سنسور میل سوپاپ یا میل بادامک چیست؟ مهم‌ترین علائم خرابی و رفع آن

سنسور میل سوپاپ یا سنسور میل بادامک یکی از اجزای حیاتی در سیستم مدیریت موتور خودروهای مدرن به شمار می‌رود که نقش بسزایی در عملکرد بهینه وسیله نقلیه ایفا می‌کند. این قطعه با انتقال اطلاعات دقیق به واحد کنترل الکترونیکی ECU هماهنگی بین اجزای متحرک موتور را تضمین می‌کند و از بروز اختلالات جدی جلوگیری به عمل می‌آورد. اهمیت این سنسور به‌ویژه در خودروهای انژکتوری امروزی برجسته است، زیرا هرگونه نقص در آن می‌تواند به کاهش کارایی، افزایش مصرف سوخت و حتی آسیب‌های جبران‌ناپذیر موتور منجر شود. در مقاله پیش رو به‌طور کامل با این قطعه مهم آشنا شده و با اطلاع از نشانه‌های خرابی و روش‌های عیب‌یابی می‌توانید از پس برخی هزینه‌های خودرو برآیید.

سنسور میل سوپاپ Camshaft Position Sensor قطعه‌ای الکترونیکی است که موقعیت و سرعت میل بادامک را نسبت به میل لنگ اندازه‌گیری کرده و به‌صورت سیگنال به ECU ارسال می‌کند. این سنسور با بهره‌گیری از فناوری‌های اثر هال یا القایی، زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را رصد می‌کند تا فرآیند احتراق به‌درستی انجام پذیرد.

این سنسور وظایف متعددی از جمله تعیین موقعیت سیلندر شماره یک در نقطه مرگ بالا، کنترل ترتیبی انژکتورها و کوئل‌ها، تنظیم وضعیت جرقه برای کاهش کوبش موتور و شناسایی احتراق ناقص را بر عهده دارد. این اطلاعات به ECU کمک می‌کند تا پاشش سوخت و زمان‌بندی جرقه را با دقت تنظیم کند. باید دانست وظیفه این قطعه با سنسور میل‌لنگ کاملاً متفاوت است. سنسور میل سوپاپ بر موقعیت میل بادامک و سوپاپ‌ تمرکز دارد، درحالی‌که سنسور میل‌لنگ وضعیت میل‌لنگ و پیستون‌ را رصد می‌کند. اگرچه هر دو برای زمان‌بندی احتراق ضروری‌اند اما سنسور میل‌لنگ اطلاعات اولیه‌تر و عمومی‌تری ارائه می‌دهد ولی سنسور میل سوپاپ دقت بالاتری در پاشش ترتیبی سوخت فراهم می‌کند. ضمن اینکه محل نصب هریک نیز متفاوت است و سنسور میل‌لنگ در پایین موتور و کنار فلایویل نصب می‌شود اما سنسور میل بادامک را می‌توان در بالای سر سیلندر و کنار میل سوپاپ پیدا کرد.

پس از آشنایی با قطعه یاد شده بهتر است نشانه‌های خرابی آن را بدانیم.

• روشن شدن چراغ چک موتور

ثبت کد خطا در ECU به دلیل دریافت سیگنال نادرست از سنسور رخ می‌دهد. این امر نیاز به عیب‌یابی با دستگاه دیاگ را ضروری می‌کند.

• روشن نشدن خودرو

عدم ارسال سیگنال برای جرقه‌زنی به دلیل خرابی سنسور، موتور را از چرخه احتراق بازمی‌دارد. این مشکل اغلب با بررسی اولیه قابل‌تشخیص است.

• لرزش یا ریپ زدن موتور

ناهماهنگی در زمان‌بندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها به دلیل نقص سنسور، لرزش مکانیکی ایجاد می‌کند. این عارضه می‌تواند به سایش قطعات منجر شود.

