورت علمی با عنوان بیماری حرکت شناخته شده است به حالتی ناخوشایند گفته می‌شود که در هنگام سفر با وسایل نقلیه همچون خودرو، قطار و هواپیما رخ می‌دهد. این اختلال به خاطر ناهماهنگی بین اندام‌های حسی بدن همچون چشم‌ها، گوش داخلی (کمک به حفظ تعادل بدن) و مغز ایجاد شده و شایع‌ترین علائم آن نیز شامل تهوع، سرگیجه، تعریق سرد و احساس خستگی شدید است که یک چالش بزرگ برای برخی افراد به حساب می‌آید. بر اساس گزارش‌های موجود، ماشین گرفتگی در بین کودکان، زنان باردار و افرادی با سابقه خانوادگی ابتلا به میگرن شایع‌تر است.

بیشتر بخوانید: چگونه مایعات موجود در خودرو می‌توانند جان شما را بگیرند؟

بیماری حرکت در کشورمان به خاطر پهناور بودن و رانندگی در مسیرهای کوهستانی یک تجربه آشناست. با توجه به در پیش رو بودن تعطیلات تابستانی و شرایط خاص جغرافیایی کشورمان، شناخت این معضل و راهکارهای مقابله با آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به همین خاطر پدال سعی داشته است به بررسی عوامل ایجاد کننده بیماری حرکت و راهکارهای مؤثر به منظور کاهش رفع آن بپردازد.

این مشکل در نتیجه ایجاد اختلالات حسی بین پیام‌های دریافتی توسط مغز است و عوامل گوناگونی می‌توانند شرایط موردبحث را تشدید کنند. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم.

وقتی چشم انسان حرکتی را تشخیص ندهد (مانند خواندن کتاب در خودرو) اما گوش داخلی حرکت را حس کند مغز اطلاعات ضدونقیضی دریافت می‌کند. این ناهماهنگی در دریافت داده‌ها توسط مغز جزو شایع‌ترین دلایل گرفتگی ماشین است.

شتاب گیری سنگین و ترمزهای ناگهانی و یا عبور از پیچ‌های تند می‌توانند در تعادل انسان اختلال ایجاد کنند. مسیرهای کوهستانی به دلیل وجود پیچ‌های مکرر این مشکل را تشدید می‌کنند.

نشستن روی صندلی‌های عقب و یا نگاه کردن به جهت مخالف حرکت خودرو فشار بیشتری بر اندام‌های دخیل در حفظ تعادل بدن وارد می‌کند. مطالعات نشان داده که نشستن در صندلی جلو و رو به مسیر حرکت این تأثیرات را کاهش می‌دهد.

بوی بنزین، دود اگزوز یا عطرهای گوناگون داخل خودرو می‌توانند سیستم بویایی و گوارشی انسان را تحریک کرده و ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت را شدت بخشند.

در صورتی که قبل از سفر خواب کافی نداشته و یا مضطرب باشید احتمال رخ دادن این مشکل بیشتر خواهد شد.

زنان باردار، کودکان زیر 12 سال و افراد مبتلا به میگرن و مشکلات گوش داخلی بیشتر در معرض تجربه ماشین گرفتگی قرار دارند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته، هورمون‌های استروژن زنان می‌توانند این حساسیت را افزایش دهند.

گرمای شدید و رطوبت بالا مخصوصاً در فصل تابستان باعث تعریق و ایجاد حس تهوع می‌شوند. چنین شرایطی در مناطق جنوبی کشورمان برجسته‌تر است.

این تجربه ناخوشایند می‌تواند ایمنی جاده‌ای را به خطر بیندازد. رانندگانی که ماشین گرفتگی را تجربه می‌کنند شاید تمرکز خود را از دست داده و تصادف کنند. همچنین توقف‌های مکرر برای استراحت و یا رفع مشکلات ناشی از بیماری حرکت زمان سفر را طولانی‌تر خواهد کرد.

برای کاهش یا رفع این مشکل راهکارهای پیشگیرانه و همچنین درمانی وجود دارد که بسته شرایط فردی و سفر می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

بهترین مکان برای کاهش علائم ماشین گرفتگی صندلی جلوی خودروست. نگاه کردن به افق یا مسیر پیش رو به هماهنگی بین چشم‌ها و گوش داخلی کمک می‌کند. دقت کنید که کودکان باید در صندلی‌های مخصوص و رو به جلو قرار گیرند.

باز نگه داشتن پنجره‌ها برای ورود هوای تازه و یا استفاده از سیستم تهویه مطبوع با تنظیم مناسب می‌تواند حس تهوع را کاهش دهد. همچنین توصیه می‌شود از مواد معطر با بوی شدید در کابین استفاده نکنید.

خواندن کتاب، استفاده از گوشی و یا بازی در کابین می‌تواند به دلیل تمرکز بر یک نقطه ثابت، بیماری حرکت را تشدید کند. بهتر است در حین سفر به موسیقی آرام گوش کرده و یا بیرون خودرو را نگاه کنید.

قبل از سفر بهتر است وعده‌های غذایی کوچک و سبک همچون نان و پنیر و میوه را مصرف کنید. از خوردن غذاهای چرب و سنگین به همراه نوشیدنی‌های گازدار خودداری کنید زیرا هضم آن‌ها برای معده دشوار است.

با تجویز پزشک می‌توان از داروهایی همچون دیمن هیدرینات و یا قرص‌های گیاهی از جمله زنجبیل استفاده کرد تا علائم ماشین گرفتگی کاهش یابد.

تمرین‌های تنفسی عمیق و توقف‌های کوتاه در حین سفر برای پیاده‌روی می‌توانند سیستم عصبی را آرام کرده و علائم ماشین گرفتگی را کاهش دهند. استراحت در سایه و نوشیدن آب خنک نیز در این زمینه مؤثر است.

رانندگان باید از شتاب گیری و ترمزهای ناگهانی پرهیز کرده و سرعت خودرو را در پیچ‌ها کاهش دهند. همچنین در صورت امکان مسیرهای صاف و هموار را برای سفر انتخاب کنید.

اگر علائم ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت شدید باشد بهتر است به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نمایید تا وضعیت شما را بررسی کند.

کشور ما جغرافیای وسیعی دارد و به دلیل جاذبه‌های گردشگری متنوع، هرساله شاهد حجم زیادی از سفرهای نوروزی و تابستانی هستیم. بسیاری از خانواده‌ها با چالش ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت آشنا هستند و با راهکارهایی همچون میان وعده‌های سبک و توقف در استراحتگاه‌ها این مشکل را مدیریت می‌کنند. البته که آگاهی از راهکارهای علمی و مدرن نیز می‌تواند این تجربه را بهبود بخشد. در نهایت باید گفت ماشین گرفتگی پدیده‌ای قابل مدیریت و حتی قابل‌پیشگیری است و روش‌هایی همچون انتخاب صندلی مناسب و تهویه مناسب کابین می‌توانند تجربه سفر لذت‌بخش‌تری را به ارمغان بیاورند. در کنار این مورد، رفع چالش بیماری حرکت به بهبود ایمنی جاده‌ها نیز کمک خواهد کرد.