اندازه گیری روغن موتور خودرو: روش‌ها، نکات مهم و هر آنچه باید بدانید

روغن موتور یکی از اجزای حیاتی در عملکرد صحیح خودروی شما است. این مایع روانکار وظایفی مانند کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک داخل موتور، خنک کردن قطعات، پاک‌سازی از رسوبات و ذرات، جلوگیری از سایش، محافظت در برابر خوردگی و کمک به انتقال گرما را دارد.

اگر روغن موتور کیفیت مناسب نداشته و سطح آن به اندازه کافی نباشد، موتور ممکن است دچار سایش زودرس، گرمای بیش از حد، کاهش کارایی و نهایتاً آسیب‌های جدی شود. به همین دلیل اندازه گیری روغن موتور خودرو یک سؤال مهم برای هر راننده است. به همین منظور می‌خواهیم شما را با روش‌های اندازه گیری روغن موتور خودرو و چگونگی انجام آن آشنا کنیم.

چند روش رایج وجود دارد که می‌توان با آن‌ها سطح روغن موتور را بررسی کرد. در ادامه این روش‌ها را شرح می‌دهیم:

رایج‌ترین روش اندازه گیری سطح روغن موتور استفاده از گیج یا میله روغن است. برای این کار باید مراحل زیر را طی کنید.

• خودروی خود را روی سطح صاف و بدون شیب پارک کنید.
• موتور را خاموش کنید و مدتی صبر کنید تا روغن به کارتل روغن بازگردد (معمولاً ۵–۱۰ دقیقه)
• کاپوت را باز کرده و گیج روغن را پیدا کنید. اغلب گیج با دسته رنگی (زرد، نارنجی) مشخص است.
• گیج را به‌طور کامل بیرون بکشید، آن را با دستمال یا کاغذ پاک کنید، سپس دوباره به‌طور کامل وارد لوله‌‌ کنید و سپس بیرون بکشید. سطح روغن روی گیج بخشی که روغن پوشانده است را بررسی کنید.
• علامت‌های MIN و MAX یا L و H یا مشابه آن روی گیج محل مناسب سطح روغن را نشان می‌دهند. میزان روغن بین این دو علامت نشانگر ایده‌آل است. اگر سطح روغن پایین‌تر از حداقل باشد، باید روغن اضافه کنید؛ اگر بالاتر از ماکزیمم باشد، ممکن است نیاز به تخلیه داشته باشد.

در خودروهای جدید، به ویژه برخی برندهای لوکس و مدل‌های پیشرفته‌تر بجای میله از سنسور الکترونیکی استفاده شده است. بعضی خودروها دیگر گیج مکانیکی ندارند و سطح روغن را با سنسور اندازه‌گیری می‌کنند که نتایج آن روی صفحه داشبورد یا نمایشگر مرکزی نمایش داده می‌شود.

در این خودروها باید مراحل خاصی را دنبال کرد که معمولاً در دفترچه راهنما ذکر شده است. مثلاً ممکن است موتور باید در حالت دمای کاری باشد یا بعد از رانندگی مدتی خاموش شده باشد تا روغن در کارتل جمع شود.

خودروهای دیزلی و وسایل نقلیه سنگین ممکن است ویژگی‌های متفاوتی در ساخت موتور داشته باشند که باعث شود روغن دیرتر به گیج برسد یا ترکیب روغن، ذرات سوخت یا آب بیشتر باشد؛ به همین خاطر روش چک کردن و تفسیر سطح روغن متفاوت است و مثلاً باید پس از خاموشی موتور بیشتر صبر کنید. در برخی خودروها، گیج روغن ممکن عمق متفاوتی داشته باشد یا علامت‌ها دقت کمتری داشته باشند؛ همچنین مقدار روغن موردنیاز برای پر شدن کامل ممکن است با دفترچه متفاوت باشد.

خودروها متفاوت‌اند و این تفاوت‌ها می‌تواند بر چگونگی اندازه ‌گیری روغن موتور خودرو تأثیر بگذارد:

گیج مکانیکی در برابر سنسور الکترونیکی: همان‌طور که گفته شد، خودروهایی که سنسور دارند ممکن است خوانش متفاوتی نسبت به گیج مکانیکی داشته باشند. مخصوصاً در دماهای مختلف موتور این موضوع مشهود است.

موتورهای جدید بدون گیج: برخی موتورهای جدید مثل موتورهای بزرگ یا موتورهای با طراحی خاص فاقد گیج یا میله مکانیکی هستند و فقط نمایشگر یا سنسور امکان بررسی سطح روغن را دارد.