• افزایش مصرف سوخت

پاشش بیش از حد سوخت به دلیل اطلاعات نادرست، راندمان احتراق را کاهش می‌دهد. این امر به دلیل اختلال در مخلوط هوا-سوخت رخ می‌دهد.

• کاهش شتاب یا خاموش شدن ناگهانی

اختلال در احتراق به دلیل سیگنال نادرست، توان موتور را کم می‌کند. این مشکل می‌تواند خطرناک باشد، به‌ویژه در سرعت‌های بالا.

• مشکلات گیربکس اتوماتیک

ارسال داده‌های نادرست به واحد کنترل گیربکس، تعویض دنده را مختل می‌کند. این امر به دلیل وابستگی گیربکس به زمان‌بندی موتور است.

این قطعه حساس بنا به دلایلی امکان دارد از کار بیفتد. رایج‌ترین دلایل خرابی سنسور میل بادامک به شرح زیر هستند:

• فرسودگی الکتریکی

با گذشت زمان، بخش‌های داخلی سنسور به دلیل استفاده مداوم فرسوده شده و سیگنال ضعیفی تولید می‌کنند. این امر به کاهش دقت عملکرد منجر می‌شود.

• اتصال کوتاه یا قطعی

آسیب به سیم‌کشی یا سوکت به دلیل رطوبت یا سایش، جریان الکتریکی را مختل می‌کند. این مشکل می‌تواند به سوختن سنسور منجر شود.

• آسیب فیزیکی

ضربات شدید یا تصادف، ساختار سنسور را خراب می‌کند. این آسیب به تغییر مغناطیسی یا شکستگی فیزیکی منجر می‌شود.

• کیفیت پایین سنسور

استفاده از قطعات غیر اصلی، دوام سنسور را کاهش داده و خرابی زودهنگام را به دنبال دارد. مواد نامرغوب در برابر شرایط محیطی مقاوم نیستند.

• نشتی روغن

رسوب روغن روی سنسور، عملکرد مغناطیسی آن را مختل می‌کند. این امر به دلیل نفوذ روغن از واشرهای معیوب رخ می‌دهد.

برای اطلاع از عملکرد سنسور موردبحث چندین روش وجود دارد:

دستگاه دیاگ را به پورت مخصوص در خودرو متصل کرده و سپس وارد منوی پارامترها شوید و آنها را با مقادیر استاندارد مقایسه کنید. کد خطای دائمی نشان‌دهنده خرابی است.

مولتی‌متر را روی ولت‌متر DC تنظیم کنید، سیم‌ها را به سنسور وصل کنید و با نزدیک کردن فلز، تغییرات ولتاژ را بررسی کنید. عدم تغییر نشان‌دهنده نقص است.

موتور را خاموش کنید، کابل سنسور را به اسیلوسکوپ وصل کنید و موج مربعی را رصد کنید. عدم نمایش موج، خرابی را تأیید می‌کند.

سوکت و سیم‌کشی را برای سولفاته شدن یا پارگی چک کنید و سنسور را از نظر رسوب یا آسیب ظاهری بررسی کنید. این روش به شناسایی مشکلات ظاهری کمک می‌کند.

برای تعویض این قطعه به ابزارهایی همچون آچار مناسب، مولتی متر، اسپری تمیز کننده، دستکش دستگاه دیاگ و... نیاز دارید. پس از تهیه ابزار لازم باید مراحل زیر را دنبال کنید.

1. موتور را خاموش کرده و باتری را قطع کنید تا از شوک الکتریکی جلوگیری شود.

2. سوکت الکتریکی سنسور را با احتیاط جدا کنید تا به سیم‌کشی آسیب نرسد.

3. با آچار، سنسور را از محل نصب باز کنید و آن را به‌آرامی خارج کنید.

4. سنسور جدید را نصب و محکم کنید، مطمئن شوید که در جای درست قرار دارد.

5. سوکت را وصل کرده و باتری را متصل کنید، سپس با دیاگ خطاها را پاک کنید.

