خرابی دسته موتور: علائم، دلایل و راه حل ها

دسته‌موتور، که گاهی آن را "پایه موتور" نیز می‌نامند، قطعه‌ای حیاتی در سیستم فنی خودرو به شمار می‌رود که راننده معمولا از آن غافل می‌شوند. این قطعه که از ترکیب فلز و لاستیک ارتجاعی ساخته شده، وظیفه‌ای دوگانه و بسیار مهم بر عهده دارد: از یک سو، وزن سنگین مجموعه موتور و گیربکس را تحمل کرده و آن را به شاسی خودرو متصل نگه می‌دارد و از سوی دیگر، همچون یک ضربه‌گیر قدرتمند، ارتعاشات و لرزش‌های ذاتی ناشی از احتراق داخلی موتور و همچنین تکان‌های شدید هنگام شتاب‌گیری یا ترمزگیری را جذب می‌کند. در واقع، دسته‌موتور با ایزوله کردن این لرزش‌ها، از انتقال آن‌ها به اتاق خودرو و سرنشینان جلوگیری کرده و تجربه‌ی رانندگی آرام و بی‌صدا را فراهم می‌آورد.

اما زمانی که دسته‌موتور دچار فرسودگی یا شکستگی شود، آرامش و سلامت خودرو به طور جدی به خطر می‌افتد. خرابی دسته‌موتور که اغلب با لرزش‌های غیرعادی و آزاردهنده در اتاق و فرمان آغاز می‌شود، تنها یک مشکل ساده نیست بلکه می‌تواند سرآغازی برای یک دومینوی پرهزینه از آسیب‌های فنی به سایر اجزای حیاتی خودرو باشد. نادیده گرفتن این علائم هشداردهنده، می‌تواند منجر به صدمات گسترده‌تری شود که پیشگیری از آن‌ها بسیار ساده‌تر از تعمیرشان خواهد بود.

اما چگونه می‌توانیم از سلامت این قطعه کلیدی مطمئن شویم و نشانه‌های خرابی آن را به موقع تشخیص دهیم؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها و حفظ سلامت فنی خودروی خود، با ما همراه باشید.

نخستین مسئله‌ای که ممکن است ذهن رانندگان را درگیری کند، علائم خرابی این قطعه است. همان‌گونه که در مقدمه به آن اشاره کردیم، اگر بدنه، فرمان یا کابین با لرزش بسیار شدید مواجه شود، هنگام شتابگیری یا توقف خودرو صدای غیرعادی مانند کوبش یا تق‌تق به گوش برسد، موتور در دورهای پایین خود عملکردی ناپایداری داشته باشد یا با نشتی روغن مواجه شود، امکان خرابی دسته‌موتور بالا ارزیابی می‌شود. در نظر داشته باشید که جابه‌جایی‌های غیرعادی پیشرانه خودرو هنگام بازرسی چشمی هم می‌تواند حاکی از نقص عملکرد دسته‌موتور باشد.

اما این علائم خرابی در پی دلایلی رخ می‌دهند که می‌توانید با پیشگیری از آن‌ها، از سلامت دسته‌موتور ماشین خود اطمینان بیشتری حاصل کنید. در نظر داشته باشید که دسته‌موتور وظیفه نگهداری بخش موتور و ضربه‌گیری آن را بر دوش دارد؛ پس هر عاملی که بتواند به خودرو ضربات غیرعادی وارد کند، به این بخش هم فشار وارد خواهد کرد.

به این ترتیب عجیب نیست اگر ببینیم فرسودگی لاستیک‌ها پس از پیمایش مسافت 100 هزار کیلومتری یا گذر زمان 3 تا 5 ساله، ضربات غیرعادی را به سیستم تعلیق و دسته‌موتور خودرو وارد کند و از این رو، سلامت آن را تهدید کند. پس هرگونه ضربه ناشی از تصادفات، کیفیت پایین دسته‌های غیراصلی و قطعات غیراستاندارد، رانندگی تهاجمی و گذر از جاده‌های ناهموار و نفوذ رطوبت یا گردوغبار به این بخش باعث می‌شود که فشار اضافه‌ای بر دسته‌موتور وارد شده و در نتیجه، خرابی را در پی داشته باشد.