نوع سوخت (بنزینی یا دیزلی): موتورهای دیزلی ممکن است به دلیل دمای بالاتر، ذرات سوخت ریزتر و بازگشت روغن متفاوت به کارتل، نیاز به صبر بیشتری پس از خاموشی موتور برای اندازه‌گیری صحیح داشته باشند.

ویژگی‌های مخصوص خودروساز یا مدل خودرو: برخی خودروسازها در دفترچه راهنما خودرو تأکید می‌کنند که سطح روغن را در دمای کاری یا پس از زمان خاموشی مشخصی اندازه بگیرید؛ بنابراین خواندن دقیق دفترچه خودرو مهم است.

برای اینکه اندازه گیری روغن موتور خودرو دقیق و قابل‌اتکا باشد باید شرایط زیر رعایت شوند:

سطح صاف و بدون شیب: اگر خودرو روی شیب باشد، روغن در یک سمت کارتل جمع می‌شود و خوانش سطح روغن غیردقیق خواهد بود.

موتور خاموش: موتور باید خاموش باشد و اجازه دهید روغن به کارتل برگردد. معمولاً چند دقیقه زمان نیاز است (مثلاً ۵–۱۰ دقیقه) تا روغن در پایین موتور جمع شده باشد.

دمای مناسب موتور: اکثر منابع توصیه می‌کنند زمانی که موتور سرد است یا حداقل چند دقیقه پس از خاموشی اندازه گیری سطح روغن انجام شود زیرا زمانی که خودرو تازه خاموش شده یا دمای آن بسیار بالاست روغن در سراسر آن وجود ندارد. البته بعضی خودروها ممکن است دستور متفاوت داشته باشند.

گیج تمیز باشد: قبل از اندازه‌گیری، گیج باید تمیز شود تا روغن قبلی ایجاد خطا نکند.

اضافه یا کم نکردن بیش از حد روغن: وقتی سطح روغن نزدیک حداقل است باید به‌تدریج روغن اضافه شود و پس از هر افزودن، دوباره سطح را چک کنید. اگر بیش از حد باشد، باید کمی روغن تخلیه شود.

بسیاری از رانندگان در اندازه گیری روغن موتور خودرو دچار اشتباهاتی می‌شوند که منجر به خوانش نادرست یا آسیب به موتور می‌شود. برخی از این اشتباهات عبارت‌اند از:

برای اینکه فرایند اندازه گیری روغن موتور به‌صورت دقیق صورت پذیرد حتماً این مراحل را دنبال کنید.

1. خودرو را روی سطح صاف و افقی پارک کنید و ترمزدستی را بکشید.

2. موتور را خاموش کنید. اگر موتور اخیراً کار کرده است، حداقل ۵–۱۰ دقیقه صبر کنید تا روغن به کارتل برگردد (دستور خاص خودرو را بررسی کنید).

3. درب کاپوت را باز کرده و گیج روغن را پیدا کنید و دسته آن را بکشید.

4. گیج را بیرون بکشید و انتهای آن را با دستمال یا کاغذ تمیز کنید.

5. گیج را دوباره وارد لوله کرده و مطمئن شوید به انتها رفته باشد. سپس آن را بیرون بکشید.

6. سطح روغن روی گیج را بخوانید و ببینید بین علامت MIN و MAX (L و H یا مشابه) قرار دارد یا خیر.

7. اگر سطح روغن کمتر است، می‌بایست روغن مناسب و توصیه شده توسط سازنده را اضافه کنید. این کار را به‌صورت تدریجی انجام داده و پس از هر بار افزودن روغن موتور سطح آن را دوباره چک کنید.

8. اگر سطح روغن بیشتر از حد مجاز است، باید بخشی از روغن تخلیه شود تا به سطح مناسب برسد.

اطمینان از وجود مقدار مناسب روغن موتور خودرو برای کارکرد صحیح اجزای داخلی موتور ضروری است. با اینکه چنین کاری در ظاهر ساده به نظر می‌رسد اما عدم رعایت برخی نکات می‌تواند باعث اشتباه در اندازه گیری میزان روغن موتور شود. اندازه گیری منظم روغن موتور نه تنها باعث می‌شود عمر موتور افزایش یابد بلکه مصرف سوخت، کارایی و ایمنی وسیله نقلیه نیز بهبود می‌یابد.