نکته مهم: محل نصب را تمیز نگه دارید و از محکم بودن اتصالات اطمینان حاصل کنید. پس از تعویض، موتور خودرو را تست کنید.

در ادامه به مشکلاتی که خرابی این سنسور می‌تواند در خودروهای پرفروش داخلی ایجاد کند اشاره می‌کنیم.

• پراید

خرابی سنسور میل بادامک پراید با علائم رایجی همچون روشن شدن چراغ چک، روشن شدن دشوار خودرو به ویژه پس از توقف‌های کوتاه، ریپ زدن در دورهای بالا و نوسان دور موتور در حالت درجا، افزایش مصرف سوخت و افت شتاب همراه است.

• سمند EF7

در صورتی که سنسور میل سوپاپ سمند EF7 خراب شود راننده نشانه‌هایی همچون روشن شدن چراغ چک، لرزش زیاد موتور به ویژه در حالت گازسوز، افت قدرت و مکث در شتاب گیری و استارت بد در هوای سرد و گرم را تجربه خواهد کرد. خرابی این سنسور تأثیر مستقیم روی زمان‌بندی سوپاپ‌ها خواهد داشت.

• 206 تیپ 5/6

افت ناگهانی قدرت در دورهای بالا، لرزش موتور در دور پایین، مشکل در تعویض دنده گیربکس AL4 اتومات، روشن شدن چراغ چک، مصرف سوخت بالا و بوی خام‌سوزی و تأخیر در استارت اولیه از جمله نشانه‌های اصلی خرابی سنسور میل سوپاپ پژو 206 تیپ 5 و 6 هستند.

• زانتیا

با خرابی این سنسور در زانتیا مالک شاهد نشانه‌هایی از جمله روشن شدن چراغ چک، ریپ زدن شدید به ویژه هنگام شروع حرکت، تأخیر چشمگیر در واکنش پدال گاز، بالا رفتن ناگهانی مصرف سوخت، خاموش شدن موتور در حالت توقف و... خواهد بود.

• کوییک و ساینا

با خرابی سنسور میل بادامک کوییک و ساینا، نوسان دور موتور در حالت ایست کامل رخ می‌دهد و مصرف سوخت بین 10 تا 15 درصد افزایش می‌یابد. همچنین خودرو به موقع گاز نمی‌خورد و راننده لرزش موتور را احساس خواهد کرد.

• دنا

در دنا نیز خرابی سنسور میل سوپاپ باعث روشن شدن چراغ چک، افت توان خودرو، نوسان دور موتور در حالت آرام، عدم عملکرد صحیح CVVT و تأخیر پدال گاز خواهد شد. باید دقت کرد که خرابی این سنسور در دنا تأثیر قابل‌توجهی روی عملکرد توربو دارد زیرا عملکرد ECU به سیگنال‌های دریافتی از قطعه موردبحث برای زمان‌بندی دقیق تزریق هوا و سوخت وابسته است.

عوامل مختلفی همچون برند قطعه، کیفیت و دستمزد تعمیرگاه روی هزینه تعویض سنسور تأثیر دارند اما به‌طورکلی هزینه تعویض سنسور میل سوپاپ بین 200 تا 400 هزار تومان خواهد بود. در جدول زیر نیز می‌توانیم قیمت سنسور میل بادامک برخی خودروهای پرفروش داخلی را ببینیم.

برای افزایش طول عمر این سنسور بهتر است راهکارهای زیر را در پیش بگیرید.

چک دوره‌ای: هر ۲۰ هزار کیلومتر سوکت و سیم‌کشی را بررسی کنید تا از سولفاته شدن یا پارگی جلوگیری شود. این کار عمر سنسور را افزایش می‌دهد.

استفاده از قطعات اصلی: قطعات غیر اصلی دوام کمتری داشته و خرابی زودهنگام را به دنبال دارند. کیفیت مواد تأثیر مستقیمی بر عملکرد دارد.