اما حال که از دلیل مشکل و نشانه آن آگاهی پیدا کردیم، چگونه می‌توانیم از خرابی دسته موتور اطمینان حاصل کنیم؟

روش‌های تشخیص خرابی دسته‌موتور را به‌طور عمومی می‌توان به دو صورت دستی و پیشرفته تقسیم‌بندی کرد.

نخستین و ساده‌ترین کاری که می‌توانید برای تشخیص خرابی دسته‌موتور انجام دهید، بررسی چشمی این قطعه است. کاپوت را باز کرده و دسته‌موتور را برای مشاهده پارگی، ترک یا نشتی وارسی کنید. می‌توانید از یک اهرم هم برای تکان‌دادن موتور استفاده کنید تا عملکرد دسته‌موتور را از نزدیک مشاهده کنید. در نظر داشته باشید که اگر دسته‌موتور شما مشکل داشته باشد، حتما راندمان خودرو هم تحت‌شعاع قرار خواهد گرفت و از این رو می‌توانید با تست رانندگی، کابین را برای شنیدن صدا یا حس لرزش وارسی کنید.

اما روش‌های پیشرفته‌ای هم برای تشخیص دقیق مشکلات این بخش وجود دارد که متخصصان مکانیک از آن‌ها بهره‌ می‌برند. اگر حجم خرابی دسته‌موتور خودروی شما حاد باشد، مکانیک می‌تواند از یک سری تست نامتداول برای این مشکل مانند تست دیاگ و دوربین حرارتی هم کمک بگیرد؛ممکن است خرابی دسته‌موتور باعث ایجاد خطاهای غیرعادی مانند خطای سنسور ناک خودرو شود. دوربین حرارتی هم می‌تواند حرارت غیرعادی ناشی از اصطکاک را تشخیص دهد که چندان واجب نیست.

روی‌هم‌رفته بهتر است روش تشخیص را به متخصص مکانیک مورد اطمینان خود بسپارید.

خوشبختانه همان‌طور که راه‌هایی برای جلوگیری از خرابی دسته‌موتور وجود دارد، راه‌هایی هم برای افزایش طول عمر این قطعه وجود دارند. ساده‌ترین اقدام پیشگیرانه، پرهیز از رانندگی نادرست مانند شتاب‌گیری‌های غیرعادی و گذر از مسیرهای نامناسب و ناهموار است. استفاده از الگوی رانندگی درست نه‌تنها به سلامت دسته‌موتور که به افزایش طول عمر تمام قطعات از ترمز گرفته تا تعلیق کمک خواهد کرد.

برای اینکه از ایجاد ضربه‌های ناهنجار جلوگیری کنید بهتر است درصورت تعمیر این قطعه از قطعات باکیفیت و اصلی استفاده کنید. در نظر داشته باشید که دسته‌موتور به‌عنوان یک قطعه تمام مکانیکی در برابر رطوبت و گردوغبار شدید حساس است. در وارسی اتصالات آن در دوره‌های زمانی مشخص (مثلا هر 6 ماه) و انجام سرویس‌های دوره‌ای موتور هم کوشا باشید.

خرابی دسته‌موتور می‌تواند باعث ایجاد مشکلات بدتر و وخیم‌تری برای پیشرانه خودروی شما شود. خرابی این قطعه و شل‌شدن موتور می‌تواند به این بخش حیاتی و جعبه‌دنده خودرو آسیبی جدی وارد کند و برای نمونه، خرابی قطعاتی چون تسمه را هم در پی داشته باشد. ناگفته نماند که پیش از رخداد مشکلی اساسی و پرخرج، صدا و لرزش کابین حتما افزایش پیدا خواهد کرد؛ مسئله‌ای که بدون برطرف کردن مشکل دسته‌موتور هرگز رفع نخواهد شد. اگر شما هم در این زمینه تجربه یا دانشی دارید، آن را از طریق بخش نظرات با ما و سایر مخاطبان بگذارید.