بررسی واشر سر سیلندر: نشتی روغن را با چک کردن واشرها کنترل کنید تا از رسوب‌گذاری روی سنسور جلوگیری شود. این امر سلامت موتور را نیز حفظ می‌کند.

سنسور میل سوپاپ روی میل بادامک کار می‌کند و برای پاشش ترتیبی سوخت ضروری است، درحالی‌که سنسور میل‌لنگ وضعیت پیستون‌ها را رصد می‌کند. خرابی سنسور میل سوپاپ شتاب و مصرف سوخت را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما خرابی سنسور میل‌لنگ می‌تواند موتور را کاملاً متوقف کند. هر دو سنسور برای زمان‌بندی احتراق حیاتی هستند اما خرابی سنسور میل سوپاپ شدت اثر کمتری دارد و در صورت عیب‌یابی به موقع آسیب زیادی به خودرو وارد نمی‌کند اما با خرابی سنسور میل‌لنگ خودرو روشن نخواهد شد.

بیشتر بخوانید: نشانه‌های خرابی سنسور موقعیت میل لنگ موتور چیست؟

• سنسور میل سوپاپ چیست و چه نقشی دارد؟

سنسور میل سوپاپ (Camshaft Position Sensor) موقعیت دقیق میل سوپاپ را شناسایی کرده و آن را به ECU گزارش می‌دهد. این اطلاعات برای زمان‌بندی صحیح پاشش سوخت و جرقه‌زنی موتور ضروری است.

• علائم خرابی سنسور میل بادامک چیست؟

علائم خرابی سنسور میل بادامک شامل روشن شدن چراغ چک، ریپ زدن موتور، سخت روشن شدن خودرو، افزایش مصرف سوخت و افت شتاب است. این مشکلات به دلیل ارسال اطلاعات نادرست به ECU و اختلال در زمان‌بندی احتراق ایجاد می‌شوند.

• چگونه سنسور میل سوپاپ را تست کنیم؟

برای تست سنسور میل سوپاپ ابتدا با دستگاه دیاگ کدهای خطا را بررسی کنید. سپس با اهم‌متر مقاومت پایه‌های سنسور را اندازه‌گیری کرده و آن را با مقدار استاندارد مقایسه کنید. در نهایت با اسیلوسکوپ می‌توان شکل موج سیگنال خروجی سنسور را بررسی کرد تا از عملکرد دقیق آن اطمینان حاصل شود.

• هزینه تعویض سنسور برای پراید چقدر است؟

بسته به برند و کیفیت قطعه و محل تعمیرگاه، هزینه تعویض این سنسور برای پراید می‌تواند بین 200 تا 400 هزار تومان باشد.

• تفاوت سنسور میل سوپاپ و میل‌لنگ چیست؟

سنسور میل سوپاپ موقعیت سوپاپ‌ها را برای زمان‌بندی پاشش سوخت و جرقه‌زنی ثبت می‌کند، درحالی‌که سنسور میل‌لنگ موقعیت و سرعت چرخش میل‌لنگ را برای تعیین نقطه مرگ بالا گزارش می‌دهد. هر دو باهم هماهنگی دقیق فرآیند احتراق را برای ECU فراهم می‌کنند.

سنسور میل سوپاپ با نقش کلیدی در هماهنگی موتور، نقشی مهمی در کارایی و عملکرد خودرو دارد. نگهداری منظم، استفاده از قطعات باکیفیت و عیب‌یابی به‌موقع می‌تواند هزینه‌های تعمیر را کاهش داده و عمر مفید این قطعه را افزایش دهد. آگاهی از علائم خرابی و اقدامات پیشگیرانه، گامی مؤثر در حفظ سلامت خودروی شما خواهد بود. در صورتی که اخیراً تجربه تعویض این قطعه را داشته‌اید و یا با نشانه‌های خرابی آن در خودروی خود مواجه شده‌اید حتماً این تجربیات را با ما و کاربران پدال در میان بگذارید.